Mavzu: Sulfid rudalarini kuydirish va sulfat kislotasi olish

Kimyoviy texnologiya kafedrasi

Laboratoriya ishi _____

_______________ guruh talabasi

Mavzu: Sulfid rudalarini kuydirish va sulfat kislotasi olish
Ishdan maqsad: Sulfid rudalarini kuydirish jarayonida hosil bo`lgan pech gazidagi SO<sub>2</sub> ning konsentratsiyasiga ruda tarkibidagi oltingugurt miqdori, rudaning donadorlik darajasi, harorat, ortiqcha havo miqdorining ta`sirini o`rganish.
Tajriba utkazish uchun kerakli buyumlar, jixozlar va reaktivlar.

1. 
   Laboartoriya qurilmasi. Temir kolchedani. Sopol qayiqcha. Natriy ishqori eritmasi,0,5N. Erlenmeyr kolbasi. Metil qizil indikatori. Yod eritmasi, 0,1N. Vodorod pereoksidi,2 %.
   

Ishni bajarish tartibi:

Kolchedanni kuydirish uchun elektr toki bilan qizdiriladigan pech` (2) ga gorizontal holda o`rnatiladi. Pech` elektr tarmog`iga LATR tipli laboratoriya avtotransformatori (10) va ampermetr (9) orqali ulanadi. Pechga berilayotgan elektr toki laboratoriya avtotransformatori (10) orqali boshqariladi.
H arorat termopara (4) yordamida o`lchanadi va ko`rsatuvchi millivol`tmetr (5) orqali nazorat qilinadi. Kolchedan yoki sulfid rudalarini kuydirish uchun zarur bo`lgan havo (ya`ni kislorod) pech` va butun qurilma orqali suv nasosi (8) yordamida so`rib o`tkaziladi. Havoning hajmiy tezligini, xona sharoitida oldindan graduirovka qilingan reometr (1) bilan o`lchanadi va roslanadi. Sulfid rudalari yoki kolchedanni yonish reaksiyasi elektropech` ichiga o`rnatilgan kvarts quvur ichida amalga oshiriladi.
Rasm. Sulfid rudalaridan sulfat kislotasi olish qurilmasi
Kvarts quvur ikki tomonidan ham rezina tiqinlar bilan zichlab yopilgan. Bir tiqinga termopara (4) o`rnatilgan, ikkinchi tiqinga esa ikki xil diametrli kvarts naychalar (6) bir-birini ichiga o`rnatilgan. Harorat kerakli daraja (600<sup>0</sup>S) ga etgach, ma`lum miqdorda (1-2 gr) tortib olingan sulfid rudasi yoki kolchedan sopol qayiqcha (3) da reaktor (11) ichiga joylashtiriladi. Havo reaktor ichiga katta diametrli kvarts naycha (6) bilan kichik diametrli naycha (12) oralig`idan o`tib, reaksiya hududiga etib boradi. Reaksiya natijasida hosil bo`lgan gazlar, asosan SO<sub>2</sub>, kichik diametrli naycha (12) orqali past konsentratsiyali vodorod pereoksidi to`ldirilgan absorberga boradi va quyidagi reaksiyalar sodir bo`ladi.
SO<sub>2</sub> + [O] = SO<sub>3</sub>
SO<sub>3</sub> + N<sub>2</sub>O = H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>
Hosil bo`lgan sulfat kislotasining miqdorini 0,5 N NaOH eritmasi bilan titrlab aniqlansa bo`ladi.
Gr.ekv. H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> = Gr.ekv. NaOH = P·0,0005·f
Kolchedan tarkibidagi oltingugurt miqdorini esa 1gr kolchedanni 500-600<sup>0</sup>C 30 minut davomida kuydirib, olingan natijalarni quyidagi formulaga qo`yib topiladi:

P - titrlash uchun sarflangan 0,5 N NaOH miqdori, ml. - 0,5 n NaOH ning faktori.
a - tarozida tortib olingan sulfid rudasi yoki kolchedanning miqdori, gr.
0,0005 - 1ml eritmadagi natriy ishqorining gramm ekvivalentlar soni.
16 - sulfat kislotasining 1 gramm ekvivalentiga to`g`ri keladigan oltingugurt miqdori.
Har bir Absorbsiya kollonasidagi eritmaning rangi yo’qolguncha ketgan vaqt aniqlanadi.
Tajribalar ma`lum harorat va havoning hajmiy tezligiga kat`iy rioya qilingan holda bajariladi. Yod ishtirokida quyidagi reaksiya boradi:
SO₂ + 2H₂O + J₂ = H₂SO₄ + 2HJ (a)
Tajriba natijasida hisoblab topilgan oltingugurt yongan turli haroratlarning vaqtga bog`liqligini kinetik egri chiziqlari grafik ko`rinishda ifodalanadi.

G_s - yongan oltingugurtning miqdori, g. 0,0016-(a) reaksiyasidagi 1ml 0,1n yodga mos keladigan yongan oltingugurtning miqdori, g. - yod eritmasining faktori.

Bajardi: _____________________________Qabul qildi: ______________________________