Лекция №1 Введение в предмет Микробиологии, вирусологии и иммунологии. Исторические этапы развития Микробиологии

Лекция-7
Лекция-7
Qaraqalpaq tilinde	O’zbek tilinde
Test sani 21 «İnfektsiya» tu`sinigine anıq sıpatlama berin`: Patogen mikroorganizmnin` xojayın organizmi menen o`z-ara ta`siri makroorganizmlerge mikroorganizmlerdin` ta`siri Makroorganizmnin` ha`r qıylı mikroorganizm menen o`z- ara ta`siri Makro ha`m mikroorganizmlerdin` simbiozının` bir tu`ri Patogen organizmlerdin` tabiyatı boyınsha infektsiyalar klassifikatsiyalanadı: O`tkir, xronik Bakterial, virusli, protozoali o`tkir, xronik, bakterial Bakterial, o`tkir ha`m xronik Super infektsiyag`a xarakteristika berin`: Kesellikten du`zelgennen son`, sol qozdırıwshını qaytadan juqtırıwı Qozdırıwshını endogen jol menen qaytadan juqtırıwı Kesellikten du`zelmesten, sol qozdırıwshını qaytadan juqtırıwı Kesellik dawirinde turg`ın immunitettin` payda bolıwı Bakteriyalardın` ekzotoksinleri xarakterlenedi: organotroplik qa`siyetge iye Ku`shsiz antigenlik qa`siyetge iye Fizikalıq- ximiyalıq faktorlarg`a shıdamlı Temperaturag`a shıdamlı Juqpalı keseliklerdin` xarakterli qasiyetlerine kiredi: Muskullardın` atrofiyası İsheklerdin` atrofiyası Timustın` gipertrofiyası Postinfektsion immunitettin` rawajlanıwı Mikroorganizmlerdin` virulentlik ko`rsetkishleri: İnfektsion protsesstin` dawamlılıg`ı Mikroorganizmlerdin` patogenlik da`rejesi Ta`jriybe haywanlarına materialdı juqtırıw Antigen- antitelo kompleksinin` payda bolıwı Septikopiemiyanın` tuwrı sıpatlamasın ko`rsetin`: Qozdırıwshının` qanda ko`beyiwi Juqpalı keselliklerdin` simptomsız keshiwi Assotsiyalangan infektsiya Qozdırıwshının` qanda aylanıp ju`riwi ha`m ishki ag`zalarda irin`li oshaqlardın` payda bolıwı Qozdırıwshının` infektsion dozasına xarakteristika: Organizmde intoksikatsiyanı keltirip shıg`aratug`ın mikroorganizmlerdin` minimal` mug`darı Minimal` ingibirlewshi kontsentratsiya (MİK) İnfektsion protsessti keltirip shıg`arıw qabılıyatına iye bolg`an, mikrob kletkalarının` minimal` mug`darı Koloniya payda qılıw birliginin` mug`darı Shartli- patogen mikroorganizmler shaqıratug`ın infektsiyalar ushın xarakterli: Polietiologik Prodromal` dawirinin` joqlıg`ı Bir populyatsiyanın` basqa populyatsiyag`a xujumi Keselliktin` klinik dawirinin` joqlıg`ı Keselliktin` retsidiv, formasının` na`tiyjesinde payda boladı: Kesellikten tolıq du`zelgennen son`, sol qozdırıwshını qaytadan juqtırıw Tiykarg`ı infektsiyanın` basqa qozdırıwshılar menen birigiwi Kesellikten du`zelmesten , sol infektsiyanı qaytadan juqtırıw Kesellik qozdırıwshısı organizmda saqlanıp qalıp, belgili waqıttan son` kesellik belgilerinin` qaytalanıwı Bir waqıtnın` o`zinde bir neshe qozdırıwshılardı juqtırıw reinfektsiya superinfektsiya mikstinfektsiya ekilemshi infektsiya Opportunistik infektsiya dep nege aytıladı: Organizmnın` normal mikroflora wakilleri, shartli- patogen mikroorganizmler ta`repinen shaqırılatug`ın infektsiya Keselxana ishi infektsiyası Virusli ha`m bakterial` infektsiyalardın` birge keshiwi Bakteriyalardın` qanda