Логистика

Intermodal va multimodal transport-farq nima? 
Multimodal transportda yuklar turli transport turlari va bir nechta tashuvchilar 
tomonidan harakatlanadi. Shu bilan birga, bir nechta qo‘shimcha hujjatlar to‘plamini 
tayyorlash kerak. Bugungi kunda qit’alar orasidagi deyarli barcha transportlar 
multimodaldir. 
Intermodal transport bir necha turdagi transport vositalaridan foydalangan holda 
yuklarni ko‘chirishni o‘z ichiga oladi, ammo yuk uchun javobgarlik bitta kompaniyada 
bo‘ladi va bitta bitim tuziladi.
Iqtisodiyot va tashqi savdoning barqaror rivojlanishi, shuningdek, aholi 
farovonligining oshishi ilg‘or transport infratuzilmasi va logistikaning tizimisiz 
rivojlanishini ta’minlanmaydi. Shu munosabat bilan O‘zbekistonda so‘nggi yillarda 
xalqaro transport yo‘laklarini rivojlantirish, logistika zanjirini raqamlashtirish, 
jumladan, yuk va transport vositalarining chegara punktlari orqali o‘tish jarayonlarini 
raqamlashtirish, xalqaro yuklar harakati yo‘lidagi jismoniy va jismoniy bo‘lmagan 
to‘siqlarni kamaytirish, eksport mahsulotlari qiymatidagi transport va boshqa 
xarajatlarni optimallashtirish, yuklarni yetkazib berish tezligini oshirish, yuklarni 
yetkazib berishni yaxshilash, Jahon bankining Logistics Performance Index 
reytingidagi mamlakatimiz ko‘rsatkichlari ko‘tarishdir. 
COVID 19 pandemiyasi boshlanishidan ancha oldin bir qator keskin qarorlar 
qabul qilindi, bu esa global inqirozdan minimal yo‘qotishlar bilan chiqish imkonini 
berdi. 
Temir yo‘l transporti: Pandemiyadan iqtisodiyotni keyingi tiklanishni 
tezlashtirish maqsadida transport turidan qat’i nazar, eksport mahsulotlarini tashish 
bilan bog‘liq transport xarajatlarini qisman qoplash tizimi joriy etildi. Shunday qilib, 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 7-maydagi "Eksport faoliyatini 
yanada qo‘llab-quvvatlash chora-tadbirlari to‘g‘risida" gi PQ-4707-sonli qaroriga 

---

120 
muvofiq eksportchilarning transport xarajatlarining bir qismini mamlakat Davlat 
budjeti mablag‘lari hisobidan qoplashning yagona tizimi joriy etildi. 
Asosiy transport magistrallarining o‘tkazish qobiliyatini oshirish, tashqi savdo 
yuklarini tashishning asosiy ulushi bo‘lgan mamlakat temir yo‘l transportining 
harakatlanuvchi va tashish tarkibini modernizatsiya qilish bo‘yicha aniq chora-
tadbirlar ko‘rilmoqda. Pandemiya davrida xalqaro yuklarni tashishda 5600 ga yaqin 
yopiq vagonlar, 1280 ta sovutgichlar va maxsus vagonlar ishtirok etdi. 
Shu bilan birga, dastlabki hisob-kitoblarga ko‘ra, keyingi 5 yil ichida 
qo‘shimcha ravishda 7 mingga yaqin yuk vagonlari talab qilinadi. Shu munosabat bilan 
o‘z ixtiyorida vagonlar va konteynerlarga ega bo‘lgan xususiy logistika operatorlari 
faoliyatini yo‘lga qo‘yish rejalashtirilgan. Davlat faqat temir yo‘l infratuzilmasi va 
Lokomotiv xizmatlari bilan bog‘liq masalalarni tartibga soladi va yuk vagonlarini 
yetkazib berish bozor tamoyillari asosida amalga oshiriladi. Shu munosabat bilan 
xususiy tadbirkorlarga temir yo‘l vagonlarini olib kirishda imtiyozlar 2025-yil 1-
yanvargacha uzaytiriladi. 
Kompaniyaning logistika menejmenti darajasida transportni boshqarish asosiy 
bosqichlardan iborat: 
1) transport usulini tanlash; 
2) transport turini tanlash; 
3) transport vositasini tanlash; 
4)tashuvchi va transport bo‘yicha logistika sheriklarini tanlash; 
5) transport jarayoni parametrlarini optimallashtirish 
Transport tizimi ikkita quyi tizimdan iborat: 
1) umumiy foydalanish uchun mo‘ljallangan transport; 
2) umumiy foydalanilmaydigan transport. 
Transportning asosiy turlari: 
1.Unimodal. 
2.Aralash. 
3.Birlashtirilgan. 
4.Intermodal. 
5.Multimodal. 
6.Terminal transporti.