Лойиҳа бошқаруви
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
d34162b09795326379b49813fea2a638
|
ЛОЙИҲА БОШҚАРУВИ ~ 22 ~ Ушбу уюшма 1965 йилда Швейцарияда нотижорат, профессионал ташкилот сифатида рўйхатга олинган бўлиб, унинг асосий мақсади дунёнинг турли мамлакатларида лойиҳаларни бошқариш усуллари ва воситаларининг ривожланиши ва кенг қўлланилишини таъминлаш- дир. IPMA фаолиятининг асосий йўналишлари: тадқиқотлар ва ишлан- малар, таълим ва ўқитиш, лойиҳаларни бошқариш соҳасидаги стан- дартлар ва сертификатлаштириш. IPMA аъзолари асосан лойиҳа- ларни бошқариш бўйича миллий уюшмалардир. Ушбу уюшма дастлаб лойиҳаларни бошқариш соҳасидаги мутахассислар ўртасида фикр ва тажриба алмашиш учун форум сифатида ташкил этилган. 1967 йилда Вена шаҳрида бўлиб ўтган биринчи Конгрессдан бери, IPMA ташкилот сифатида барқарор ривожланиб борди ва ҳам ахборот, ҳам услубий нуқтаи назардан лойиҳаларни бошқаришни ри- вожлантиришга ҳисса қўшди. 1967 йилдан бери Ғарбий Европада Жаҳон Конгресслари бўлиб келмоқда. Ушбу тадбир Ғарбий Европа- нинг урф-одатлари, тарихи ва маданиятида мустаҳкам ўрнашиб олди. Жаҳон амалиётида турли хил мутахассислар жамоалари танлаб олинган лойиҳавий ёндашувнинг концептуал моделига мувофиқ лойиҳаларни бошқаришнинг турли услубларини қўллайдилар. Aммо энг кенг тарқалган лойиҳани бошқаришнинг методологик асосларини белгиловчи энг таниқли ҳужжатларда ишлатиладиган тех- нологик модел бу халқаро де-факто стандарти сифатида кенг танилган Aмерика Лойиҳаларни бошқариш институти (PMI)нинг Лойиҳани бошқариш бўйича билимлар тўплами (PMBOK) ва PMBOKнинг бир қатор муҳим қоидаларига де-юра стандарти мақомини берган ISO 10006: 1997стандартларидир. 1987 йилда PMBOKнинг биринчи тахри- рини алмаштириш билан, Лойиҳани бошқариш билимлар тўпламига қўлланма (PMBOK Guide) қайта кўриб чиқилиб, 1996 йилда AҚШнинг ANSI /PMI 99-001-2000 миллий стандарти деб тан олинди. Ҳозирги кунда дунёнинг 30 дан ортиқ мамлакатларида расмий база сифатида қабул қилинадиган бошқа ёндошувлар, хусусан, "фао- лият" ёки "бошқарув" дан фойдаланишга қизиқиш тез суръатлар билан ўсиб бормоқда. Бундай ёндашув ICB IPMA – International Competence Baseline IPMA халқаро малака стандартларида ўз ифодасини топган ва 20 га яқин давлатнинг профессионал миллий уюшмалари ўзларининг РМBoK -ларига эга, бунинг асоси айнан шу халқаро стандартдир. Ўрнатилган касбий интизом сифатида лойиҳа менежментининг муҳим хусусияти лойиҳа менежменти бўйича мутахассислар ва ЛОЙИҲА БОШҚАРУВИ ~ 23 ~ лойиҳа менежерлари учун ишлаб чиқилган сертификатлаш тизимла- рининг мавжудлигидир. Ушбу тизимлар ҳам халқаро, ҳам миллий мақомга эга. Уларнинг асосий мақсади бозор типидаги умумий бошқа- рув маданияти ва натижада ягона касбий тил, тан олинган қадриятлар тизими ва лойиҳани амалга оширишга ягона ёндашувга эга бўлган мутахассислар жамоасини яратишдир. Бундай бошқарув маданияти лойиҳа амалга оширилаётган мамлакатнинг ўзига хос хусусиятларига боғлиқ эмас, аммо у амалда ижтимоий-иқтисодий хусусиятларни, урф- одатлар ва миллий маданиятни, динларнинг хусусиятларини, турмуш тарзи, менталитетини ва бошқаларни ҳисобга олишга имкон беради. 