Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

tartibi  –  mahkum  vafot  etgan  taqdirda  jazoni  ijro  etish  muassasasi 
ma’muriyati  bu  haqda  zudlik  bilan  marhumning  yaqin  qarindoshlaridan 
biriga telegraf orqali xabar qiladi. 
Marhumning jasadi qarindoshlariga qonun hujjatlarida nazarda tutilgan 
hollarda va tartibda beriladi. 
Mahkumning  qarindoshlaridan  jasadni  berish  to’g’risida  ariza 
tushmagan  taqdirda,  muassasa  ma’muriyati  marhumni  O’zbekiston 
Respublikasi Ichki ishlar vazirligi tomonidan belgilab qo’yilgan tartibda dafn 
etadi. 
Muassasa ma’muriyati o’lgan mahkum to’g’risida muassasa joylashgan 
hududdagi  fuqarolik  holatlarini  qayd  etish  organlariga  belgilangan  shaklda 
xabarnoma  yuboradi,  ushbu  xabarnoma  asosida  uning  vafot  etganligi 
to’g’risida guvohnoma beriladi.  
Ozodlikdan  mahrum  etish  jazosini  o’tayotgan  chet  ellik  fuqarolarning 
o’limi  haqida  xalqaro  huquq  normalaridan  kelib  chiqib  tegishli  organ  va 
muassasaga xabar qilinadi. Chunki, O’zbekiston Respublikasi Jinoyat-ijroiya 
kodeksining 
4-moddasida 
O’zbekiston 
Respublikasining 
xalqaro 
shartnomasida  jinoyat-ijroiya  qonun  hujjatlarida  nazarda  tutilganidan 
boshqacha  qoidalar  belgilangan  bo’lsa,  xalqaro  shartnomaning  qoidalari 
ustunligi tan olinishi va qo’llanilishi e’tirof etilgan. 
Agar  mahkumning  vafoti  haqida  yaqin  qarindoshlariga  xabar 
yuborilganidan  so’ng  marhumning  jasadini  olib  ketish  uchun  uning 
qarindoshlari  yetib  kelishi  to’g’risida  muassasa  ma’muriyati  48  soat 
mobaynida  tasdiqlovchi  xabar  olmasa,  muassasa  ma’muriyati  marhumni 
O’zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi tomonidan belgilab qo’yilgan 
tartibda dafn etadi. 

276 
 
Muassasa ma’muriyati o’lgan mahkum to’g’risida muassasa joylashgan 
hududdagi  fuqarolik  holatlarini  fayd  etish  organlariga  belgilangan  shaklda 
xabarnoma  yuboradi,  ushbu  xabarnoma  asosida  uning  vafot  etganligi 
to’g’risida guvohnoma beriladi.  
 
