М аъ л у м отн о м а саттарова Мухаббат Мухторовна
Baholash: Rag‘batlantirish, 5 balli tizim asosida baholash
Download 406.16 Kb. Pdf ko'rish
|
|
Baholash: Rag‘batlantirish, 5 balli tizim asosida baholash. Kutiladigan natijalar O‘qituvchi: mavzu qisqa vaqt ichida barcha o‘quvchilar tomonidan o‘zlashtiriladi. O‘quvchilarning faolligi oshadi. O‘quvchilarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘onadi. Mavzuda o‘quvchilar egallashi lozim bo‘lgan bilim, ko‘nikma va malakalardan kelib chiqqan holda o‘quvchilar bilimi baholanadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadlariga erishadi. O‘quvchilar og‘zaki va yozma axborotlarni mustaqil o‘rganish, uni xotirada saqlash, boshqalarga yetkazish, savol berish va savollarga javob berishga o‘rgatiladi. O‘quvchi: yangi bilimlarni egallaydi. Yakka va guruh bo‘lib ishlash malakasiga ega bo‘ladi. Og‘zaki va yozma nutqi rivojlanadi. Eslab qolish qobiliyati (xotirasi) mustahkamlanadi.O‘z-o‘zini nazorat qilish, ijodiy va tanqidiy fikrlash ko‘nikmasi shakllanadi. Qisqa vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘ladi. Jarayonni baholay oladi va munosabat bildiradi. Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar) O‘qituvchi: Yangi pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtiradi va darsga tatbiq etib, takomillashtirishga erishadi. O‘z ustida ishlaydi. Mavzuni hayotiy voqealar bilan bog‘laydi va solishtiradi. Pedagogik mahoratini oshiradi. O‘quvchi: Matn bilan mustaqil ishlashni o‘rganadi.O‘z fikrini ravon bayon qila oladi. Shu mavzu asosida qo‘shimcha materiallar topadi, ularni o‘rganadi.O‘z fikri va guruh fikrini tahlil qilib, bir yechimga kelish malakasini hosil qiladi.
Darsning borishi: I.Tashkiliy qism.a)salomlashish. b) davomat olish. c) ma’naviyat daqiqalari – Do’st bilan obod uying Gar bo’lsa u vayrona ham Do’st qadam qo’ymas ekan Vayronadir koshona ham. O’quvchilarga ma’naviy saboq berish uchun bunday daqiqalar foydali. II.O`quvchilar bilimini botanikadan mustaqil o`quv-ish daftaridagi test topshiriqlari yordamida aniqlash va baholash. UYGA VAZIFANI SO’RASH: test shaklida.(6-daqiqa) 1.Yuqumli kasalliklarning suv va havo orqali tarqalishini qaysi olim aytgan? A. Abu Ali ibn Sino B. A.R. Beruniy D. R. Braun E. A.Levenguk 2.Qadimda odamlar qaysi kasalliklar tufayli ko`plab nobud bo`lgan? A.Terlama B.Vabo D.O`lat E.Barchasi to`g`ri 3.Qaysi o`simliklar bakteriyalarni o`ldiradigan moddalar ishlab chiqaradi? A.Gledichiya, archa, terk, yong`oq B.Tol, archa, terak, yong`oq D.Gledichiya, tok, terak, bodom E.Akatsiya, o`rik, terak, yong`oq 4.O`simliklar ishlab chiqaruvchi, bakteriyani o`ldiradigan modda nima deb ataladi? A.Antibiotik B.Fitonsid D. Toksin E.Fitopigment 5.G`o`za gommozi bakteriyasi g`oza niholiga qayerdan o`tadi? A.Tuproqdan B.Havodan D.Barg og`izchasidan E.Barg eti hujayrasidan 6.G`oza gommozi bakteriyasi sog`lom g`ozalarga qayerdan o`tadi? A.Tuproqdan B.Havodan D.Barg og`izchasidan E.Barg eti hujayrasidan 