20 дан ортиқ мамлакатлар ўз миллий сертификатлаштириш ти- зимларига эга бўлишига қарамай, халқаро амалиётда энг кенг тарқал- ган бўлиб IPMA (РМР IPMA) томонидан қўллаб-қувватланадиган 4 даражали халқаро сертификатлаш тизими ва PMI (РМР PMI) томони- дан қўллаб-қувватланадиган AҚШнинг ягона даражали тизими ҳисоб- ланади. Ҳозирги кунда халқаро ҳамкорликнинг асосий йўналишларидан бири бу билимларни бирлаштиришга ва лойиҳа фаолиятини стандарт- лаштиришга ягона ёндашувни шакллантириш, ягона луғатлар ва талаблар тизимларини шакллантиришга қаратилган ҳаракатлардир. Шундай қилиб, масалан, қисқартмалар лойиҳани бошқариш глобал тизимида одатда қабул қилинади. Лойиҳаларни бошқариш тизими- нинг кўламини сарҳисоб қилар эканмиз, шуни таъкидлаш мумкинки, ҳозирги пайтда лойиҳа бошқаруви дунёнинг барча ривожланган ва ривожланаётган мамлакатларида тан олинган ва бозор иқтисодиётини бошқариш тизимида муносиб ўрин эгаллаган. Кўнгил очиш саноатининг замонавий ривожланиши бозор ша- роитида содир бўлади. Ушбу жараённинг динамикасига инновация- ларни жорий қилиш ва биринчи навбатда рақамли ва мобил техноло- гияларнинг ривожланиши катта таъсир кўрсатмоқда. Оммавий ахбо- рот воситалари технологияларининг ривожланиши ижтимоий-мада- ний фаолиятнинг янги шакллари ва бўш вақт хизматларининг янги турларининг тарқалишига олиб келган таълим фаолиятининг янги оқимини очди, масалан Интернет-конференциялар, виртуал кўргазма- лар ва музей экспозициялари, маданий қадриятлар тўғрисидаги маълумотларга масофадан кириш. Инновацион лойиҳалар бозорининг ўзига хос хусусияти, ноёб маҳсулот ва хизмат турига келсак ҳам, анъанавий равишда юқори ЛОЙИҲА БОШҚАРУВИ ~ 24 ~ рақобатдир. Бу шунга ўхшаш эҳтиёжларни шакли ва манба жиҳатидан турлича тарзда қондирилиши билан изоҳланади. Буни одам кинога боришни ёки уйда онлайн филм томошасини танлашни танлаши мум- кин бўлган мисол билан аниқ кўрсатиши мумкин. Замонавий иқтисо- диёт воқеликларида инновацияларни ишлаб чиқиш ва амалга ошириш маҳаллий дизайнерлик саноатини ривожлантириш учун асос бўлиши керак. Инновацион лойиҳанинг рақобатбардошлиги унинг динамик хусусияти бўлиб, унинг бозор рақобати шароитида амалга оширилиш қобилиятини тавсифлайди ва унинг иқтисодий самарадорлиги даража- си билан белгиланадиган истеъмолчи учун ҳам, инвесторлар учун ҳам лойиҳанинг жозибадорлигини акс эттиради. Ички бозорнинг ҳолати ва ривожланиш йўналишларини таҳлил қилгандан сўнг, инновацион лойиҳаларнинг рақобатдошлигини бош- қариш учун хос бўлган қуйидаги