Лойиҳа бошқаруви

№ 
Риск мезонлари 
Риск турлари 
1. Молиявий 
Валюта барқарорсизлиги 
Инвестициялар катта хажми 
2. Техник 
Авариялар, ускуналар бузилиши 
Нотўғри прогнозлар 
3. Қатнашувчилар рисклари 
Инвестор рисклари 
Лойиҳа жамоаси рисклари 
4. 
Мамлакат шароити 
Сиёсий барқарорсизлик 
Диний, тил, маданий 
аспектлар 
5. Иқтисодий 
Қашшоқлик, инфляция 
Иқтисодий инқирозлар 
6. Ижтимоий 
Иш ташлашлар, бош кўтариш 
Терроризм 
7. Экологик 
Экологик халокатлар 
Техноген халокатлар 
8. 
Меъёрий-ҳуқуқий 
Солиқ қонуниятчилигининг 
ўзгариши 
Экспорт, импорт қоидалари 
ўзгариши 
9. 
Макроиқтисодий 
Давлат бошқаруви 
ўзгаришлари 
Ичтисодий шароит 
барқарорсизлиги 
 
Жадвал 16.1. Лойиҳа рискларини манбалар бўйича таснифлаш 
Лойиҳа рискларини таҳлил қилиш ва баҳолаш 
Рискларни таҳлил қилиш ва баҳолаш, аниқлаш вақтида олинган 
маълумотларни масъулиятли қарор қабул қилишга имкон берадиган 
маълумотга айлантириш мақсадида амалга оширилади. Сифатли таҳ-
лил жараёнида аниқланган омиллар таъсирида юзага келиши мумкин 
бўлган ножўя таъсирларнинг бир қатор эксперт баҳолари ўтказилади. 
Миқдорий таҳлил жараёнида таҳликали ҳодисалар рўй бериши эҳти-
молини миқдорий кўрсаткичларининг қийматлари аниқланади. Миқ-
дорий таҳлил кўпроқ вақт талаб этади, аммо айни пайтда аниқроқ бў-
лади. Бу кириш маълумотларининг сифати, илғор математик модел-
лардан фойдаланишни ва ходимлардан юқори малакани талаб қилади. 

---

 
ЛОЙИҲА БОШҚАРУВИ 
~ 151 ~ 
Юқори сифатли таҳлилий тадқиқотлар етарли бўлган ҳолатлар 
мавжуд. Таҳлилий ишдан чиққанда, лойиҳа менежери қуйидагиларни 
олишни режалаштиради: 
• устуворлик бўйича тузилган рисклар рўйхати; 
• қўшимча таҳлилни талаб қиладиган лавозимлар рўйхати; 
• лойиҳанинг умуман рискга моиллигини баҳолаш. 
Ноқулай ҳодисаларнинг юзага келиш эҳтимоли ва лойиҳага таъ-
сир қилиш даражасининг эксперт баҳолари мавжуд. Сифатли таҳлил 
жараёнининг асосий натижаси бажарилган баҳолар ёки рисклар 
харитаси билан жойлаштирилган рисклар рўйхати ҳисобланади. Икка-
ла еҳтимоллик ҳам, таъсир ҳам маълум бир қиймат оралиғида катего-
рик гуруҳларга бўлинади. Натижалар таҳдидларни тартиблаш учун 
асос бўлиб хизмат қиладиган сегментларга бўлинган. Бундай эҳтимол-
лик / таъсир матрицасининг намунасини PMBOK қўлланмасида топиш 
мумкин ва у қуйида сизнинг эътиборингизга тақдим этилади. 
Шундай қилиб, учта сегмент матрицада шакллантирилади: 
қабул қилиб бўлмайдиган, ўрта ва майда рисклар ("чегара даражаси" 
деб аталади). Сифатли баҳолаш учун иккита асосий параметрни (эҳт-
имоллик ва таъсир) аниқлашдан ташқари, рискларни бошқариш 
эҳтимолини аниқлаш керак. Манбалар асосида рисклар қуйидаги-
ларга бўлинади: 
• бошқариладиган; 
• қисман бошқариладиган; 
• бошқариб бўлмайдиган. 
Қуйида бошқариш қобилияти ва рискнинг катталигини аниқлаш 
учун қарор қабул қилиш алгоритми келтирилган. Aгар назоратсиз 
рисклар аниқланса, улар мижоз ва инвестор билан муҳокама қилиш 
учун тақдим этилади. Рисксиз назоратсиз таҳдидни аниқлаш лойиҳани 
амалга оширишни тўхтатиш учун асос бўлиши мумкин. 
Таҳлил ва баҳолашнинг яна бир натижаси визуал шаклда бир хил 
эҳтимоллик / таъсир матрицасини акс эттирувчи риск харитаси бўли-
ши мумкин. Қуйидаги харита мисолини кўриб чиқамиз. Ўнг юқори 
бурчакдаги катта доира номақбул деб ҳисобланган рискларга мос кела-
ди. Ушбу мисолда, қизил чизиқнинг пастки қисмида ва чапида жой-
лашган воқеалар эҳтимоли рискли бўлмаган риск даражаси деб 
ҳисобланади. 

---

 
ЛОЙИҲА БОШҚАРУВИ 
~ 152 ~