Jazoni o’tab bo’lishi munosabati bilan  
ozod qilish tartibi 
 
Jazoni  o’tab  bo’lishi  munosabati  bilan  ozod  qilish  tartibi  –  sud 
tomonidan tayinlangan jazo muddatini o’tab bo’lganidan so’ng mahkumlarni 
ozod  etish  tartibi  ustidan  nazorat  qilish  uchun,  nazorat-muddat  kartotekasi 
ma’lumotlari  asosida,  muassasaning  maxsus  bo’limi  ozod  etilishi  lozim 
bo’lgan  shaxslarning  oylik  ro’yxatlarini  tayyorlaydi.  Bu  ro’yxatlarning  bir 
nusxasi  buxgalteriyaga  beriladi,  ikkinchi  nusxasi  mahkumlarni  tanishtirish 
uchun  turkum  boshliqlariga  yetkaziladi.  Ozod  etilayotgan  mahkum  jazoni 
o’tash  muddati  tugashiga  ikki  kun  qolganida  muassasa  buxgalteriyasiga 
chaqirtirilib,  unga  qarzi  yo’qlik  varaqasi  to’shiriladi.  Mahkum  bu  varaqani 
olgach,  o’zining  hisobida  bo’lgan  barcha  mol-mulk,  inventar  va  boshqa 
moddiy  qimmatliklarni  taalluqliligi  bo’yicha  to’shiradi.  Varaqa  koloniya 
boshlig’ining  tezkor  va  tartibot  ishlari  bo’yicha  o’rinbosari  tomonidan 
imzolangach, u mahkum bilan to’liq hisob-kitob qilishi uchun buxgalteriyaga 
beriladi 
Mahkumlarni  jazoni  ijro  etuvchi  muassasalardan  ozod  qilish  tartibi 
Jinoyat-ijroiya kodeksining 171-173-moddalari bilan tartibga solinadi. 
Jazoni  ijro  etish  muassasasi  ma’muriyati  ozodlikdan  mahrum  etishga 
hukm qilingan shaxsning jazoni o’tash muddati tugashiga uzog’i bilan uch oy 
qolganda  uni  ozodlikka  chiqarishga  tayyorlash,  mehnat  va  turmushda 
o’rnashishga  bo’lgan  ehtiyojini  aniqlash,  uning  muassasadan  ozod 
bo’lgandan  keyingi  huquqlari  va  majburiyatlarini  tushuntirish  maqsadida 
mahkum bilan tarbiyaviy ish olib boradi. 
Ma’lumki, Respublikamizda turli sohalarda olib borilayotgan islohotlar 
birinchi galda, inson manfaatlariga qaratilayotganligi e’tiborga molik jihatdir. 
Xuddi  shu  nuqtai  nazardan  jazoni  ijro  etish  muassasasidan  ozod  etilayotgan 
shaxsning ishda va turmushda o’rnashishga muhtojligi aniqlanadi. Muassasa 
ma’muriyati oldindan mahkum yashashni mo’ljallayotgan joydagi ozodlikdan 
mahrum  etish  joylaridan  ozod  bo’lgan  shaxslarning  ijtimoiy  moslashuvi 
markazini  uning  ozod  qilinishi,  turar  joyi  bor-yo’qligi,  mehnat  qobiliyati  va 
ixtisosi to’g’risida xabardor etadi. 
Muassasa  ma’muriyati  ayni  bir  vaqtda  1992-yil  9-dekabrdagi 
O’zbekiston  Respublikasining  “Ozodlikdan  mahrum  etish  joylaridan 

277 
 
bo’shatilgan  shaxslar  ustidan  ichki  ishlar  idoralarining  ma’muriy  nazorati 
to’g’risida”gi  qonunining  8-moddasiga  muvofiq,  ustidan  ichki  ishlar 
organlarining  ma’muriy  nazorati  o’rnatilishi  zarur  bo’lgan  shaxslarni 
aniqlaydi  va  jazoga  hukm  qilingan  shaxs  tuzalish  va halol  mehnat qilib kun 
kechirish  yo’liga  o’tishni  aslo  istamaganligidan  dalolat  beruvchi  materiallar 
asosida  ozod  etilishidan  kamida  bir  oy  oldin  jazoni  ijro  etish  muassasasi 
joylashgan  hududdagi  jinoyat  ishlari  bo’yicha  sudiga  tegishli  taqdimnoma 
kiritadi. 
  
Mahkumlarni ozod qilishga tayyorlash,  
jazoni ijro etish muassasalaridan ozod qilingan shaxslarga 
moddiy yordam ko’rsatish 
 