ko`beyiwi İnfektsion allergiyanın` tu`rleri payda boladı: Joqarı seziwshen`liktin` to`men keshetug`ın tipi gumoral` immunitet tipi Antigenge qarsı immun juwaptın` bolıwı Joqarı seziwshen`liktin` a`ste- aqırın keshetug`ın tipi Bakteriotsinler xarakteristikası – mikroorganizmlerdin` virulentlik faktorı sıpatında: Organizmnın` toqıma ha`m kletkalarına toksik ta`sir ko`rsetiwshi, mikroorganizmlerdin` virulent shtammlarının` belok tabiatlı birikpesi Organizmdegi substratlardı parshalawda, toksik zatlardın` payda bolıwı Xojayınnın` arnawlı ha`m arnawlı emes qorg`anıw mexanizmin toqtatıw ushın, bakteriyalardı prezentatsiya etiw arqalı infektsiyadan aman qalıw Bakteriya kletkası ta`repinen islep shıg`arılatug`ın, antogonistik aktiv zat sıpatında mikroblarara o`zara ta`sir qılatug`ın mediator belokları Bakteriyalardın` ekzotoksinlerine sıpatlama berin`: Bakteriya kletkası ta`repinen islep shıg`arılatug`ın, antogonistik aktiv zat sıpatında mikroblarara o`zara ta`sir qılatug`ın mediator belokları Mikroorganizmlerdin` virulent shtammları ta`repinen islep shıg`arılatug`ın, organizmnın` toqıma ha`m kletkalarına toksik ta`sir ko`rsetiwshi, belok tabiatlı birikpe Organizmdegi substratlardı parshalawda, toksik zatlardın` payda bolıwı Xojayınnın` arnawlı ha`m arnawlı emes qorg`anıw mexanizmin toqtatıw ushın, bakteriyalardı prezentatsiya etiw arqalı infektsiyadan aman qalıw Bakteriya kolonizatsiyasına sıpatlama berin`: Mikroorganizmlerdin` xojayınnın` belgi bir biotopına jaylasıwı Mikroorganizmlerdin` kletka ju`zesine birigiwi İnfektsion protsess patogenezindegi kesh basqısh Qozdırıwshının` organizm kletkalarının` ishine kiriwi, tabiiy bar`erdi jen`ip o`tiwi Patogen mikroorganizmlerdin` invaziyasına sıpatlama berin`: Qozdırıwshının` organizm kletkalarının` ishine kiriwi, tabiiy bar`erdi jen`ip o`tiwi Mikroorganizmlerdin` xojayınnın` belgili bir biotopına jaylasıwı Mikroorganizmlerdin` kletka ishinde ko`beyiwi İnfektsion protsess patogenezindegi kesh basqısh Qozdırıwshının` persistentsiyasına sıpatlama berin`: Patogen mikroorganizmlerdin` uzoa waqıt organizmde saqlanıp qalıwı Simbioz forması, bir mikroorganizm ekinshi organizm esabınan jasawı Bakteriya tasıwshılarında keselliktin` klinik belgilerinin` turaqlı tu`rde payda bolıwı Sozılmalı infektsiya formalarının` payda bolıwı İnfektsiyanın` kiriw darwazası dep nege aytıladı: Adam organizminin` barlıq silekey qabatları Joqarı ha`m to`mengi dem alıw jolları Adam organizminde qozdırıwshının` ko`beiyetug`ın jeri Adam organizminde qozdırıwshının` kiretug`ın jeri 20. Mikroorganizmlerdin` virulentligi: Patogenliktin` fenotipik ko`rinisinde payda boladı ta`jriybe haywanlarına passaj qılıw immunitettin` ko`teriliwi Sezgir haywanlar arqala tez – tez passaj qılıwda kemeyedi Ta`jriybe haywanlarının` 50% passaj qılıng`anda kemeyedi 21. Mikroorganizmlerdin` patogenligi: Parazitizm menen baylanıslı, tu`rge ta`n belgi esaplanbaydı İnvazivlik ha`m agressivlik xarakterge iye, tu`rge ta`n belgi esaplanadı tu`rge ta`n belgi esaplanadı, agressivlik xarakterge iye