Laboratoriya ishi №3 Mavzu: 2T30 teodoliti yordamida gorizantal va vertikal burchaklarni о‘lchashni о‘rganish. Laboratoriya ishining maqsadi

О‘lchash natijalari va olingan ma’lumotlarni qayta ishlash:
1. Gorizontal burchakni priyomlar usuli bilan о‘lchash. V punktning ustiga asbobni, A va S punktlarga vizir nishonini о‘rnatgandan keyin qarash trubasi A nishonga qaratiladi (25-rasm). Gorizontal doiradan sanoq olinadi (001). U jurnal (8-jadval) ga yoziladi. Keyin olidada qotirish vintini bо‘shatib, trubani S nuqtaga qaratiladi va trubani nishonga aniq tо‘g‘rilangandan keyin limb bо‘yicha (16913) sanoq olinadi.




18-rasm
2-jadval

Stansiya№	Vertikal doiraning holati	Yо‘naltirish nuqtalari	Gorizontal doira bо‘yicha sanoqlar	Yarim usuldan burchak		2t
V	DО‘	A	001	16912	16911,5	000,5
		S	16913
	DCH	A	18002	16911
		S	34913

2. AVS burchak qiymati birinchi va ikkinchi sanoqlar farqi bо‘yicha hisoblanadi: 16913-001=16912; bu bilan bitta yarim usul tugallangan hisoblanadi.
3. Ikkinchi yarim usulda truba zenit orqali aylantirilib, A va S nuqtalarga qaratilib chap aylanadan ham yuqoridagidek о‘lchash ishlari bajariladi.
4. Teodolit T30 bilan qiyalik (vertikal) burchagini о‘lchash. Teodolit T30 da vertikal doirada adilak yо‘q. Vertikal doiradan sanoq olishdan oldin gorizontal doira alidadasidagi adilak pufakchasi nolga keltiriladi. Bu adilak о‘qi truba kollimatsion tekisligiga parallel joylashganligi uchun birorta kо‘tarish vinti truba vizir о‘qi bо‘yicha joylashishi kerak.
5. Teodolit T30 bilan qiyalik burchakni о‘lchash ketma-ketligi quyidagicha:
a) Truba va gorizontal doira alidadasi mahkamlash vinti bо‘shatiladi va truba qiyalik burchagi о‘lchanadigan nuqtaga qaratiladi, vintlar mahkamlanadi;
b) Kо‘tarish vintlarini aylantirib gorizontal doira alidadasi adilagi nol punktga keltiriladi;
v) Alidada va truba yо‘naltirish vintlari yodamida truba nuqtaga aniq qaratiladi;
g) Adilakning joyida qimirlamagan vaziyatida vertikal doiraning о‘ng vaziyatida (DО‘) sanoq olinadi.
6. Agar yarim usul bilan qiyalik burchagini о‘lchash yetarli bо‘lsa va nol о‘rni (NО‘) ma’lum bо‘lsa quyidagi formula bо‘yicha qiyalik burchagi  hisoblab topiladi:

,
,
,

Hisoblashda 90⁰ dan kichik sanoqqa 180⁰ qо‘shiladi.
,
,
_,

Yetarli bо‘lmasa truba zenit orqali о‘tkazilib, vertikal doiraning chap vaziyatida (DCH) о‘lchash qaytariladi va quyidagi formula bо‘yicha hisoblnadi
Misol uchun birinchi kuzatuv nuqtamizda sanoqlar quyidagicha
yuqoridagi formulaga asosan

bu ning qiymati. dan ayrilsa, kichik qiymati chiqadi, ya’ni

;

ikkinchi kuzatuv nuqtamizda sanoqlar quyidagicha

yuqoridagi formulalarga asosan

bu ning qiymati. dan ayrilsa, kichik qiymati chiqadi, ya’ni

;

Aniqlangan qiymatlarni 9-jadvalga quyidagicha yozamiz