Jazoni  ijro  etish  muassasasi  ma’muriyati  ozodlikdan  mahrum  etishga 
hukm  qilingan  shaxsning  jazoni  o’tash  muddati  tugashiga  uzog’i  bilan  uch 
oy  qolganda  uni  ozodlikka  chiqarishga  tayyorlash,  mehnat  va  turmushda 
o’rnashishga  bo’lgan  ehtiyojini  aniqlash,  uning  muassasadan  ozod 
bo’lgandan  keyingi  huquqlari  va  majburiyatlarini  tushuntirish  maqsadida 
mahkum bilan tarbiyaviy ish olib boradi. 
Ishda  va  turmushda  o’rnashishga  muhtoj  shaxslar  aniqlangan  taqdirda 
muassasa ma’muriyati oldindan mahkum yashashni mo’ljallayotgan joydagi 
ozodlikdan  mahrum  etish  joylaridan  ozod  bo’lgan  shaxslarning  ijtimoiy 
moslashuvi  markazini  uning  ozod  qilinishi,  turar  joyi  bor-yo’qligi,  mehnat 
qobiliyati va ixtisosi to’g’risida xabardor etadi. 
Muassasa  ma’muriyati  ayni  bir  vaqtda  ustidan  ichki  ishlar 
organlarining  ma’muriy  nazorati  o’rnatilishi  zarur  bo’lgan  shaxslarni 
aniqlaydi  va  qonun  hujjatlarida  belgilangan  tartibda  sudga  tegishli 
taqdimnoma kiritadi. 
Odatda  uzoq  vaqt  ozodlikdan  mahrum  qilish  jazosini  o’tagan  shaxs 
oilasi,  qavm-qarindoshlari,  tanish-bilishlari,  ilgari  istiqomat  qilgan  va 
ishlagan  joyidagi  jamoa  bilan  munosabatlari  mushkullashadi.  U  jazoni  ijro 
etish  muassasasidan  qaytib  kelgach,  yangi  sharoitlarga  ko’nikishi, 
moslashuvi qiyin kechadi. Shu sababli u muruvvatga muhtoj bo’ladi. 
Har bir mahkumni ozodlikdan mahrum qilish jazosini o’tagandan so’ng 
qayerda, kimlar bilan yashashi, nima bilan shug’ullanishi haqida g’amxo’rlik 
qilishi  u  bilan  olib  boriladigan  tarbiyaviy  ishning  muhim  tarkibiy  qismidir. 
Bunday  g’amxo’rlik  mahkum  ozod  etilishiga  uch  oy  qolganda  ayniqsa 
kuchaytirilishi,  mahkumning  ehtiyojlarini  aniqlash  va  qanoatlantirishga 
qaratilgan muayyan sharoitlarni vujudga keltirishni nazarda tutishi lozim. 

