Лаборатория иши №1

NAZARIY SAVOLLAR 
1. Sanoatda va laboratoriya sharoitida xlorid kislotasi qanday reaksiyalar 
asosida hosil qilinadi? 
2. NaCI va H
2
SO
4
reaksiyaga kirishayotganda tashqaridan berilayotgan 
issiqlikning jarayonga ta’siri qanday? 
3. Laboratoriya qurilmasida osh tuzidan xlorid kislotasi olishda har bir 
jihozning vazifasi nimadan iborat. 
4. Nima uchun parchalanishda hosil bo‘lgan gazni konsentrlangan sulfat 
kislotasidan o‘tkaziladi. 
ADABIYOTLAR 
1. Позин М.Е. Руководство к практическим занятиям по технологии 
неоргонические вешеств. Л.: Химия 1980. 
2. Позин М.Е. Технология минералных удобрений и солей. М.: 
Госхимиздат 1957. 
3. Позин М.Е. Технология минералных солей. М.: Госхимиздат 1961. 
Laboratoriya ishi №7
SULFID RUDALARINI KUYDIRISH VA SULFAT KISLOTASI 
OLISH
Ishdan maqsad: Sulfid rudalarini kuydirish jarayonida hosil bo‘lgan pech 
gazidagi SO2 ning konsentratsiyasiga ruda tarkibidagi oltingugurt miqdori, 
rudaning donadorlik darajasi, harorat, ortiqcha havo miqdorining ta’sirini 
o‘rganish. 
Sulfat kislotasi ishlab chiqarishda zarur bo‘lgan SO
2
gazini olish uchun sulfid 
rudalari kuydiriladi. 
Oltingugurt rudasini kuydirishdagi qonuniyatlar tarkibida oltingugurt bo‘lgan 
har qanday rudalarni kuydirganda ham ma’qul bo‘ladi. 
Barcha yuqori haroratli jarayonlardagi kabi sulfid rudalarni kuydirish tezligi 
reaksiya hududiga kislorod kiritish va hosil bo‘lgan SO
2
gazini chiqarib olishga 
bog‘liq. 
Kolchedanni kuydirish asosida yotadigan kimyoviy reaksiyaning umumiy 
kurinishi quyidagicha: 
4FeS
2
+ 11O
2
= 2Fe
2
O
3
+ 8SO
2
– Q 
Kolchedanni kuydirish jarayonidagi massa uzatish koeffitsentining yuqori 
darajasiga pechdagi haroratni va gidrodinamik rejimning intensivligini oshirish 
orqali erishiladi. 
Sulfat kislotasi olish uchun sulfid angidridini sulfat angidridigacha 
oksidlanadi. Bu jarayon sanoatda tutashuv qurilmasiga vanadiy katalizatori 
ishtirokida havo kislorodi yuborish orqali amalga oshiriladi: 
2SO
2
+ O
2
= 2SO
3 

---

24 
Model qurilmasida esa bu jarayon 50 ml 3% li vodorod pereoksidi kuyilgan 
absorbsiya kollonasi (7) da amalga oshiriladi. Ma’lumki vodorod pereoksidi - 
beqaror modda. U yorug‘lik nuri ta’sirida suv va kislorodga parchalanadi. 
Parchalanish davrida, sekundning yuzdan bir ulushiga vaqt oralig‘ida, kislorod 
atom holda bo‘ladi. Bu atom holdagi kislorod juda faol holatda bo‘ladi va SO
2
ni 
oksidlab SO
3
ga aylantiradi. 
SO
2
+ О
2
= SO
3 
Sulfat angidridi suv bilan o‘zaro reaksiyaga kirishib sulfat kislotasiga 
aylanadi. 
SO
3
+ Н
2
О = Н
2
SO
4 
Hosil bo‘lgan sulfat kislotasining miqdorini mahsulotni 0,5 N ishqor bilan 
titrlash orqali aniqlanadi.