Leksik semantik sistemalar

Tilning sathli tuzilishi va sath birliklari o’rtasidagi munosabatlar Tilning o’zaro bog’liq

Tilning sathli tuzilishi va sath birliklari o’rtasidagi munosabatlar Tilning o’zaro bog’liq

va bir-birini taqozo etuvchi bir necha qatlamlardan iborat ekanligi haqidagi qarash o’zining

uzoq tarixiga ega. Xususan, til tuzilishining an’anaviy tilshunoslikda uch qismga: (fonetik,

leksik va grammatik qismlarga) bo’linishi va bu qismlarni o’rganadigan tilshunoslikning uchta

bo’limining ajratilishi tilni ana shunday qatlamlar butunligi sifatida tushunishning yorqin

namunasidir. Lekin sistemaviy-struktur tilshunoslik shakllangunga qadar tilning bunday ichki

tuzilishini qatlam sifatida tushunish amaliy kuzatishning ilk natijalari bo’lib, til stratifikatsiyasi

ilmiy jihatdan asoslanmagan edi. Sistemaviy-struktur tilshunoslikning shakllanishi va

rivojlanishi til ichki tuzilishining o’ziga xos xususiyatini yoritishga, ichki tuzilish birliklarining

oddiydan murakkabga qarab bosqichma-bosqich rivojlanib borishi, quyi bosqich birligi o’zidan

yuqoriroq bosqich birligi tarkibida o’z funktsiyasini ko’rsatishini ilmiy asoslab berdi. Shunday

qilib, XX asrning 50- yillaridan boshlab til sathi (lingvistik sath) tushunchasi maydonga keldi.

Mustaqil so’z turkumlarida Lug’aviy ma’no

• Soʻzlarni guruhlarga, turkumlarga ajratishda asosan ularning sintaktik, morfologik va maʼnoviy (semantik) xususiyatlarining oʻxshashligi hisobga olinadi. So’z turkunlari Avvalo 2 asosiy guruhga boʻlinadi: mustaqil Soʻz turkumlari va mustaqil bo‘lmagan sO’z turkumlari. Birinchi guruhga oʻzbek tilida mustaqil soʻzlar, ikkinchi guruhga esa yordamchi soʻzlar, undovlar, taqlid soʻzlar va modal soʻzlar kiradi. Mustaqil soʻzlar lugʻaviy maʼnoga ega, nominativ vazifa bajaradigan, yaʼni predmet, hodisa, belgi, harakat kabilarni ataydigan yoki unga ishora qiladigan va gapning mustaqil boʻlagi vazifasida kela oladigan soʻzlardir.