Лойиҳа бошқаруви

 
 
§6. Лойиҳада ишларнинг иерархик тузилмаси (ИИТ) 
Тажрибали лойиҳа бошқарувчилар, ишлар қанчалик режалашти-
рилган ва тугатилган бўлишидан қатъи назар, кўпгина нарсалар лойи-
ҳаларда нотўғри ишлашига олиб келиши мумкинлигини билишади. 
Лойиҳанинг таркибий ёки тўлиқ бузилишлари, улар юз берганда, 
кўпинча кам ишланган ёки мавжуд бўлмаган иш тизимига боғлиқ 
бўлиши мумкин. Ёмон ташкиллаштирилган иш тузилиши, лойиҳанинг 
давом этаётган, қайта режалаштирилиши ва кенгайтирилиши, ноаниқ 
иш топшириқлари, ҳажмнинг ўзгариши ёки бошқарилмаслиги, тез-тез 
ўзгариб турадиган кўлами, бюджетни ортиқча сарфлаши, ўтказиб 
юборилган муддатлар ва янги маҳсулотлар ёки етказиб бериладиган 
функцияларнинг ноқулай натижаларига олиб келиши мумкин. 
Ишни иерархик тузилмасини(ИИТ) ёки унинг таркибий қисмла-
рини кириш сифатида ишлатадиган кўплаб лойиҳаларни бошқариш 
воситалари ва усуллари мавжуд. Масалан, ИИТ лойиҳа низомидан 
бошланғич нуқта сифатида фойдаланади. ИИТ-даги юқори даража-
даги элементлар ишлар доирасини тавсифлашда лойиҳа натижаларини 
тасвирлаш учун ишлатиладиган элементларга мос келиши керак. 
Тармоқ схемаси ИИТ томонидан белгиланган кетма-кет иш оқими 
бўлиб, ИИТ элементлари лойиҳа вақт жадвалига киритилиши керак 
бўлган тадбирларни аниқлаш учун бошланғич нуқта хисобланади. 
Бошқарув функцияси бу дастурнинг мақсадларига эришиш учун 
лойиҳа фаолиятини режалаштириш ва йўналтиришдир. Мураккаб 
лойиҳани дастлаб иш қисмларини тузилиши (ИИТ) деб номланувчи 
иерархик тузилманинг алоҳида таркибий қисмларига бўлиш орқали 
бошқариш мумкин бўлади. Ушбу тузилма бошқа вазифалардан мус-
тақил равишда бажарилиши мумкин бўлган вазифаларни белгилайди, 
бу ресурсларни тақсимлашни, мажбуриятларни тайинлашни, лойиҳа-
ни ўлчаш ва назорат қилишни осонлаштиради. 6.1-чизмада одатий 
ИИТ кўрсатилган. 

---

 
ЛОЙИҲА БОШҚАРУВИ 
~ 62 ~ 
ИИТ мақсади бу дастур/лойиҳани харажатларни режалаштириш 
ва назорат қилиш, жадвал ва техник таркибни осонлаштириш учун 
бошқариладиган ишларга ажратишдир. ИИТ дастур/лойиҳани ишлаб 
чиқишдан аввал тузилади. У бажарилиши керак бўлган умумий иш-
ларни белгилайди ва ишларни батафсил ошириб бориладиган элемент-
ларга ажратади. ИИТ - бу лойиҳаларни бошқариш воситаси. У ҳар бир 
элементни бажариш учун зарур бўлган маҳсулотга йўналтирилган 
элементлар ва иш оқимлари нуқтаи назаридан лойиҳани белгилаб, 
лойиҳанинг техник томонларини аниқлаш учун замин яратади. ИИТ-
нинг ҳар бир элементи техник ютуқларни, харажатларни ўлчаш ва 
учрашувлар жадвалини баҳолаш учун мантиқий якуний нуқталарни 
тақдим этади. 
Ҳозирги вақтда мамлакатда амалга оширилган кўплаб йирик 
лойиҳалар нафақат режалаштириш, балки энг муҳим воситалардан 
бирини фаол равишда самарали бошқариш имкониятига эга бўлиши 
мумкин. ИИТ техник бошқариш, иш жойини аниқлаш ва тайинлаш, 
режалаштиришни бошқариш, ҳолат тўғрисида ҳисобот бериш, хара-
жатларни бошқариш ва иш самарадорлигини ўлчаш учун ишлатилади.