Ma-gis-ter=o’qituvchi,fe-nés-tra=deraza,so’zlarida urg’u oxirgi bo’g’indan ikkinchisiga tushadi.chunki u yopiq va cho’ziq.
Na-tū-ra=tabiat,or-nā-re-bezatmoq so’zlarida urg’u oxirdan ikkinchi ochiq bo’g’inga tushadi,chunki undagi unli tabiatan cho’ziq.
Ín-sŭ-la = orol, lí-quǐ-dus=suyuq bu so’zda urg’u oxirdan uchinchi bo’g’inga tushadi,chunki oxirdan ikkinchi ochiq bo’g’in tabiatan qisqa.
Lotin tili tarixining turli davrlarida uning morfologik tizimini tushunishni yengillashtiruvchi fonetik qoidalar bo’lgan.
Morfologiya.
Lotin tilining grammatik qurilishi. Ot. Kelishiklar.
Lotin tili o’zining grammatik qurilishiga qarab sintetik(flektiv) tillar tipiga mansubdir.Ya’ni analitik tipdagi tillardan shunisi bilan farq qiladiki,bu tilda grammatik munosabat so’zlarning shaklini o’zgartirishda suffiks va qo’shimchalar qo’shish bilan ifodalanadi.
Fe’l shakllari esa shaxs-son qo’shimchalari orqali ifodalanadi.Masalan: lauda-t=u maqtayapti,vide-t=u ko’ryapti,laudā-mus biz maqtayapmiz,vidē- mus=biz ko’ryapmiz.
Shaxs-son qo’shimchalari mayllarning hamma zamonlarida ham saqlanib kelgan.Shakllar bir-biridan suffikslar orqali farq qiladi:
Lauda-t=u maqtayapti, laudā –ba-t=u maqtadi, laudā-v-i-t u maqtardi, laudā-re-t u maqtagan bo’lar edi.
Lotin tilida kelishiklarning belgisi ularning qo’shimchalari bo’ladi.Otlar turlanganda so’zning asosiga kelishik qo’shimchalari qo’shiladi.Masalan:terra-yer,terra-m yerga,terrā-rum-yerning, terrā-s-yerlarni.
Ot.
Lotin tilida ham son kategoriyasi birlik(numĕrus singulāris) va ko’plik(numĕrus plurālis) bor.Ammo ba’zan birlikda kelgan so’zning ma’nosi bilan ko’plikda kelgan so’zning ma’nosi biri-biridan farq qiladi.Masalan:
birlikda: ko’plikda:
Do'stlaringiz bilan baham: |