Linguopragmatic aspects of fictional texts in English and Karakalpak languages

(45) Life is nothing without problems. 
Life is like hourglass. Eventually everything hits the bottom and all you have 
to do is to wait out it until someone comes along and turns it.
Life is a divine chaos.
 
Life is a beautiful lie while death is a painful truth. 
I am the author of my own life; unfortunately, I am writing in pen and could 
not erase my mistakes.
Loving yourself empowers you to make better choices, which makes for a 
better life. 
Love is the master key that opens the gates of happiness. 
The concept “life” metaphorically presented here through conceptual 
features. Positive and negative features characterize the analyzed concept. Both 
sides of the life depend on people themselves. Contrast ideas used simultaneously 
to give powerful meaning. It is suitable in representing conceptual world picture 
As in English in Karakalpak literary texts we can find contexts which represent 
conceptual world picture among linguopragmatic intention. We have analysed some
examples from T.Kayıpbergenov’s novel “Qaraqalpaq qızı”. 
(46) “Хеш қапа болма, шырағым. Қөзимниң тирисинде ҳақлап кетсемде сени 
жылататуғын жерге жибермеймен. Бай адамы қурысын. «Бир бай менен бир 
жарлы қуда болгса, қайдан қуда болдым деп зорға жүреди: Сени байға берип 
өзимди ҳәм сени күнлик дәрежеге түсиргенше, ашқарным, тыныш қулағым 
жақсы. Өз теңиңе өзимдей жарлыға қосаман. Қудай бахыт берсин. Байлық 
деген қолдың кири. Бай жарлы болыў, жарлының байыўы, тәәжип емес. Бай 
әкеңе тийип мен не қайыр көрдим? Малына сүйенип, ақыбетинде қанғыртты. 
Ҳәттеки, мал алған туўысқанларым жеркенди меннен”. 

---

In this extract the concept rich is used for realizing linguopragmatic intention to
represent conceptual world picture. The personage expresses her attitude towards 
“the richness” and “rich people”, “rich father”. The author compares contradictory
notions “rich” and “poor” to describe it from the all sides of its meaning .So he 
achieves to create linguopragmatic intention to represent the world picture. 
(47) “Көпке ойлас, өз билдигине бар деген. Кәмбағалға тийсең ғана 
маңлайың жети қарыс ашылады екен деп ойламай-аққой. Мен де усы үйге 
келерде сөйдеп келип едим, мине бир жағында барсызлар ғой .. . Кисиниң 
әзелден бахыты болсын. Маңлайға жазылғанына бара береди екен. Адамды 
қудайдың өзи жупты менен қосып жаратады дейди. Рас гәп болыўы керек. 
Несибең, қайсысына тартса, қудайдың соның менен жаратқаны. Илажың 
барма?” On the contrary to the previous example here T.Qayıpbergenov describes 
the concept “poor” and
It’s influences to marriage. 
In the next extract there is depicted concept “asqabaq” in English Pumpkin, which is 
national plant of Karakalpak people. 
(48) “Жипке дизген шиңгирик төсектиң дийўал бетки ернегинен баслап иргеге 
шекем тақыр, Сол жерге асқабақ жыйылып қойылады. Сирә буған Гүлбийке 
кемпирдиң көзи де тоймайды. Үлкени самапдай. Киширеги чайнектей ҳәр 
қыйлы асқабақлар менен палаўқабақлар бәрҳа үйилип жатқаны жатқан. 
Кемпирдиң күни менен ислерге иси болмағанлықтанба, айналдырғаны усылар. 
Ол ақ ҳаял тиккен қурақ көрпешедей етип ири майдалығына қарап ҳәм қызыл. 
сары, қара. маллесин таңлап, әтирин келтирип, текшелейди. Олардың 
арасында шет-шебирин бири нәрсе кемирип таслағанлары да табылады. 
Булардың ҳәммесин гүздиң күни ҳәр кимниң атызынан атызына журип 
жыйнағанлықтан ба, ишиндеги суўыққа тонын мыжымырланғанына шекем 
Гүлбийке кемпирге әширепи. Жумагүл жалынса да өзлигинен биреўин ҳаслан 
писирип бермес. Жумагүл соңғы рет урысқанында ашыу менен өзин ашқа 
таслап еди, кемпир оны аядыма я қудайдан қорықтыма, әўесек деп кишкене 

