Laboratoriyaishi № Mavzu: Raqamli texnika negiz elementlarini tadqiqi. Kombinatsionmantiqiy sxemalar analizi Laboratoriya ishining maqsadi

12.2 – jadval.

O`nlik son	Kirish kodi					Chiqish kodi
	F4	F3	F2	F1	F0		Y2	Y1	Y0
*	0	0	0	0	0		0	0	0
0	0	0	0	0	1		0	0	0
1	0	0	0	1	*		0	0	1
2	0	0	1	*	*		0	1	0
3	0	1	*	*	*		0	1	1
4	1	*	*	*	*		1	0	0

Prioritetli shifratorni oddiy shifrator asosida VA qurish mumkin. Buning uchun oldindan «5-dan X» kirish kodini x ,..., x orqali «5-dan 1» kodiga o`zgartirish kerak. Kirishdagi o`zgaruvchi F maksimal prioritetga ega, ya’ni boshqa o`zgaruvchilarga bog`liq emas. Shuning uchun F = x . Har qanday boshqa chiqishdagi o`zgaruvchi x «1» qiymatini qabul qiladi, agarki birorta VA katta kirish yo`liga F , j = (i + 1),3 mantiqiy «1» berilmagan holda F = 1 bo`lgan taqdirda. Ya’ni:

x = F ;
;
;
.
Ko`rsatilgan algoritmni amalga oshiruvchi parallel prioritetli shifratorning sxemasi quyidagi ko`rinishga ega:
U shbu sxemaning afzallik tomoni, barcha kirish yo`llaridagi signal tarqalishini bir xil saqlab turishdir. Kamchiligi esa, ko`p kirish yo`liga ega bo`lgan «YoKI-EMAS» elementlarini qo`llanilishining majburligidir.
12.1-rasm. Shifratorga misol sifatida to`qqizta .kirish yo`liga ega bo`lgan prioritetli shifrator K555IV3 standart mikrosxema misol bo`ladi.





Deshifratorlarni tadqiq etish.
Nazariy qism
Deshifrator (DCdecoder) - kirish yo`lidagi signallarni faqat chiqish yo`lining bittasiga chiqarib beruvchi EHMlarning uzelidir.
To`la deshifratorda chiqish yo`llari soni m = 2ⁿ, bo`lib unda n – kirish yo`llari sonini ifodalaydi. To`la bo`lmagan deshifratorda esa m < 2ⁿ.
Ikkita kirish yo`lli birlik aktiv darajali to`la deshifratorning o`tish jadvalini ko`ramiz: 13.1 – jadval.

Kirishsignallari		Chiqish signallari
X0	X1	Y0	Y1	Y2	Y3
0	0	1	0	0	0
1	0	0	1	0	0
0	1	0	0	1	0
1	1	0	0	0	1

Jadval barcha kirish kombinatsiyalarining chiqish qiymatlarini to`la aniqlaydi.

Keyingi bosqichda har bir chiqish funktsiyasi uchun Karno kartasini tuzish va uning manimizatsiyalashtirilgan ifodasini olish kerak. Lekin, ushbu h olat uchun bu ma’noga ega emas, chunki Y –ning xar bir funktsiyasida Karno kartasi bitta «1» egallagan.
Yuqoridagi jadval asosida quyidagi funktsiyalar o`rinlidir:

;
;
.
Olingan ifodalarni «VA-EMAS» VAda «YOKI-EMAS» elementlar bazisida qurish mumkin.

13.1-rasm.«VA-EMAS» VAda «YOKI- EMAS » elementlar bazisida qurilgan deshifrator

13.2-rasm.Ko`p pog`onali deshifrator

13.3-rasm.Deshifratorning shartli belgilanishi.
Nazorat savollari:

1. 
   Deshifratorlarning ishlash prinsiplarini aytib bering?
   
2. 
   Deshifratorlarning chinlik jadvalini tushuntirib bering?
   
3. 
   To’g’ri burchakli deshifrator sxemasi chizib bering?
   
4. 
   Raqamli indikatorni boshqaruvchi deshifrator sxemasini chizib bering?
   
5. 
   Hissoblagich haqida tushuncha bering
   
6. 
   Ketma–ketlihisoblagichlarni ishlash prinsipi bo’yicha tushuncha bering
   
7. 
   Ayiruvchi hisoblagichlar ishlash prinsipi bo’yicha tushuncha bering.
   
8. 
   Ixtiyoriy sanoq moduliga ega bo`lgan ketma-ketlihisoblagichlar ishlash prinsipi bo’yicha tushuncha bering.
   
9. 
   Reversivhisoblagichlar ishlash prinsipi bo’yicha tushuncha bering.
   
10. 
    Parallelhisoblagichlar ishlash prinsipi bo’yicha tushuncha bering
    
11. 
    Shifratorlarning ishlash prinsiplarini aytib bering?
    
12. 
    Shifratorlarning chinlik jadvalini tushuntirib bering?
    
13. 
    To’g’ri burchakli shifrator sxemasi chizib bering?
    
14. 
    Raqamli indikatorni boshqaruvchi shifrator sxemasini chizib bering?
    
15. 
    Hisoblagichlar qanday tasniflarga bo‘linadi va ularni izohlab bering.
    
16. 
    Sinxron va asinxron hisoblagichlar farqini tushuntirib bering.
    
17. 
    O‘tish koeffisienti bo‘yicha hisoblagichlar qanday turlarga bo‘linadi.
    
18. 
    Reversiv hisoblagichning ishlash prinsipini tushuntirib bering.
    

Hisobot mazmuni
Talabalar yuqorida keltirilgan nazariy ma’lumotlarni o’qib o’rganib qisqacha xullosa yozib EWB da shiferator va deshifratorlarni sxemalarini chizib hisobot tayorlaydilar.