M a ‘ ruza №6 teodolitlarni tekshirish va sozlash. Gorizontal, vertikalburchak o’lchash joyda masofa o‘lchash

Gorizontal burchakni priyomlar usuli bilan o‘lchash.

SHakl 36

Gorizontal burchakni (AVS) bu usulda o‘lchashda V nuqtaga teodolit, A,S nuqtaga esa nishon tayoqlar o‘rnatiladi. Teodolit o‘rnatilib, sozlangandan keyin:

a) teodolit o‘rnatilgan nuqtadan o‘ng tomondagi - S nuqtadagi nishonga qaraladi. Vexa trubadan ko‘rinishi bilan alidada va trubaning vintlari maxkamlanadi va vernerlardan sanoq olinadi. I vernerdan gradus, minut, sekund, II vernerdan faqat minut, sekund olinadi. Olingan sanoqlar jurnalga yoziladi.

Gorizontal burchakni priyomlarga bo‘lib o‘lchash jurnali:

Asbob-ning	Kuza-tish	Verner olingan sanoq		O‘rtacha	Burchaklar	Burchakning o‘rtacha
O‘rnatish nuqtasi	nuqtasi	I	II	sanoq	qiymati	qiymat
V	S A	168° 26ў 94° 52ў	R 27ў 52ў	168° 34ў 30І 94° 52ў 00І	73° 34ў 30І	73° 35ў 00І
B	C A	36° 55ў 328° 20ў	L 57ў 21ў	36° 56ў 00І 323° 20ў 30І	73° 35ў 30І	73° 35ў 00І

Doirao‘ngda - (R), doirachapda (L)

b) qarash trubasi orqali A nuqtadagi vexaga qaraladi, truba A nuqtaga tomon buriladi. Vernerlardan sanoq olinadi va jurnalga yoziladi;
v) vernerlardan olingan sanoqlarning o‘rtacha arifmetik miqdori topilib, jurnalga yoziladi; graduslar o‘zi yoziladi, faqat minut va sekundlar o‘rtacha miqdori olinadi;
g) o‘ng tomondagi nuqtaga qarab olingan o‘rtacha sanoq (a) dan, chap tomondagi nuqtaga qarab olingan o‘rtacha sanoq (v) ayriladi va burchak qiymati (b) kelib chiqadi:
a - v b va jurnalga yoziladi.
d) Burchakning to‘g‘ri o‘lchanganligini bilish uchun burchak ikkinchi yarim priem usulda o‘lchanadi. Bunda vertikal doira o‘ngda bo‘lsa - chapga, chapda bo‘lsa - o‘ngga o‘tkaziladi, ya’ni truba zenit bo‘yicha 180^o ga aylantiriladi;
e) ikki marta o‘lchashda natijalar ayirmasi vernerning ikkilangan aniqligidan kam bo‘lsa, burchak to‘g‘ri o‘lchangan, undan katta bo‘lsa - noto‘g‘ri, unda burchakni qayta o‘lchash lozim.