---

бир палаўқабақты қазанға аспастан ыссы күлге писирип берди. Сол сол екен, 
қайтып дәм таттырмады. Қалғанларын күн сайын бир сыйпап, орынларын 
аўмастырып қайтадан жыйнайды. Кесек печьке көп от жағылып, күл топланса, 
киширегин өзи отқа көмип жеп отыра береди. Оны баласы да елестирмес. 
Келин тусиргели аса зықна болып кеткенликтенбе, быйылғы гүзде жыйналған 
асқабақлары тап тоқсанның ортасына шекем ада болмады”. In the extract the 
author for describing “asqabaq” uses simile comparing it with national beautiful 
“quraq kórpeshe”, also describes some ways of cooking it, depicts different kinds
of it such as “palawqabaq”, “suwqabaq” and there volumes small, big and shapes. 
In this way creates linguopragmatic intention to represent the world picture.
Throughout the novel we’ve found different usage of the concept “asqabaq”. 
(49) Улының бийпайдалығы себепли үйден чай пулы табылмайды. Сонлықтан 
ендиги қалғанларын сатыўдан басқа илажы жоқ. Илгери бир сапары базарға 
апарғанында өткере алмай қайтан еди, ертең азанда кунниң оғыры суўық 
болатуғын түри бар. Ысқырған даўыл қапыны ашсан ошақтың аўзындағы 
күлди де шыйратылдырып кетеди. Бундай суўықта жабанлылардың көбиси 
қалаға бара алмайды, мүмкин асқабақларым тез қардарын тез табар дейe, 
кемпир ертеңине азанда қалаға жолланды. [Т.Кayıpbergenov.Qaraqalpaq qızı; 
p108] 
In this extract the author tries to show in implicit way that asqabaq was the main 
plan for their living and as it is depicted it was brought to market for sale and for the 
money to buy the other food. 
In the next example asqabaq is depicted as the main plant they grow. And
figuratively describes how they care about it and they have it till spring. It was 
sometimes the main dish of Karakalpak people during the hard times. Here the 
author describes it using metaphor “asqabaq is your father’s dish” and presents its
usefulness for the health and for long living and uses it’scolour as yellow. Also the 
author depicts the anecdote related to asqabaq and makes the reader to laugh. In this 
way the author brightly creates linguopragmatic intention to represent the world 
picture. 

---

(50) 
“
Жерден өндирип алатуғын олардың баслы егини асқабақ. Олар сол 
асқабаққа көп итибар берер, бәхәрге шекем түўесилмес еди. Ҳәзирде қазанның 
қақпағы көтерилип-басылып, ишиндеги асқабақ жуғыр-жуғыр қайнаўда. 
Қеспелери езилип кетпесин деп Бағдагүл қазанның қақпағын аша бергеннен, 
толық денели домбайлаў, басына төбеси шошақ бир нәрсе кийген, қара_ торы 
жигит кирип келди. "Кел, қурдас,—деди Бағдагүл келген жигитке иззет 
көрсетип.— Қолыңды жуўып өтеғой. Асқабақ деген атаңның асын тайынлап 
атырмыз. Келген Айтбай большой еди. “ Же, демиң санаўсыз болады,—деди 
Төребай дәлкеклеп. — Сен усы демсанаў, ийман дегенлерди көп айтасаң, 
ямаса супы болдыңба?—деп Айтбай қолына кеспе алды.— Сен Өмирбек 
лаққының бир ийшанға айтқанын еле еситпепсең-аў, деп ол ыссы асқабаққа 
аўзы күйип, қолындағы пуўы бурқыраған сары пэллени үпледи. — Сондайды 
сен табасан,—деди Төребайдын жүзинде күлки ойнап. Олда қолына бир кеспе 
алған еди. Бағдагүл асқабақтың суўын, сары сорпасын табақка қуйып қасына 
қойды. Бирақ үй ийелериниң тақаты шыдамай Айтбайдың аўзына үңилди. — 
Сөйтип, үф-үффф!..Ийшан Өмирбек лаққыға асқабақ асып берип, сен қусап: 
«Өмеке, жейбериң, жейбериң, асқабақ жеген адамның деми санаўсыз болады, 
өлмейсиз» деп, бир айтып ҳәм қоймапты, еки айтып ҳәм коймапты. Лаққының 
әбден мазасы кетип, ийшанға «әкеңиз көринбейди, бирге табақлас болар едик» 
деген екен. Ийшан: «өлип қалғаны қашшан» деп жуўап берипти. Сонда 
Өмирбек «Сиз әкеңизге асқабақ бермедиңизбе ақыры» депти-ғой қатырып. — 
Уа, 
ҳа-ҳа! 
!!—Төребай 
асқабақ 
қолы 
менен 
ишин 
басты. 
[Т.Кayıpbergenov.Qaraqalpaq qızı; p113] 
The analysis of data shows the pragmatic intention to represent the
conceptual world picture In English and Karakalpak literature plays a significant 
role in Text Linguistics and Interpretation of a literary text in particular. So, the next 
chapter is devoted to linguopragmatic analysis of literary texts. 

---