Laboratoriya mavzu: ionlashuvchi nurlanishlar, radiatsiya

Elektromagnit nurlanish - bu elektromagnit manbadan tashqariga qarab 
harakatlanadigan energiyani yutuvchi zarralar oqimini tavsiflash uchun 
ishlatiladigan atama. Ushbu oqimlardagi energiya quvvat jihatidan juda xilma-xil 
bo‘lishi mumkin va elektromagnit spektr bilan o‘lchanadi. Ushbu turdagi nurlanish 
manbalari, nurlanish darajasi va ta'sir qilish davomiyligiga qarab, odamlar uchun 
foydali, zararsiz yoki o‘ta xavfli bo‘lishi mumkin. 
Nur kasalligi odam tanasiga 1-2 Zv (zivert) qabul qilinganda boshlanadi, buni 
shifokorlar 1- darajasi deb baholaydi. Bunda doimiy tekshiruvni boshlash lozim.
2-3 Zv nurlanish qabul qilingani 2-daraja nurlanish deyiladi va davolashni talab 
etadi. Davolash o‘z vaqtida boshlansa o‘lim holatga tushish kamroq bo‘ladi. 
Davolab bo‘lmaydigan miqdor 6 Zv nurlanishdan boshlanadi, asosan o‘lim bilan 
yakunlanadi.
Integral detektorlar – ular ionlashtiruvchi nurlanishlarnining to‘liq oqimi 
to‘g‘risida ma’lumot beradi. 
Dozimetrlar – nurlanishning ekspozitsion va yutilgan dozalarini o‘lchashga 
mo‘ljallangan yoki talluqli ravshda rentgen va gamma nurlanish doza quvvatini 
o‘lchashga belgilangan. Ular doza birligi yoki doza quvvatiga graduirovka qilingan 
bo‘ladi. 
Rentgenmetrlar. Ular rentgen va gamma – nurlanish dozasini o‘lchashga 
mo‘ljallangan. O‘lchash oralig‘i rentgenning yuzlardan bir qismidan bir necha yuz 
rentgengacha (R/s). Unda datchik sifatida ionlashtiruvchi kamera yoki gazrazryad 
schetchik ishlatiladi. Ularga DP-3B, Kaktus, DP-2 va boshqalar kiradi. 
Radiometrlar – radioaktivlikni va uning solishtirma miqdorini o‘lchaydi. 
Asboblar ishlatilish joyiga qarab: 
-cho‘ntakda olib yuriladigan - shaxsiy dozimetri va radiometrik nazorat 
uchun mo‘ljallangan. Cho‘ntak dozimetrlari sifatida sanoatda havodagi ekspozitsion 
dozani o‘lchashga mo‘rjallangan rentgenometr kabi ishlaydigan («Master-1», 
«Gorizont», «Bela-2», «Sosna» va boshqa) asboblar rusumlari ishlab chiqariladi. 
Ularni radioaktiv ifloslangan zonalarda gamma-fonni nazorat qilish va seziy-137 
bilan kuchli ifloslangan joydan chiqish maqsadida ishlatiladi.