278 
 
Mahkumni  halol  turmush  va  mehnat  sharoitlariga  o’rgatish  uning 
oilasi,  qarindoshlari,  tanish-bilishlari  va  jamiyat  oldida,  kamsitilmasligi 
uchun  kerakli  axloq-odob  qoidalarini,  huquq  va  majburiyatlarini 
tushuntirishdan  boshlanishi,  hayot  chorrahalarida  yomon  yo’lga  kirish, 
xudbinlikka  ruju  qilish  qanchalik  og’ir  oqibatlarga  olib  kelishi  haqida 
suhbatlar  o’tkazish  vositasida,  turli  ma’naviy,  tarbiyaviy  ta’sir  etish  tarzida 
jonlashtirish lozim. 
Agar  mahkum  muhtoj  bo’lsa,  muassasa  ma’muriyati  oldindan  uning 
yashaydigan  joyidagi  mahalla  oqsoqollarini  unga  muruvvat  ko’rsatishi 
haqida  xabardor  qilishi,  o’sha  yerdagi  hokimiyat  qoshidagi  ijtimoiy 
moslashuv  markazi,  maxsus  komissiyalar  va  mehnat  jamoalari  bilan 
tadbirlarni  rejalashtirish  kerak.  Bu  haqda  Vazirlar  mahkamasining  1999-
yildagi  113-sonli  qaroriga  binoan  ozod  etilayotgan  shaxsning  ustidan 
ma’muriy nazorat  o’rnatilishi lozim bo’lsa, jazoni ijro etish muassasasining 
ma’muriyati  bu  haqda  sudga  taqdimnoma  kiritib,  sudda  bu  masala 
barvaqtroq ko’rilishiga erishishi lozim. 
Jazodan  ozod  qilinayotgan  shaxs  tibbiy  ko’rikdan  o’tkaziladi.  Unga 
tegishli  barcha  hujjatlar,  shu  jumladan  pasport,  mehnat  daftarchasi, 
‘ensionerlik  yoki  nogironlik  guvohnomasi,  ta’lim  va  hunar  o’rganganligi 
haqida  hujjatlar,  kasallik  daftarchasi,  xat  yozishmalari,  kitob-daftarlari 
qaytarib beriladi. Agar uning shaxsiy hisob jildida faxriy,  maxsus va harbiy 
unvonlar  to’g’risida  guvohnomalar,  ko’krakka  taqiladigan  nishonlar,  medal 
va  ordenlar  bo’lsa,  ular  ham  qaytarib  beriladi.  Bu  ishlarga  barvaqt  xozirlik 
ko’rilishi kerak.  
Jazoni ijro etish muassasalaridan ozod qilinayotgan shaxslar yashashni 
mo’ljallayotgan  joyga  yetib  olishi  uchun  yo’l  hujjatlari,  belgilangan  norma 
bo’yicha  oziq-ovqat  mahsulotlari  yoki  pul  kompensatsiyasi  bilan 
ta’minlanadilar. 
Ozod  qilinayotgan  shaxslarda  mavsumiy  kiyim  va  poyabzal, 
shuningdek, ularni sotib olishga pul bo’lmasa, ular kiyim va poyabzal bilan 
bepul ta’minlanadilar. Shu maqsadlar uchun ozod qilinayotgan shaxslarga bir 
yo’la to’lanadigan pul nafaqasi berilishi mumkin. 
Jazoni  ijro  etish  muassasasidan  ozod  qilinayotgan  shaxsga  qilingan 
sarflar davlat hisobidan qo’lanadi.  
 
 
 
 
 
 

279 
 
Mahkumlarning ozod qilinishi to’g’risida  
xabar berish va ozod bo’lgan shaxslarni  
kuzatib borish 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mahkumlarning  ozod  qilinishi  to’g’risida  xabar  berish  va  ozod 
bo’lgan  shaxslarni  kuzatib  borish  –  jazoni  ijro  etish  muassasasining 
ma’muriyati mahkumlarning ozod etilganligi to’g’risida: 
–  birinchi va ikkinchi guruh nogironlariga, homilador ayollar va  yosh 
bolasi (bolalari) bor ayollarga, shuningdek, voyaga yetmaganlarga nisbatan – 
ularning  qarindoshlari  yoki  qarindoshlarining  o’rnini  bosuvchi  boshqa 
shaxslarni; 
–  ishga  kirish  va  turmushini  yo’lga  qo’yishga  muhtoj  bo’lgan 
shaxslarga nisbatan – viloyatlar (tumanlar, shaharlar) hokimliklari huzuridagi 
ijtimoiy moslashuv markazlarini; 
–  sil  yoki  tanosil  kasalliklariga  duchor  bo’lgan,  shuningdek, 
alkogolizm,  giyohvandlik  yoki  zaharvandlikdan  majburiy  davolash  kursini 
tugallamagan  shaxslarga  nisbatan  –  viloyat,  shahar  sog’liqni  saqlash 
boshqarmalari  (bo’limlari)  yoki  sog’liqni  saqlash  organlarining  davolash 
muassasalarini; 
Jazoni ijro etish muassasasining ma’muriyati mahkumlarning ozod etilganligi 
to’g’risida quyidagilar  xabardor etiladi: 
 
birinchi  va  ikkinchi  guruh  nogironlariga, 
homilador  ayollar  va  yosh  bolasi  (bolalari)  bor 
ayollarga,  shuningdek  voyaga  yetmaganlarga 
nisbatan 
ularning 
qarindoshlari 
yoki 
qarindoshlarining  o’rnini  bosuvchi  boshqa 
shaxslarni; 
 
