Laboratoriya jumislari boyinsha qollanba

Qurilmanin` du`zilisi ha`m islewi
Qurilma turaqli tok deregi, reostat, turaqli tok voltmetri ha`m am`petmetr, yarim o`tkizgishli diod, elektr gilt ha`m basqa ja`rdemshi qurallardan ibarat. Qurilmani iske tu`siriw ushin K gilt ja`rdeminde shinjir tok deregine jalg`anadi sonda shinjirdan o`tip atirg`an tok ha`m yarim o`tkizgishli diod ushlari aralig`ina tu`sken kernew mug`darin sa`ykes tu`rde ampermetr ha`m voltmetr ko`rsetedi. Ta`jiriybe dawaminda shinjirdag`i toktin` yarim o`tkizgishli toka tu`sken kernewge baylanislilig`i u`yreniledi. Diodqa ha`r qiyli shamadag`i kernewlerdi berip, onnan o`tken tok shamalari jazip alinadi.

5 – su`wret 6 – su`wret

Bunin` ushin 5-6- su`wretlerde keltirilgen jumistin` elektr sxemasi jiynaladi. Ta`jiriybede aniqlang`an na`tiyjeler tiykarinda grafigi millimetrli qag`azg`a siziladi.

Jumisti orinlaw ta`rtibi
1. Laboratoriya jumisinin` ko`rsetpesin oqip u`yrenin` ha`m sxemalardi analizlen` Oqitiwshinin` sorawlarina juwap berip, jumisti orinlawg`a ruxsat alin`.
1-Tapsirma Tuwri tok shamasinin` diodqa berilgen kernew shamasina baylanislilig`in u`yreniw.
2. Tuwri tok shamasin aniqlawg`a arnalg`an 5- su`wrette kelitirilgen jumisinin` elektr sxemasin jiynan` ha`m oni oqitiwshig`a teksertin`.
3. Gilt K ni qosin` ha`m potentsiometr R arqali diodqa ha`r tu`rli kernewlerdi berip, og`an sa`ykes keletug`in toqlardin` ma`nislerin milliampermetr ja`rdeminde o`lshep alin` ha`m na`tiyjelerdi 1- kestege kirgizin`.
1-keste

O`lshew ta`rtibi	Kernew U, V	Tuwri tok I, m A	Keri tok I, m A

Esletpe. Shinjirdi u`ziwden aldin reostattin` jiljiwshi kontaktin sonday jag`dayda keltirip qoyiw kerek, bunda diodta beriletug`in da`slepki kernewdin` shamasi 0 ge ten` bolsin. Tokti minaday etip beriw maqsetke muwapiqU` ha`r sapari 0,5 mA dep arttirip barilip, tap 30 mA ge shekem bolg`an araliqta o`lshewdi dawam ettiriw maqsetke muwapiq boladi.
2-tapsirma. Diodtag`i keri toktin` kernewge baylanislilig`in u`yreniw.
4. Keri tok shamasin aniqlaw ushin 6-su`wrettegi jumistin` elektr sxemasin jiynan` ha`m oni oqitiwshig`a teksertin`.
5. Potentsiometr R ja`rdeminde diodta ha`r tu`rli shamadag`i kernewlerdi berip, tok ku`shinin` shamasin jazip alin`. Ta`jiriybede aniqlang`an na`tiyjelerdi 1-kestege kirgizin`.


EsletpeU` keri tok shamasi kjumisi kernewden baslap o`lshenedi, onin` shamasi reostat R ja`rdeminde tuwrilanadi. O`lshewlerdi mikroampermetrlerdegi kernewler tu`siwi esapqa alinbaydi, sebebi mikroampermetrdin` qarsilig`i diodtin` keri qarsilig`ina qarag`anda ju`da` kjumisi.
6. Kernewdi ha`r sapar 1V tan arttirin` ha`m diodtag`i keri tok shamasin o`lshen`
7. Kernew 0,5 V bolg`an jag`dayindag`i tekserilip atirg`an diodtag`i tuwri toktin` minimal` ma`nisin o`lshen`
8. Laboratoriya jumisinda aling`an na`tiyjeler tiykarinda millimetrli qag`azg`a 1 ha`m 2 kestelerde keltirilgen na`tiyjelerge tayanip diodtin` tuwri ha`m keri tok grafiklerin sizin`. Sizilg`an grafik,
eger de ta`jiriybe tuwri o`tkizilgen bolsa, 7-su`wrette keltirilgen grafiktey ko`riniste boladi.

7-su`wret

Grafikti qag`azg`a siziwda a`lbette ha`r bir millimetr aralig`indag`i aniqliqti itibarg`a aliw kerek.