Laboratoriyaishi № Mavzu: Raqamli texnika negiz elementlarini tadqiqi. Kombinatsionmantiqiy sxemalar analizi Laboratoriya ishining maqsadi

T trigerini tadqiq etish.
Nazariy qism
T-trigger yoki trigger, kirishga kelgan impulslarni hisoblash uchun mo'ljallangan. Trigger nomi Toggle - salto so'zidan olingan. T-triggerlar asinxron va sinxron bo'lishi mumkin. Sinxron triggerlar kiritish yoki boshqarish uchun kirish imkoniyatiga ega. Asinxron T-triggerni ikki bosqichli RS-triggerda amalga oshirishni ko'rib chiqing (8.1-rasm).
Birinchi bosqichning kirish qismidagi o'zaro bog'liqlik tufayli, ikki bosqichli triggerning ikkinchi chiqish bosqichi holatiga qarama-qarshi bo'lgan holat hosil bo'ladi. C = 1 bo'lganda, birinchi bosqich yangi holatni oladi, shunda butun interval davomida, C = 1 bo'lsa, triggerlar qarama-qarshi holatlarda bo'ladi.
Sinxronizatsiya signali nolga tushganda, birinchi bosqichning yangi trigger holati chiqishga uzatiladi, ya'ni u ikkinchi triggerga qayta yoziladi. Ikkala trigger ham yangi bir xil holatda, ammo kirish signallari kombinatsiyasi kirish trigger holatini o'zgartirishga tayyor.

8.1-rasm. - RS-triggerga asoslangan asinxron T-trigger (a), uning belgisi (b) va ishlashning vaqt diagrammasi (v).
T- trigger kirish signalining chastotasini 2 ga ajratadi va uning ish sikli ikkitadan nosimmetrik impuls signalini yaratish uchun ishlatilishi mumkin. Sizga eslatib o'tamiz. Impuls signalining ish sikli davr davomiyligining impuls davomiyligiga nisbatiga teng ekanligi. T- trigger bir bitli ikkilik sonlar uchun qo'shimchalar kabi harakat qiladi.
Sinxron T- trigger T kirishida kon'yunktor borligi bilan ajralib turadi, uning kirishlaridan biri T kirish boshqaruvchisi vazifasini bajaradi, ikkinchisi esa sinxronizatsiya kiritishidir. Sinxron T- trigger11.2-rasmda keltirilgan.

8.2-rasm.Sinxron T-triggerning (a) sxemasi, uning belgisi (b) va ishlash sxemalari (v)

4 razryadli ketma-ket va parallel registrlarni tadqiq etish

Registr kombinatsion turdagi raqamli qurilma bo‘lib, ko‘p razryadli ikkilik sonlar ko‘rinishidagi ma’lumotlarni eslab qolish va vaqtincha xotirada saqlash uchun ishlatiladi. Registr ikkilik razryad sonlarga teng miqdordagi triggerlar majmuasidan iborat. Trigger – esa xotira elementi bo‘lib, ularga qo‘shimcha ulanayotgan elementlarning vazifasidan kelib chiqqan holda, boshqa maxsus funktsiyalarni amalga oshirish imkonini beradi. Masalan, agar registrda bir triggerdagi ma’lumot keyingisiga uzatilsa, u holda registr siljitish funktsiyasini bajaradi, demak bunday registr siljitish registri deb ataladi. Chapga va o‘nga siljituvchi registrlar mavjud. Siljitish registrlari ma’lumotni ketma-ket qabul qiladi. Agar bit ko‘rinishidagi ma’lumotlar guruhi ketma-ketligini takt impulslari komandasiga ko‘ra siljitish registrlari kirishlariga berilsa, u holda registrni bir-nechta siljitish amallari bilan yuklash mumkin. Xuddi shunday usulda registrdagi ma’lumotlarni undan chiqarib yuborish mumkin. Parallel yoki ketma-ket ravishda ma’lumot kiritish mumkin bo‘lgan siljitish registrlari mavjud. Demak, xuddi shunday parallel yoki ketma-ket ravishda ma’lumotni chiqarish ham mumkin. Yuqorida aytib o‘tilganidek, universal registrlar ham mavjud bo‘lib, ular ma’lumotlarni chapga va o‘nga siljitadilar. To‘g‘ri va teskari kod tartibida ma’lumot chiqaruvchi registrlar ham mavjud. To‘g‘ri kodda ma’lumot chiqaruvchi registrlar turli vaqt masshtabida ishlaydigan yozuv qurilmalarni muvofiqlashtirishda qo‘llaniladi. Masalan, diskka ma’lumot yozish qurilmasi bilan printerni muvofiqlashtirish uchun qo‘llash mumkin. Bu vaqtda registrga ma’lumotni ancha katta tezlikda kiritish, printerdan esa ma’lumotni ancha past tezlikda olish mumkin. Teskari kodda ma’lumot chiqaruvchi registr - mikroprotsessor XQlarida ishlatilishi mumkin. Parallel registr ma’lumotlar ustidan quyidagi mikroamallarni bajarishga mo‘ljallangan: parallel shaklda kirishdagi ma’lumotlarni yozish, saqlash va uzatish. Sodda ikki razryadli parallel registr funktsional sxemasi 13.1-rasmda keltirilgan.