ishga kirish va turmushini yo’lga qo’yishga 
muhtoj bo’lgan shaxslarga nisbatan 
sil  yoki  tanosil  kasalliklariga  duchor  bo’lgan, 
shuningdek  alkogolizm,  giyohvandlik  yoki 
zaharvandlikdan  majburiy  davolash  kursini 
tugallamagan shaxslarga nisbatan 
ma’muriy  nazorat  ostiga  olinishi  lozim  bo’lgan 
shaxslarga nisbatan 
viloyatlar 
(tumanlar, 
shaharlar) 
hokimliklari  huzuridagi  ijtimoiy  moslashuv 
markazlarini; 
 
viloyat,  shahar  sog’liqni  saqlash 
boshqarmalari  (bo’limlari)  yoki  sog’liqni 
saqlash 
organlarining 
davolash 
muassasalarini; 
 
 
ichki  ishlar  hududiy  organlarini 
oldindan xabardor etadi. 
 

280 
 
– ma’muriy nazorat ostiga olinishi lozim bo’lgan shaxslarga nisbatan – 
ichki ishlar hududiy organlarini oldindan xabardor etadi. 
Hukm  qilingan  chet  el  fuqarolar  –  hukm  qilingan  chet  el 
fuqarolarining  ozod  etilganligi  to’g’risida  O’zbekiston  Respublikasi 
hududidagi ularning manfaatlarini himoya qiluvchi davlatlarning diplomatik 
vakolatxonalari  yoki  konsullik  muassasalari  qonun  hujjatlarida  belgilangan 
tartibda  xabardor  qilinadi.  O’zbekiston  Respublikasi  hududida  biror-bir 
davlatning  diplomatik  vakolatxonasi  yoki  konsullik  muassasasi  mavjud 
bo’lmagan taqdirda, bunday davlatning vakolatli organini qonun hujjatlarida 
belgilangan tartibda xabardor qilish uchun O’zbekiston Respublikasi Tashqi 
ishlar vazirligiga ozod etilganlik to’g’risidagi bildirish qog’ozi jo’natiladi. 
O’zbekiston  Respublikasida  yashash  guvohnomasi  bo’yicha 
yashagan chet el fuqarosi yoki fuqaroligi bo’lmagan shaxs – O’zbekiston 
Respublikasida  yashash  guvohnomasi  bo’yicha  yashagan  chet  el  fuqarosi 
yoki  fuqaroligi  bo’lmagan  shaxs  ozod  qilinayotganda  jazoni  ijro  etish 
muassasasining  ma’muriyati  mahkum  ozodlikdan  mahrum  etilguniga  qadar 
ro’yxatga  olingan  joydagi  ichki  ishlar  hududiy  organining  mamlakatga 
kirish,  undan  chiqish  va  ro’yxatga  olish  bilan  shug’ullanuvchi  tegishli 
xizmatini xabardor qiladi.  
Nogironlar  va  qariyalar  o’z  iltimosiga  ko’ra,  nogironlar  va  qariyalar 
uyiga jo’natiladi.  
Sog’lig’i  holatiga  ko’ra,  doimiy  parvarishga  muhtoj  shaxslar  – 
sog’lig’i  holatiga  ko’ra,  doimiy  parvarishga  muhtoj  shaxslar,  shuningdek, 
o’n  olti  yoshgacha  bo’lgan  voyaga  yetmagan  shaxslar  qarindoshlari  yoki 
boshqa shaxslar yoxud muassasa ma’muriyati vakilining kuzatuvida yashash 
joyiga jo’natiladi.  
Voyaga  yetmagan  mahkumlar  ota-onalari  yoki  ularning  o’rnini 
bosuvchi  shaxslar  ixtiyoriga  jo’natiladi.  Ota-onasi  yo’q  voyaga  yetmagan 
shaxslar, zarur hollarda, internatlarga jo’natiladi yoki homiylar qaramog’iga 
beriladi. 
Jazoni  ijro  etish  muassasasining  ma’muriyati  mahkumlarning  ozod 
etilganligi to’g’risida: 
birinchi  va  ikkinchi  guruh  nogironlariga,  homilador  ayollar  va  yosh 
bolasi (bolalari) bor ayollarga, shuningdek, voyaga yetmaganlarga nisbatan – 
ularning  qarindoshlari  yoki  qarindoshlarining  o’rnini  bosuvchi  boshqa 
shaxslarni; 
ishga kirish va turmushini yo’lga qo’yishga muhtoj bo’lgan shaxslarga 
nisbatan  –  viloyatlar  (tumanlar,  shaharlar)  hokimliklari  huzuridagi  ijtimoiy 
moslashuv markazlarini; 