7. G`oza gommozi bakteriyasi nima bilan oziqlanadi? A.Barg epidemisi hujayralari bilan B.Barg og`izchasi hujayralari bilan D.Barg eti hujayrasi bilan E. Ildiz hujayralari bilan 8.G`oza gommozi bakteriyasiga qarshi kurash choralari nimalardan iborat? A.Chigitni ekishdan oldin dorilash B.Tuproqni o`g`itlash D.Kasallangan o`simliklarni daladan yo`qotish va yoqib yuborish E.A va D 9.Sutda, yangi sabzavotlarda, o`tlar bargi, poyasida qaysi bakteriyalar yashaydi? A.Achituvchi bakteriyalar B. Chirutuvchi bakteriyalar D. Tuganak bakteriyalar E. Parazit bakteriyalar 10.Qaysi bakteriyalar saprofit bakteriyalarga kirmaydi? A.G`o`za gommozi B.Achituvchi bakteriya D.Chirutuvchi bakteriyalar E.Barchasi III.O’tgan mavzuni yakunlash va yangi mavzuni o’rganish. IV.O’quvchilar faoliyatini yangi mavzuni o’rganishga qaratish. V.O’quvchilar jamoasi bilan savol- javob ,o’quv munozaralarni o’tkazish. VI. Mazkur mavzu mazmunini quydagi tugalllangan mantiqiy mazmunga ega modul (blok yoki qism) ga ajratish mumkin.
1.Zamburug’lar bo’limiga xos xususiyatlar. 2.Mog’ar zamburug’ining tuzulishi. 3.Mog’ar zamburug’ining yashashi uchun zarur omillar. 4. Mog’ar zamburug’ining ko’payishi. 5. Mog’ar zamburug’ining ahamiyati.
Ma'lumki, non yoki kesilgan ho'l meva issiq va nam joyda qoldirilsa, 2—3 kundan keyin ulami po'panak bosadi. Buni xalq orasida «mog'or bosdi» ham deyishadi. Ana shu po'panak mog'or zamburug'ining vegetativ tanasidir. Agar buyum oynasidagi suv tomchisiga nina bilan ana shu po'panakdan kichik bir bo'lakcha qo'yib mikroskop ostida ko'rilsa, uning iplardan tashkil topganligi aniq ko'rinadi. Zamburug'ning vegetativ tanasi bitta katta hujayradan iborat. Po'panak zambumg'i yaxshi sharoitda jinssiz ko'payadi. Bunda zambumg'ning vegetativ tanasidan shoxlanmagan gifa (sporangiyband) tik ko'tarilib chiqadi. Sporangiy bandning uchida sharsimon bo'rtma — sporangiy hosil bo'ladi. Sporangiy ichida esa sporalar shakllanadi. Bir zamburug'da bir necha o'nlab sporangiy, bir sporangiy da esa o'n mingdan ortiq spora yetishadi. Sporangiy voyaga yetgach (ichidagi sporalar tayyor bo'lgach) qoramtir rangga kiradi. Sporangiyda yetilgan sporalardan qulay sharoitda yangi mitseliy hosil bo'ladi. Po'panak zambumg'i oziqlanish usuli jihatidan xuddi bakteriyalar singari, saprofit oziqlanadi. Shuning uchun ham uning hayoti uchun yorug'likning hojati yo'q. U qorong'ida ham yashay oladi, lekin namlik va issiqlik bo'lmasa yashay olmaydi. Mahsulotlar mog'orlamasligi uchun sovutgichlarda saqlanadi. Mog'or zamburug'lari orasida foydalilari ham bor. Ularning ba'zilaridan (masalan,
zamburugiarida o'simlik va hayvonlarning o'sishini tezlatishga, chorva mollarining mahsuldorligini oshirishga yordam beradigan moddalar bor. Ana shu moddalar mol va parranda ovqatiga qo'shib berilsa, buzoqlar va jo'jalar tez o'sadi.Shunday qilib, zamburug'laming o'sishi uchun harorat, namlik va oziq zarur. Qulay sharoitda ular vegetativ (jinssiz) yo'l bilan ko'payadi.