Makroor­ganizmnin` reaktivligine baylanıslı, invazivlik xarakterge iye	«Infektsiya» tushunchasiga aniq sifatlama bering: Ma`lum bir tashqi muxit shariotida patogen mikroorganizmning va qabul qiluvchi xo`jayin organizmi bilan o`z-aro ta`siri makroorganizmlarga mikroorganizmlarning ta`siri Makroorganizmning har xil mikroorganizm bilan o`z-aro ta`siri Makro va mikroorganizmlarning simbiozining bir turi Patogen organizmlarning tabiyatiga ko`ra infektsiyalar klassifikatsiyalanadi: O`tkir, xronik Bakterial`, virusli, protozoali o`tkir, xronik, bakterial` Bakterial`, o`tkir va xronik Super infektsiyaga xarakteristika bering: Kasalliktan tuzilgannan so`ng, xuddi shu qo`zg`atuvchini qaytadan yuqtirishi Qo`zg`atuvchini endogen yo`l bilan qaytadan yuqtirishi Kasalliktan tuzalmastan, xuddi shu qo`zg`atuvchini qaytadan yuqtirishi Kasallik davrida turg`un immunitetning hosil bo`lishi Bakteriyalarning ekzotoksinlari xarakterlanadi: organotroplik xususiyatga ega Kushsiz antigenlik xususiyatga ega Fizik- ximik omillarga chidamli Haroratga chidamli Yuqumli kasaliklarning xarakterli xususiyatlariga kiradi: Muskullarning atrofiyasi Ichaklarning atrofiyasi Timusning gipertrofiyasi Postinfektsion immunitetning rivojlanishi Mikroorganizmlarning virulentlik ko`rsatkichlari: Infektsion jarayonning davomliligi Mikroorganizmlarning patogenlik darajasi Tajriba hayvonlariga materialni yuqtirish Antigen- antitelo kompleksining hosil bo`lishi Septikopiemiyaning tug`ri sifatlamasini ko`rsating: Qo`zg`atuvchining qonda ko`payishi Yuqumli kasalliklarning simptomsiz kechishi Assotsiirolangan infektsiya Qo`zg`atuvchining qonda aylanib yurishi va ichki a`zolarda yiringli o`choqlarni hosil qilishi Qo`zg`atuvchining infektsion dozasiga xarakteristika: Organizmda intoksikatsiyani keltirip chiqaradigan mikroorganizmlarning minimal` miqdori Minimal` ingibirlovchi kontsentratsiya (MIK) Infektsion jarayonni keltirip chiqarish qabiliyatiga ega bo`lgan, mikrob xujayralarining minimal` miqdori Koloniya hosil qilish birligining miqdori Shartli- patogen mikroorganizmlar chaqiradigan infektsiyalar uchun xarakterli: Polietiologik Prodromal` davrining yuqligi Bir populyatsiyaning boshqa populyatsiyaga xujumi Kasallikning klinik davrining yuqligi Kasallikning retsidiv, shaklining natiyjasida sodir bo`ladi: Kasalliktan to`liq tuzalgannan so`ng, xuddi shu qo`zg`atuvchini qaytadan yuqtirish Asosiy infektsiyaning boshqa qo`zg`atuvchilar bilan birikishi Kasalliktan to`zalmastan , shu infektsiyani qaytadan yuqtirishi Kasallik qo`zgatuvchisi organizmda saqlanib qolib, ma`lum vaqttan so`ng kasallik belgilarining qaytalanishi Bir vaqtning o`zida bir necha qo`zg`atuvchilarni yuqtirish: reinfektsiya superinfektsiya mikstinfektsiya Ikkilamchi infektsiya Opportunistik infektsiya deb nimaga aytiladi: : Organizmning normal mikroflora vakillari, shartli- patogen mikroorganizmlar tarafidan chaqiriladigan infektsiya Kasalxona ichi infektsiyasi Virusli va bakterial` infektsiyalarning birga kechishi Bakteriyalarning qonda ko`payishi Infektsion allergiyaning