281 
 
sil yoki tanosil kasalliklariga duchor bo’lgan, shuningdek, alkogolizm, 
giyohvandlik yoki zaharvandlikdan majburiy davolash kursini tugallamagan 
shaxslarga  nisbatan  –  viloyat,  shahar  sog’liqni  saqlash  boshqarmalari 
(bo’limlari) yoki sog’liqni saqlash organlarining davolash muassasalarini; 
ma’muriy  nazorat  ostiga  olinishi  lozim  bo’lgan  shaxslarga  nisbatan  - 
ichki ishlar hududiy organlarini oldindan xabardor etadi. 
Ushbu  moddaning  birinchi  qismida  ko’rsatilgan  mahkumlar  kasalligi 
yoki  mehnat  qobiliyatini  yo’qotganligi  oqibatida,  amnistiya  akti  yoki  afv 
asosida  ozod  etilgan  hollarda,  shuningdek,  mahkumlar  jazodan  shartli 
ravishda muddatidan ilgari ozod etilgan taqdirda, bildirish qog’ozi ular ozod 
etilgan kuni jo’natiladi.  
Hukm  qilingan  chet  el  fuqarolarining  ozod  etilganligi  to’g’risida 
O’zbekiston Respublikasi hududidagi ularning manfaatlarini himoya qiluvchi 
davlatlarning  diplomatik  vakolatxonalari  yoki  konsullik  muassasalari  qonun 
hujjatlarida belgilangan tartibda xabardor qilinadi. O’zbekiston Respublikasi 
hududida  biror  bir  davlatning  diplomatik  vakolatxonasi  yoki  konsullik 
muassasasi mavjud bo’lmagan taqdirda, bunday davlatning vakolatli organini 
qonun  hujjatlarida  belgilangan  tartibda  xabardor  qilish  uchun  O’zbekiston 
Respublikasi  Tashqi  ishlar  vazirligiga  ozod  etilganlik  to’g’risidagi  bildirish 
qog’ozi jo’natiladi.  
O’zbekiston  Respublikasida  yashash  guvohnomasi  bo’yicha  yashagan 
chet el fuqarosi yoki fuqaroligi bo’lmagan shaxs ozod qilinayotganda jazoni 
ijro  etish  muassasasining  ma’muriyati  mahkum  ozodlikdan  mahrum 
etilguniga  qadar  ro’yxatga  olingan  joydagi  ichki  ishlar  hududiy  organining 
mamlakatga  kirish,  undan  chiqish  va  ro’yxatga  olish  bilan  shug’ullanuvchi 
tegishli xizmatini xabardor qiladi.  
Sog’lig’i  holatiga  ko’ra  doimiy  parvarishga  muhtoj  shaxslar, 
shuningdek,  o’n  olti  yoshgacha  bo’lgan  voyaga  yetmagan  shaxslar 
qarindoshlari  yoki  boshqa  shaxslar yoxud  muassasa  ma’muriyati  vakilining 
kuzatuvida yashash joyiga jo’natiladi.  
Nogironlar  va  qariyalar,  o’z  iltimosiga  ko’ra,  nogironlar  va  qariyalar 
uyiga jo’natiladi.  
Voyaga  yetmagan  mahkumlar  ota-onalari  yoki  ularning  o’rnini 
bosuvchi  shaxslar  ixtiyoriga  jo’natiladi.  Ota-onasi  yo’q  voyaga  yetmagan 
shaxslar, zarur hollarda, internatlarga jo’natiladi yoki homiylar qaramog’iga 
beriladi.  
Mahkum ozod qilinayotgani to’g’risida uning qarindoshlariga, ijtimoiy 
moslashuv  markazlariga,  sog’liqni  saqlash  va  ijtimoiy  ta’minot  organlariga 
xabar  barvaqt  yuborilishi  va  ularning  bu  haqdagi  xabarni  olganligi  yozma 
tasdiqlangan bo’lishi lozim.  