a) Zamburug’ hujayrasining tuzilishini o’rganing. b) Zamburug’ hujayrasida nimalar bo’lmaydi? c) Zamburug’ning vegetativ tanasi nima deb ataladi?
a)Mog’or zamburug’ini yana qanday nomlash mumkin? b) Mog’or zamburug’lari qanday usulda oziqlanadi? c) Mog’ar zamburug’ining yashashi uchun zarur omillar?
a) po’panak qanday sharoitda jinssiz ko’payadi? b) po’panak mitseliysidan nima o’sib chiqadi? c) sporangiy ichida nimalar yetiladi?
a) Mog’or zamburug’lari qanday dorilar olinadi? b) Mog’or zamburug’lari qanday maqsadlarda foydalaniladi? c) Mog’or zamburug’lari qaysi uy hayvonlarni bolalarni o’stirish uchun foydalaniladi?
qilish va baholash. Mustahkamlash:test shaklida.( 10-daqiqa) 1.Mog`or zamburug`ini yana qanday nom bilan atash mumkun? A.Po`panak B.Achitqi D.Qo`ziqorin E.Qo`zidumba 2.Qulay sharoitda mog`or zamburug`i qabday usulda ko`payadi? .A.Jinsiy B. Jinssiz D.Vegetativ E.Kurtaklanib 3.Mog`or zamburug`larining vegetativ tanasi nima deyiladi? A.Mevatana B.Sporangiy D.Mitseliy E.Gifa 4.Mog`or zamburug`ining sporasi yetiladigan a’zosi nima deb ataladi? A.Meva tana B.Sporangiy D. Mitseliy E.Gifa 5.Mog`or zamburug`i jinsiy yo`l bilan ko`payganda nima hosil qiladi? A. Mevatana B.Spora D.Mitseliy E.Zigota 6.Mog`or zamburug`i qanday usul bilan oziqlanadi. A.Sporafit B.Parazit D.Fotosintez E.A va B 7.Mog`or zamburug`ining hayoti uchun qanday omillar zarur? A.Yorug`lik ,namlik B.Oziq, yorug`lik, namlik D.Oziq, harorat, namlik E.Harorat, namlik 8.Mog`or zamburug`ining hayoti uchun qanday omillar zarur emas? A.Yorug`lik B.Oziq D.Harorat E.Namlik 9.Penitsill zamburug`lari qaysi zamburug`larga kiradi? A.Achitqi B. Qalpoqchali D. Mog`or E. Po`panak 10.Mitseliy ingichka ipchalar yig`indisidan iborat bu ipchalar nima deb ataladi/ A. Mevatana B. Sporangiy D. Mitseliy E. Gifa Rag’batlantirish:O’quvchilar to’plagan ballari asosida rag’batlantiriladi. (2daqiqa) Uyga vazifa : Mavzu boyicha o’qish va qo’shimcha yangiliklar topish, 5ta yopiq test tuzish, rasm chizish.( 2-daqiqa)
Mavzu:
Mendel qonunlari. Mendelning birinchi qonuni. Darsning ta’limiy maqsadi: O’quvchilarning Mendel qonunlari bilan tanishtirish , irsiy jihatidan bir juft belgilari bilan farq qiluvchi organizmlarni ozaro chatishtirish bo’yicha qanday organizmlarni olish mumkinligini tushintirish. Dominantlik va chala dominantlik bo’yicha o’quvchilarga tushincha berish . Darsning tarbiyaviy maqsadi: Mendel qonunlarini tushintirish orqali o’quvchilarni dunyoqarashini kengaytirish, iqtisodiy , ekologik va estetik , axloqiy tarbiya berish , kasbga yonalltirish.
tahlil qilish, ushbu qonunlar asosida masalalar yecha olish, tabiiy obyektlar bilan ishlash, taqqoslash, darslik ustida mustaqil ishlash ko’nikmalarini rivojlantirish. Darsni jihozi: 1.Mendel tomonidan o’rganilgan no’xot o’simligi bo’yicha tayyorlangan jadvallar.2.Magnitli doska. 3.Videorolik .4.Didaktik materiallar.6.Klassik musiqalar yozilgan audio.
