Leksikologiya tushunchasi va unda so‘zning mohiyati

2	Buvi
büyükanne
3	Ota	Baba
4	Ona	Anne
5	Aka	Kardeş
6	Uka	Abi
7	Opa	Kız kardeş
8	Singil	Kız kardeş
9	Amaki	Amca dayı
10	Tog’a	Amca dayı

Uy hayvonlari
1	Sigir	Bir inek
2	Tovuq	Tavuk
3	Qo‘y	Koyun
4	It	Köpek
5	Mushuk	Kedi
6	Echki	Keçi
7	O‘rdak	Ördek
8	Xo‘roz	Horoz
9	Ot	Atış

Kiyim kechak
1	Ko‘ylak	Bir gömlek
2	Tufli	Ayakkabı
3	Shim	Pantolon
4	Palto‘	kaplamak
5	Shapka	Şapka
6	Paypoq	Çorap
7	Krasofka	Güzellik
8	Jemfer	Jemfer
9	Kostyum	Uygun olmak

Tabiat hodisalari
1	Yomg’ir	Yağmur yağıyor
2	Qor	Kar
3	Do‘l	Selamlamak
4	Bulut	Bulut
5	Sel	Sel basmak
6	Zilzila	Deprem
7	Momaqaldiroq	fırtına

Xulosa
“Turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi” fanini o‘tganish jarayonida turkologiya tarixida yuz bergan muhim voqealarni alohida qayd etish lozim bo‘ladi. XIX asr oxiri - XX asr boshlarida turkiy tillarni qiyosiy o‘rganish sohasida bir qator izlanishlar yuzaga keldi. Rossiya Faniar akademiyasining Tilshunoslik instituti turkiy tillar bo‘limi. uning Sankt-Peterburg va Sibir tarmoqlari tilshunoslari tomonidan turkiy tillar fonetikasi, leksikasi, grammatik qurilishini o‘rganish yuzasidan ilmiy izlanishlar yaratildi. Turkiy tillar tarixini o‘rganishda ikki yo‘nalish — tarixiy grammatika va adabiy tillar tarixini yaratish yuzasidan izlanishlar olib borildi. 60- 70- yillarda turkiy tillar tarixi bo‘yicha bir qancha monografiyalar, darsliklar, qo‘llanmalar yaratildi. Turkologiya tarixida sinxronik va diaxronik aspektdagi tadqiqotlar yuzaga keldi.
O‘zbek va turk tillari bir qardosh tillar guruhiga mansub hisoblanadi. Grammatik jihatdan ham farqli jihatlari kop emas. Leksikologiya bolimi ham ko‘p vaqt talab qilmaydi. O‘zbek tili singari turk tilida ham ma’noviy turlari ya’ni sinonim antonim omonim kabi guruxlarga bo‘linadi. Ammo ayrim turkologlar bu yodgorliklar tilining turkiy tillar uchun “bobo til” sifatida qaralishini m a’qullamaydilar va hozirgi turkiy tillardagi arxaik elementlarning o‘rxun-enasoy tosh bitiglarida uchramasligini asos sifatida keltiradilar. Bu yodnomalar tilining umumturkiy til emas, balki shu tilning kichik boiagi ekanligini o‘rinli ta’kidlaydilar. Darhaqiqat, yozma manbalar davr lili xususiyatlarini imkon qadar to‘liq aks ettiradi, ammo yodgorliklar tili davr tilining ayni o‘zi emas.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. U.Tursunov. Hozirgi o‘zbek adabiy tili.Toshkent. O‘zbekiston. 1992. 126-141- betlar
2. SH.SHoabdurahmonov va boshqalar. Hozirgi o‘zbek adabiy tili. Toshkent. O‘qituvchi. 1980. 110—118- betlar.
3. M.Mirtojiyev. O‘zbek tilida polisemiya.Toshkent. FAN. 1975. 29—45- betlar.
4. H.Ne’matov. R.Rasulov. O‘zbek tili sistem leksikologiyasi asoslari. Toshkent. O‘qituvchi. 1995. 32-36, 84-105- betlar.
5. O‘zbek tili leksikologiyasi.Toshkent. FAN. 1984. 255—293- betlar.
6. Hasan Ato Abushiy. Turkiy qabmlar. Toshkent, «Cho‘lpon» nashriyoti, 1993.
7. Tyukskiye yazïki. II tom, Moskva, 1960.
8. Nurmaxanova A. Türki tilderiniñ salїstїrmalї grammatikasї. «Mektep», Almatï, 1971.
9. Baskakov N. A. Vvedeniye v izucheniye tyukskix yazïkov. Izd. 2-oye, Moskva, 1969.
10.Gumilov L. N. Qadimgi turkiylar. “Fan”, Toshkent, 2007.
11. Sherbak A. M. Sravnitelnaya fonetika tyukskix yazïkov. L., 1976.
12. Serebrennikov B. A., Gadjiyeva N. Z. Sravnitelno-istoricheskaya grammatika tyurkskix yazïkov. M., “Nauka”, 1986.
13. Nurmaxonova A. Türki tilderiniñ salїst їrmalї grammatikasї.“Mektep” baspasї, Almatï, 1971.
14. Mahmudov Q. O‘zbek tilining tarixiy fonetikasi. Toshkent, 2004.
15. Rafiyev A. Turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi. Toshkent, 2004.
16. Sherbak A. M. Sravnitelnaya fonetika tyurkskix yazïkov. L., 1976.
17. Serebrennikov B. A., Gadjiyeva N. Z. Sravnitelno-istoricheskaya gram-matika tyurkskix yazikov. M., «Nauka»,1986.
18. Baskakov N. A. Vvedeniye v izucheniye tyurkskix yazïkov. M., 1969.
19. Qo‘chqortoyev I., Isabekov B. Turkiy filologiyaga kirish. T., 1984.
20. Rafiyev A. Turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi. Toshkent, 2004.