turlari namoyon bo`ladi: Yuqori sezuvchanglikning bo`lmaydigan tipi gumoral` immunitet tipi Antigen qarshi immun javobning bo`lishi Yuqori sezuvchanglikning asta- sekin kechadigan tipi Bakteriotsinlar xarakteristikasi – mikroorganizmlarning virulentlik omili sifatida: Organizmning to`qima va xujayralariga toksik ta`sir ko`rsatuvchi, mikroorganizmlarning virulent shtammlarining oqsil tabiatli moddasi Organizmdagi substratlarni parchalashda, toksik moddalarning hosil bo`lishi Xojaynning maxsus va nomaxsus himoya mexanizmini to`xtatish uchun, bakteriyalarni taqdim etish orqali infektsiyadan omon qolish Bakteriya xujayrasi tomonidan ishlab chiqariladigan, antogonistik faol modda sifatida mikroblararo o`zaro ta`sir qiladigan mediator oqsillari Bakteriyalarning ekzotoksinlariga sifatlama bering: Bakteriya xujayrasi tomonidan ishlab chiqariladigan antogonistik faol modda sifatida mikroblararo o`zaro ta`sir qiladigan mediator oqsillari Mikroorganizmlarning virulent shtammlari tomonidan ishlab chiqariladigan, organizmning to`qima va xujayralariga toksik ta`sir ko`rsatuvchi, oqsil tabiatli modda Organizmdagi substratlarni parchalashda, toksik moddalarning hosil bo`lishi Xojaynning maxsus va nomaxsus himoya mexanizmini to`xtatish uchun, bakteriyalarni taqdim etish orqali infektsiyadan omon qolish Bakteriya kolonizatsiyasiga sifatlama bering: Mikroorganizmlarning xojayinning ma`lum biotopiga joylashishi Mikroorganizmlarning xujayra yuzasiga birikishi Infektsion jarayon patogenezidagi kech bosqich Qo`zg`atuvchining organizm xujayralarining ichiga kirishi, tabiiy bar`erni engib o`tishi Patogen mikroorganizmlarning invaziyasiga sifatlama bering: Qo`zg`atuvchining organizm xujayralarining ichiga kirishi, tabiiy bar`erni engib o`tishi Mikroorganizmlarning xojayinning ma`lum biotopiga joylashishi Mikroorganizmlarning xujayra ichida ko`payishi Infektsion jarayon patogenezidagi kech bosqich Qo`zg`atuvchining persistentsiyasiga sifatlama bering: Patogen mikroorganizmlarning uzoq vaqt organizmda saqlanib qolishi Simbioz shakli, bir mikroorganizm ikkinchi organizm hisobidan yashashi Bakteriya tashuvchilarida kasallikning klinik belgilarining muntazam ravishda namoyon bo`lishi Surunkali infektsiya shakllarining hosil bo`lishi Infektsiyaning kirish darvozasi deb nimaga aytiladi: Odam organizmining hamma shilliq qavati Yuqori va pastki nafas olish yullari Odam organizmida qo`zg`atuvchining ko`payadigan joyi Odam organizmiga qo`zg`atuvchining kiradigan joyi 20. Mikroorganizmlarning virulentligi Patogenlikning fenotipik ko`rinishda namoyon bo`lishi tajriba hayvonlariga passaj qilishda immunitetning ko`tarilishi Sezgir hayvonlar orqali tez – tez passaj qilishda kamayadi Tajriba hayvonlarining 50% passaj qilinganda kamayadi 21. Mikroorganizmlarning patogenligi: Parazitizm bilan bog`liq, turga hos belgi hisoblanmaydi Invazivlik va agressivlik xarakterga ega, turga hos belgi hisoblanadi turga hos belgi hisoblanadi, agressivlik xarakterga ega Makroor­ganizmning reaktivligiga bog`liq, invazivlik xarakterga ega