282 
 
Lekin ular amnistiya akti yoki afv qilinganligi munosabati bilan yoxud 
sud tomonidan muddatidan ilgari shartli ravishda ozod etilgan bo’lsa, tegishli 
shaxslarga  va  muassasalarga  xabar  mahkum  ozod  qilingan  kuni  yuboriladi. 
Chunki mahkumni amnistiya akti, afv qilinishi haqida hujjatlar imzolanmay 
turib  yoxud  jazodan  shartli  ravishda,  shuningdek,  kasalligi  sababli  ozod 
qilish haqida sud qarori chiqmasdan oldin xabar berishning iloji yo’q. 
Ozod  etilayotgan  mahkum  chet  el  fuqarosi  bo’lsa,  bu  haqda  xabar 
tegishli  chet  el  diplomatik  vakolatxonasiga  yoki  konsulligiga  yuboriladi. 
Agar  mahkum  fuqarosi  bo’lgan  davlatning  O’zbekiston  Respublikasida 
diplomatik vakolatxonasi yoki konsulligi bo’lmasa, xabar Respublika Tashqi 
ishlar vazirligiga yuboriladi. 
Chet  el  fuqarosi  yoki  fuqaroligi  bo’lmagan  shaxs  O’zbekiston 
Respublikasida vaqtincha yashash guvohnomasi bo’yicha yashagan bo’lsa, u 
qamalganigacha  qaysi  hududda  ro’yxatga  olingan  bo’lsa,  o’sha  hududdagi 
ichki ishlar organiga xabar yuboriladi. 
Bemorligi,  salomatligiga  ko’ra,  birovning  doimiy  parvarishiga  muhtoj 
shaxs va o’n oltiga yetmagan shaxs ozod qilinganda, ularni o’z manzillariga 
qarindoshlari  yoki  boshqa  shaxslar  kuzatib  borishlari  ta’minlanishi  lozim. 
Aks  holda  ularni  jazoni  ijro  etish  muassasasining  vakili  kuzatib  qo’yishi 
shart. 
Ozod qilingan nogironlari va qariyalar faqat ularning iltimosiga ko’ra, 
nogironlar  va  qariyalar  uyiga  joylashtirilishi  mumkin.  Voyaga  yetmagan 
mahkumlar  ozod  etilganda,  agar  ota-onalari  yoki  ularning  o’rnini  bosuvchi 
shaxslari  bo’lmasa,  internatlarga  joylashtirilishi  yoki  homiylarning 
qaramog’iga berilishi mumkin.     
Sog’lig’i va yoshi jihatdan muhtoj shaxslarni yashash joylariga, albatta, 
ularning qarindoshlari yoki vasiy, homiylari, shuningdek jazoni ijro qiluvchi 
muassasa ma’muriyatining vakili kuzatuvida yuborilishi shart.  
 
Qo’shimcha adabiyotlar 
 
1.
 