тенденцияларни аниқлаш мумкин: Инновацион лойиҳаларни бирлаштириш. Инновацион лойиҳа- ларнинг рақобатбардошлигини бошқаришнинг замонавий тенденция- ларидан бири бу турли хил товарлар ва хизматларнинг кенг спектрини тақдим этадиган йирик лойиҳаларни амалга оширишдир. Интеграцион лойиҳаларни амалга ошириш. Ушбу тенденция гло- баллашув ва лойиҳаларни бирлаштириш тенденцияси билан бевосита боғлиқдир. Тематик лойиҳаларни амалга ошириш, яъни дизайндаги муайян мавзу доирасида лойиҳаларни амалга ошириш, муайян мавзу доирасида инновацион лойиҳани режалаштириш ва амалга ошириш инвесторларнинг ва потенциал истеъмолчиларнинг лойиҳаларига эътиборни жалб қилиши мумкин. Лойиҳаларни виртуализация қилиш, яъни. лойиҳанинг виртуал компонентининг қийматини ошириш. Виртуал технологияларнинг ривожланиши умуман жамият учун катта таъсир кўрсатади. Кўнгил очиш соҳасидаги лойиҳа ташаббускорлари бугунги истеъмолчининг эҳтиёжларини қондириш учун Интернет ва мултимедия технология- ларининг ривожланиш тенденцияларига эътибор беришлари керак. Ривожланган, лекин истиқболли бозор сегментларига йўналти- рилган лойиҳаларни амалга ошириш. Таъкидлаш керакки, ҳудудларда инновацион лойиҳаларни амалга ошириш муҳим ижтимоий вазифа- дир. Шу билан бирга, бўш вақтни ўтказиш соҳасида лойиҳанинг натижаси сифати концепцияси рақобатбардошлик учун зарурдир. Харидорнинг қониқиш даражаси лойиҳа (маҳсулот) натижасининг ЛОЙИҲА БОШҚАРУВИ ~ 25 ~ сифатига боғлиқ. Шу сабабли, инновацион лойиҳалар ташаббускор- лари ва ишлаб чиқувчилари бизнес-режани ишлаб чиқиш босқичидан бошлаб ва лойиҳа натижаларидан фойдаланган ҳолда лойиҳани амалга ошириш сифатини бошқаришга алоҳида эътибор беришни бошла- дилар. Лойиҳани бошқаришнинг глобал тенденциялари фарқ қилади. Улар биринчи марта ХХ асрнинг 50-йилларида AҚШ армиясида яра- тилган. Ва кейинчалик улар атроф-муҳит шароитлари ва технология- ларни такомиллаштириш туфайли ўзгариб борди. Юқоридаги материаллар асосида, жаҳон бозорини тўлиқ ишонч билан динамик ривожланаётган ва юқори технологиялардан фойдала- нишга йўналтирилган деб айтиш мумкин. Бозордаги ўйинчилар ўртасидаги кураш тобора кўпроқ улар амалга ошираётган лойиҳалар ўртасидаги кураш сифатида давом этмоқда. Замонавий лойиҳа бозори- нинг ривожланиш тенденцияларини таҳлил қилиб, инновацион лойи- ҳанинг рақобатбардошлиги лойиҳа натижаларининг истеъмолчини ҳайратда қолдириши, унга янги таассуротлар туғдириш қобилиятига боғлиқ деган хулосага келишимиз мумкин. Ушбу мақсадга эришиш йўллари бошқача бўлиши мумкин: ноёб маҳсулот билан таъминлаш; турли маҳсулотлар ва уларнинг яхлит таъминланган комбинацияси; маҳсулотни сотишнинг оригинал усули ва бошқалар. Ушбу усул- лардан фойдаланган ҳолда, лойиҳалар нафақат антиқа маҳсулот, балки рақобатдош ҳам бўлади. Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|