lm iymek sızig'i pul bazarındaǵı teń salmaqlılıq iymek sızig'i

2. Tavar hám pul bazarlarınıń teń salmaqlılıqı

2.1 IS iymek sızig'i -ónim bazarındaǵı teń salmaqlılıq iymek sızig'i

Bul teń salmaqlılıqtıń shárti jalpı talap hám jalpı usınıs kólemleriniń teńligi bolıp tabıladı. IS iymek sızig'ining barlıq noqatlarında investitsiyalar hám fondlar teń bolıp tabıladı. IS termini bul teńlikti sáwlelendiredi (Investitsiya = Fond).

Investitsiya procent stavkasınıń teris funksiyası, tutınıw bolsa real paydanıń unamlı funksiyası bolǵanlıǵı ushın jalpı talap teńlemesin tómendegishe jazıwımız múmkin.

1) AD= C(Y) + l(i)

hám usınıs, Keyns talqiniga kóre, tómendegi formaǵa iye:
2) AS= C(Y) + S(Y)
Bunnan kelip shıǵadıki, tavar bazarında teń salmaqlılıq jaǵdayı tek tómendegi teńlik baqlanǵan táǵdirdagina júzege keliwi múmkin:
3) I(i)= S(Y)

IS iymek sızig'ining barlıq noqatları procent stavkası hám milliy paydanıń túrli bahalarında fondlar hám investitsiyalar teńligi noqatları esaplanadı. Sonday etip, IS iymek sızig'i procent stavkası hám dáramat ortasındaǵı funksional baylanıslılıqtı emes, bálki fond funkciyası hám investitsiya funkciyasın proyeksiyalaw nátiyjesinde alınatuǵın tavar bazarındaǵı teń salmaqlılıq jaǵdayları jıyındısın sáwlelendiredi. IS iymek sızig'i teris qıyalıqqa iye, sebebi procent stavkasınıń tómenlewi investitsiyalardı hám sol sebepli jalpı talaptı asıradı, paydanıń teń salmaqlılıq ma`nisin asıradı.

1 a-suwretde fond funkciyası kórsetilgen: dáramat Y1 den Y2 ge asqanı sayin fondlar S1 den S2 ge asadı.
1 b-suwretde investitsion funkciya kórsetilgen: fondlardıń ósiwi procent stavkasın R1 den R2 ge shekem pasaytiradi hám investitsiyalardı I1 den I2 ge asıradı. Bul halda I1=S1, hám I2=S2.
1 c-suwretde IS iymek sızig'i kórsetilgen: procent stavkası qanshellilik tómen bolsa, dáramat dárejesi sonshalıq joqarı boladı.


Suwret 1. IS iymek sızig'in siziw.

Procent stavkasınan basqa faktorlar ózgergende IS iymek sızig'i jılısıwı múmkin.

Bul:
- mámleket satıp alınǵan zatları dárejesi;
- tutınıw ǵárejetleri dárejesi;
- sap salıqlar ;
- investitsiyalar kóleminiń ózgeriwi [5, p. 65].
Shama menen oylayıq, húkimet háreketleri nátiyjesinde mámleket ǵárejetleri kólemi asdı (G1>G0). Bul bolsa islep shıǵarıw hám paydanıń teń salmaqlılıq kóleminiń asıwına alıp keledi (Y1>Y0). Tap sol procent stavkasında paydanıń teń salmaqlılıq muǵdarı aldınǵınan úlkenlew boladı. IS0 iymek sızig'i ońǵa, IS1 jaǵdayına ótedi.
Eger isbilermenlerdiń investitsiya jobaları ózgerse, tap sonday tásir payda boladı, bul bolsa Id investitsiya talabı iymek sızig'ining jılısıwına hám sonday eken, jámi ǵárejetler sızıǵınıń jılısıwına, keyin bolsa IS iymek sızig'ining jılısıwına alıp keledi.
Mámleket ǵárejetleri G kóbeygende yamasa salıqlar T azayǵanda, IS iymek sızig'i ońǵa jıljıydı. Salıq stavkalarınıń ózgeriwi t onıń beyimlik múyeshin da ózgertiredi.
Qalǵan parametrlerge (d, n hám m) makroekonomikalıq siyasat ámelde tásir etpeydi.