Лойиҳа Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Синфни бошқариш ва ўқув муҳити. Нима учун синф бошқариш 
муҳим. Таълим муҳитини бошқариш, ҳатто, катта тажрибали ўқитувчилар 
учун масъулият ва ташвиш ҳисобланади. Бунинг бир неча сабаблари бор,
биринчи навбатда, 25 нафар ўқувчилар синфда фақат бир вазифани 

---

51 
бажаришади. Уларда кўпинча математика фанидан муаммолар бўлишади.
Албатта, ўқитувчи ҳар бир нарсани олдиндан билиши мумкин эмас. Синф 
муҳитини бошқариш қийин эканлигини яна бир сабаби синфда содир 
бўладиган турли ҳодисалар режали ишларга тўсиқ бўлади, танаффусларда 
доимо содир бўладиган кутилмаган муаммоларни ҳам ўқитувчи бартараф эта 
олиши лозим. (Kelvin Seifert. Educational Psychology. Copyright 2010 © 138 
бет) 
 
 
 
Йирик рус психологи Л.С.Виготский таълим 
ва тараққиѐт муаммосига ижтимоий-тарихий 
жараѐн нуқтаи назаридан ѐндашиб, билимларни 
ўзлаштириш инсониятнинг тарихий тараққиѐтида 
яратилган маданиятда иштирок этиш жараѐнидир, 
деб таъкилайди. У олға сурган психик 
функциялар тараққиѐтининг маданий-тарихий 
назариясига кўра, психик фаолият тараққиѐти 
унинг «табиий» шаклини бевосита қайта қурган ҳолда, турли аломатлар 
билан аввал ташқи, сўнг ички ифодаланишни назарда тутиб, «маданий» 
шаклини эгаллаш тушунилади. 
Шу муносабат билан Л.С.Виготскийнинг психологияга киритган психик 
тараққиѐтнинг энг яқин зонаси тушунчаси муҳим аҳамият касб этади. 
Бунинг асл моҳияти, боланинг мустақил фаолияти катталар билан 
ҳамкорликда, унинг раҳбарлигида амалга оширилади, Л.С.Виготский 
томонидан киритилган «психик тараққиѐтнинг энг яқин зонаси» тушунчаси 
«таълим тараққиѐтдан олдинда боради» деган умумий қоиданинг яққол 
мазмунини тушуниш учун имконият яратади. (Л.С.Виготский “Лекции по 
педологии”10 бет) 

---

52 
Э.Торндайк ва Ж.Пиаженинг таълим билан тараққиѐтни айни бир нарса 
деб тушунтиришига қарамай Л.С.Виготский: