Лойиҳа бошқаруви

Лойиҳани бошқариш концепциясининг элементлари 
Лойиҳаларни бошқаришнинг замонавий методологияси, ўтмиш 
ўтмишидан фарқли ўлароқ, пассив бўлган пайтда, аниқланган таҳдид-
лар ва рискларнинг манбалари ва оқибатлари билан ишлашга фаол 
ёндошишни ўз ичига олади. Рискларни бошқариш деганда рискларни 
аниқлаш, рискларни таҳлил қилиш, рискли ҳодисалар рўй берганда 
юзага келадиган салбий оқибатлар даражасини камайтириш бўйича 
чора-тадбирлар ишлаб чиқишга асосланган ўзаро боғлиқ жараёнлар 
мажмуи тушунилиши керак. PMBOK рискларни бошқаришнинг 
олтита жараёнини белгилаб беради.
Ушбу турдаги бошқарувнинг асосий процедуралари қуйидаги-
лардан иборат: 
• идентификация қилиш; 
• баҳолаш; 

---

 
ЛОЙИҲА БОШҚАРУВИ 
~ 146 ~ 
• жавоб чораларини режалаштириш; 
• мониторинг ва назорат. 
Идентификациялаш рискларни уларнинг юзага келиш омиллари, 
уларнинг параметрларини ҳужжатлаштириш асосида аниқлашни ўз 
ичига олади. Вужудга келиш сабабларини сифатли ва миқдорий таҳ-
лил қилиш, салбий оқибатлар эҳтимоллиги баҳолаш тартибини шакл-
лантиради. Белгиланган омилларга жавоб беришни режалаштириш 
лойиҳанинг натижалари ва параметрларига салбий таъсирни камай-
тириш бўйича чора-тадбирларни ишлаб чиқишни ўз ичига олади. 
Лойиҳанинг тури динамик, ноёб ҳодисалар ва улар билан боғлиқ риск-
лардир. Шунинг учун уларнинг мониторинги ва назорати бошқарув 
тизимида алоҳида ўрин тутади ва лойиҳа топшириғининг бутун ҳаёти 
давомида амалга оширилади. 
Рискларни бошқариш қуйидагиларни таъминлайди: 
1. Лойиҳанинг иштирокчилари уни амалга ошириш муҳитида но-
аниқликлар ва таҳдидлар, уларнинг манбалари ва рисклар туфай-
ли юзага келиши мумкин бўлган салбий ҳодисалар тўғрисида 
қабул қилиш. 
2. Белгиланган ноаниқликни ҳисобга олган ҳолда лойиҳа вази-
фасини самарали ва самарали ҳал қилиш имкониятларини излаш 
ва кенгайтириш. 
3. Лойиҳавий рискларни камайтириш усулларини ишлаб чиқиш. 
4. Aниқланган рискларни ва уларни камайтириш бўйича чора-тад-
бирларни ҳисобга олган ҳолда лойиҳа режаларини якунлаш. 
Лойиҳанинг рисклари лойиҳа менежери томонидан бошқарув 
таъсирига эга. Лойиҳанинг барча иштирокчилари ушбу ишларга турли 
даражаларда жалб қилинади. Дастурий таъминот ва математик аппа-
ратлар, эксперт баҳолаш усуллари, интервю, мунозара, “брэин-сто-
рминг” ва бошқалар қўлланилади. Бошқарувни бошлашдан олдин, 
вазифалар ҳал этиладиган ташқи ва ички шароитларни аниқлашни ўз 
ичига олган ҳолда ахборот контексти шакллантирилади. Ташқи шарт-
ларга сиёсий, иқтисодий, ҳуқуқий, ижтимоий, технологик, экологик, 
рақобатдош ва бошқа жиҳатлар киради. Мумкин бўлган ички шартлар 
қуйидагилардан иборат: 
• лойиҳанинг ўзига хос хусусиятлари ва мақсадлари; 
• компаниянинг хусусиятлари, таркиби ва мақсадлари; 
• корпоратив стандартлар ва қоидалар; 
• лойиҳани ресурс билан таъминлаш тўғрисида маълумотлар. 

---

 
ЛОЙИҲА БОШҚАРУВИ 
~ 147 ~