Ўлчашларни бажариш услубиятлари ва маҳсулот сифати

2. Qo‘shaloq o‘zgarmas tok ko‘prigi:

Qo‘shaloq o‘zgarmas tok ko‘priklari asosan 1 Om dan kichik bo‘lgan qarshiliklarni o‘lchash uchun xizmat qiladi. 8.2 – rasmda uning prinsipial sxemasi keltirilgan.
R_N –namuna qarshilik; R_X –no’malum qarshilik;
r-ko‘prikning R_X va R_N qarshiliklari ulanadigan qisqichlarini o‘zaro tutashtiruvchi simning qarshiligi.
R1 R3
I1
Г

R2 R4
I1

_Г I1

Rx RN

_A U
_
+
8.2-rasm. Qo‘shaloq o‘zgarmas tok ko‘prigini pritsipial sxemasi.
R_N va R_X ketma-ket ulanib,ulardan I toki o‘tkaziladi. Qo‘shaloq ko‘prik asosan R₁,R₂,R₄ va R₃ qarshiliklardan iborat.
Ko‘prikning muvozanat xolati I_r =0 ni hisobga olib, Kirxgofning ikkinchi qonuniga asosan quyidagi tenglamani yozamiz:

1. 
   R_x – R₂- G – R₁ konturi uchun quyidagi tenglamani yozamiz:
   

I₃R_x + I₂R₂ – I₁R₁ = 0 (8.7)

2. 
   R₄ – R_n – R₃ –G konturi uchun:
   

I₂R₄ + I₃R_n – I₁R₃ = 0 (8.8)

v) r – R₄ –R₂ konturi uchun:

(I₃ – I₂)r – I₂ R₄ – I₂ R₂ = 0 (8.9)

(7), (8) va (9) tenglamalarni echib, R_x ni topamiz:

R ₁
R _X  R _N 
r  R ₄
^ R ₁
 ^
R ₂ ^{
 .} (8.10)

R ₃ R ₂ 
R ₄ 
^r  ^R ₂
^R ₄ 

(10) tenglamadan R_x ni hisoblab topish ancha qiyin.
Ifodadan ko‘rinib turibdiki, agar sharti bajarilsa ifodaning o‘ng
tomonidagi ikkinchi qo‘shiluvchi nolga teng bo‘ladi va ifoda ancha soddalashadi. U holda ko‘prikning muvozanat sharti quyidagicha yoziladi:
(8.11)

SHunday qilib, qo‘shaloq ko‘prik muvozanat xolatiga keltirilganda, bir vaqtda ikki shart bajariladi.

Ulash uchun xizmat qiladigan simlarning qarshiliklari o‘lchash aniqligiga juda ham ta’sir qiladi; chunki ularning qiymati taxminan 0,01 Om ni tashkil qiladi va u R₁, R₂, R₃, R₄ qarshiliklarga nisbatan juda kichik.
Hozirgi vaqtda qo‘shaloq ko‘priklarda R₁ va R₃ qarshiliklar shtepselli qarshilik magazinlari ko‘rinishida qilinadi.
R₁va R₄ esa, to‘rt yoki besh dekadali richagli almashlab ulovchi qurilmali qarshilik magazinlari ko‘rinishida bo‘ladi.Bu holda qarshiliklarni bir vaqtda qat’iy bir xil rostlashga imkon bo‘ladi.
Qo‘shaloq ko‘rikning sezgirligi nol – ko‘rsatkichning sezgirligiga ko‘prik zanjirining parametrlariga va ish tokining miqdoriga bog‘liq.Odatda qo‘shaloq ko‘priklar 10 Om dan 10^-610^-8gacha bo‘lgan qarshiliklarni o‘lchash uchun ishlatiladi.