Loviya morfologiyasi va sistematikasi

Loviya morfologiyasi va sistematikasi.

Loviya dukkaklilar oilasiga kiradi, avlodi - Rhazeolus L. avlodiga mansub bo’lib 230 ta turni o’z ichiga oladi, shulardan 20 tasi ekiladi, qolgani yovvoyi xolda o’sadi. Loviyaning barcha turi kelib chiqishiga qarab ikki guruxga - Amerika va Osiyo loviyasi guruxlariga bo’linadi. Madaniy turlaridan 8 tasi Amerikadan kelib chiqqan, 9 ta turi esa - Osiyodan. Bu guruxlar urug’ning, dukkagining kattaligi, shakli bilan farq qiladi.

Oʻzbekistonda qadimdan oddiy L. ekiladi. Ildizi — oʻq ildiz, yaxshi rivojlanadi, tuproqqa 1,5–2 m chuqurlikkacha kirib boradi. Ildizida tuganaklar rivojlanadi. Poyasi oʻtsimon, shoxlanadi, ayrim turlari chirmashib, 3–4 m gacha yetadi. Bargi murakkab, toq, patsimon, uch boʻlakli. Guli- ikki jinsli, barg qoʻltiqlarida bittadan yoki shingil toʻplam hosil qilib joylashadi. Mevasi dukkak, rangi och pushti yoki toʻq jigarrang , kora. Dukkagida 6—12 ta urugʻ boʻladi. Urugʻi buyraksimon, rangi oq, sariq, pushti va boshqa rangda. 1000 donasi 50-370 g keladi.

• Oʻzbekistonda qadimdan oddiy L. ekiladi. Ildizi — oʻq ildiz, yaxshi rivojlanadi, tuproqqa 1,5–2 m chuqurlikkacha kirib boradi. Ildizida tuganaklar rivojlanadi. Poyasi oʻtsimon, shoxlanadi, ayrim turlari chirmashib, 3–4 m gacha yetadi. Bargi murakkab, toq, patsimon, uch boʻlakli. Guli- ikki jinsli, barg qoʻltiqlarida bittadan yoki shingil toʻplam hosil qilib joylashadi. Mevasi dukkak, rangi och pushti yoki toʻq jigarrang , kora. Dukkagida 6—12 ta urugʻ boʻladi. Urugʻi buyraksimon, rangi oq, sariq, pushti va boshqa rangda. 1000 donasi 50-370 g keladi.

Amerika loviyasi
Oddiy loviya
Lima loviyasi
Nish bargli loviya
Ko’p gulli loviya
Osiyo loviyasi
Adzuki loviyasi
Osiyo loviyasi (Mosh)
Guruchsimon loviya

Oddiy loviya –PhaseolusvulgarisL – eng ko’p tarqalgan tur. Mazkur tur morfologiyasi bo’yicha qo’yidagi shakllarga ajratiladi: yuqori chirmashuvchi, tup otuvchi, yarim chirmashuvchi va yuqori qismi jingalaklovchi, shoxlanuvchan. Barglari va gullari yirik. Barg yaprog’i katta, tuxumsimon shaklda. Gulto’plami barg qo’ltig’idan chiqadi, 2-6 gulli. Gultojisi turli rangda. Dukkagi uzun, yumaloq yoki yassilangan, ba’zan tasbehsimon bo’lib, uchi tumshuqli. Urug’i o’rtacha kattalikda, rangi turlicha – oqdan to qora va mozaikasimongacha, shakli sharsimon,Oddiy loviya 26 ta agroekologik turkumga ega hisoblanadi.

• Oddiy loviya –PhaseolusvulgarisL – eng ko’p tarqalgan tur. Mazkur tur morfologiyasi bo’yicha qo’yidagi shakllarga ajratiladi: yuqori chirmashuvchi, tup otuvchi, yarim chirmashuvchi va yuqori qismi jingalaklovchi, shoxlanuvchan. Barglari va gullari yirik. Barg yaprog’i katta, tuxumsimon shaklda. Gulto’plami barg qo’ltig’idan chiqadi, 2-6 gulli. Gultojisi turli rangda. Dukkagi uzun, yumaloq yoki yassilangan, ba’zan tasbehsimon bo’lib, uchi tumshuqli. Urug’i o’rtacha kattalikda, rangi turlicha – oqdan to qora va mozaikasimongacha, shakli sharsimon,Oddiy loviya 26 ta agroekologik turkumga ega hisoblanadi.