Jinoyat-ijroiya 
kodeksiga 
sharhlar. 
/ 
M.H.Rustamboev, 
B.J.Axrarov va boshqalar. / Mas’ul muharrir: yu.f.d., prof. M.H.Rustamboev. 
– T.: TDYI, 2007. 
2.
 
Ismailov I., Yuldashev M., Mirzaraimov I. Jinoyat-ijroiya huquqi: 
Darslik. / yu.f.d., prof. A.S.Yakubovning umumiy tahriri ostida. – Toshkent: 
O’zbekiston Respublikasi IIV Akademiyasi, 2010. 
3.
 
Jinoyat-ijroiya  huquqi.  Ma’ruzalar  kursi.  /  Z.S.Zaripov, 
Ch.A.Sattarov,  Yu.S.pulatov  va  boshq.  –  Toshkent:  Toshkent  oliy  harbiy 
texnika bilim yurti, 2013. 

283 
 
Nazorat uchun savollar: 
 
1.
 
Jazoni  o’tashdan  ozod  qilish  mahkumga  sud  tomonidan  tayinlangan 
jazoning  o’talmagan  qismida  yangi  jinoyat  sodir  qilmasligiga  ma’lum 
bir  ma’noda  ishonch  bildirish  orqali  jazoni  keyingi  qismini  o’tashdan 
ozod qilishda ifodalanadi.  
     Sud tomonidan tayinlangan jazo muddati tugagunga qadar mahkum 
qaysi  hollarda  jazoni  o’tashdan  ozod  qilinishi  mumkunligini 
muhokama qiling.  
 
2.
 
Jinoyat  kodeksining  74-moddasiga  muvofiq,  ozodlikdan  mahrum 
etilgan,  ozodligi  cheklangan  yoki  axloq  tuzatish  ishlariga  hukm 
qilingan  shaxslarga  nisbatan  sud  jazoning  o’talmagan  qismini 
yengilrog’i bilan almashtirilishi mumkin.  
O’n  sakkiz  yoshga  to’lmasdan  va  voyaga  yetgan  shaxslarga  nisbatan 
jazoni yengilrog’i bilan almashtirish tartiblarini tushuntitib bering. 
 
3.
 
O’zbekiston  Respublikasi  Jinoyat  kodeksi  75-moddasiga  ko’ra,  shaxs 
hukm  chiqarilganidan  keyin  o’z  harakatlarining  ahamiyatini  anglay 
olmaydigan  va  boshqara  olmaydigan  darajada  ruhiy  kasallikka, 
shuningdek,  jazoni  o’tashga  to’sqinlik  qiladigan  boshqacha  og’ir 
kasallikka chalinib qolsa, jazoni o’tashdan ozod qilinishi mumkin. 
 
Kasallik yoki mehnat qobiliytini yo’qotganligi munosabati bilan        
jazodan ozod qilish tartibini bayon qiling. 
 
 
4.  Ozodlikdan  mahrum  qilish  jazosiga  hukm  qilingan  R.  ismli  shaxs 
mehnatga  qobiliyatini  yo’qotganligi  sababli  jazoni  o’tashdan  muddatidan 
ilgari ozod qilindi.  
Ushbu holatni o’rganing va unda yo’l qo’yilgan xatolarni aniqlang. 
 
4.
 
K. Ismli shaxs 64/UYAda to’satdan bosh miyaga qon quyulishi sababli 
vafot  etdi.  Uning  Fransiya  davlatida  istiqomat  qiluvchi  bir  nafar 
farzandiga  manzili  noaniqligi  sabab  xabar  berishning  imkoni  yo’qligi 
tufayli  xabar  berilmadi.  Marhumning  farzandi  otasining  vafoti 
to’g’risida  4  kundan  so’ng  xabar  topdi  va  otasining  dafn  etilganligini 
aniqladi.  
      Mahkumning vafoti haqida yaqin qarindoshlariga xabar  berish va dafn 
etish tartibini tushuntirib bering.