Laminarda ishlash tartibi eritmalar tayyorlash uchun idishlarni sterillash

7- ma’ruza. Massa almashinish jarayonlari. Ajratma olishning nazariy asoslari. Ajratuvchilar va ularga qo‘yilgan talablar. Ajratmalarni tozalash jarayonining ahamiyati.
Reja:

1. 
   Massa almashinish jarayonlari.
   
2. 
   Ajratma olishning nazariy asoslari.
   
3. 
   Ajratuvchilar va ularga qo‘yilgan talablar.
   
4. 
   Ajratma olishga ta’sir etuvchi omillar.
   
5. 
   O‘ta tozalangan va yakka tartibda ajratib olingan preparatlar.
   
6. 
   Ajratmalarni begona moddalardan tozalash.
   
7. 
   Ta’sir qiluvchi yoki yot moddalarni tanlab cho’ktirish.
   
8. 
   Aralashmaydigan ikkita suyuqlik yordamida tozalash.
   
9. 
   Xromotografik usulda tozalash.
   

Ajratma olishning nazariy asoslari.
Ajratma olish murakkab fizik-kimyoviy jarayon bo‘lib, erish, diffuziya, osmos, dializ, massa almashish kabi hodisalar yuz beradi. Bularning mexanizmini bitta nazariya bilan tushuntirish qiyin. Bu sohani nazariy tomondan boyitishda I. A. Muravev, V. D. Ponomarev, Yu. G. Pshukov kabi olimlar o‘z xissalarini qo‘shganlar. Ajratma olishning nazariy jihatdan asoslashda molekulyar va konvektiv diffuziya hamda massa almashish jarayonlariga asosiy omillar bo‘lib hisoblanadi.
Molekulyar diffuziya - molekulalarning tartibsiz harakati natijasida bir-birining ichiga o‘tishini ta’minlovchi jarayondir. Diffuziyaning tezligi molekulalarning kinetik energiyasiga bog‘liq. Diffuziya jarayonining harakatlantiruvchi kuchi bir-biriga tegib turgan qatlamlardagi erigan moddalar konsentratsiyalari farqidir. Bu jarayon bir qator omillarga bog‘liq bo‘lib, Eynshteyn tenglamasi bo‘yicha ifodalanadi.

Bu yerda,
R - universal gaz doimiysi, 8,32 Dj/(grad^.mol);
N₀ - Avagadro soni, 6,06 ^.10²³;
T - absolyut harorat, K;
- eritmaning qovushqoqligi, N/s^.m²;
- diffundirlangan zarrachalar radiusi, m;
K - Bolsman doimiysi.