“Masalalar yechish organamiz- orgatamiz” ,darslikdagi rasmi chizilgan plakatlar. Darsni rejasi: №
Dars davomida bajariladigan vazifalar Daqiqa
1 Tashkiliy qism 1 2
3 3 Uyga berilgan vazifani so’rash, davra suhbati 6 4 Yangi mavzuni elektron darslik orqali namoyish qilish 10 5 Guruhlarga tezkor savollar 8 6 Mustahkamlash “ Auksion” oyini sardorlar bahsi 3 7 “Masalalar yechishni organamiz- orgatamiz” 10 8 O’quvchilarni rag’batlantirish va ba’holash 2 9 Uyga vazifa 2 Darsning shiori : Ilimdan yaxshiroq xazina bo’lmas, qo’lingdan kelgancha tera olsang bas. Darsning borishi: I. Tashkiliy qism: navbatchi hisoboti, davomatni aniqlash.( Navbatchi xisoboti va davomat olish ingliz tilda yoritiladi ) II.O’tilan mavzu bo’yicha o’quvchilarning bilimlarini biologiyadan mustaqil ish daftarlariga test yordamida aniqlash. Kutilayotgan natija: -O’qituvchi: - o’quvchilani darsga bo’lgan qiziqishlarini oshiradi. - oquvchilarni mavzu yuzasidan egallagan bilim , ko’nikma, malakalarini ba’holaydi. - oquvchilarni kasbga yo’naltiradi.
-Mendel qonunlari asosida I-II qonunlar bo’yicha masalalar yechishni o’rganib oladilar. -darsda olgan nazariy bilim, ko’nikma va malakalarini kundalik hayotga qo’llashni o’rganadi. -sog’lom turmush tarziga odatlanadi. Darsni asosiy qoidasi: 1 Intizom
5 Har qanday ijodiy fikrni quvvatlash 2 Vaqtga rioya qilish 6 Tortinchoq bo’lmaslikmaslik 3 Fikrni takrorlamaslik 7 Ilmiy so’zlarda xatolikga yo’l qo’ymaslik 4 O’zaro hurmat 8 O’ng qo’l qoidasi O’quvchilar guruhlarga bo’lib olnadi, har bir guruhda 5tadan o’quvchi bo’ladi va 4ta guruhga bolinadi. Guruhlarga nom beriladi I- guruh “ G. Mendel ” ,II- guruh “ G. De -Friz ”, III- guruh “ E. Chermak ”, VI- guruh K. Korrens deb nomlanadi. Guruhlar o’z joylarini egallaydi va sardorlarni saylab oladilar, eng bilimdon , chaqqon o’quchilar sardorlikga saylanadi
1. Irsiyat va o’zgaruvchanlikni qaysi fan o’rganadi? A) Genetika B) Sitologiya C) Anotomiya D) Fiziologiya 2. Organizmdagi ma’lum barcha genlar yig’indisi nima deb ataladi? A) Geniologiya B) Sitologiya C) Fenotip D) Genotip 3.Organizmdagi barcha belgi va xususiyatlar yig’indisi nima deb ataladi? A) Geniologiya B) Sitologiya C) Fenotip D) Genotip 4. Genetika faniga qachon asos solingan? A) 1900 yil B) 1918 yil C)1920 yil D) 1926 yil 5. Duragaylash yoki chatishtirish usulida qaysi olim ish olib borgan? A) E. Chermak B) K. Korrens C) G.De- Friz D) G. Morgan Javob kaliti quydagicha; Savol 1 2 3 4 5 javob A D C A D II- Topshiriq. Yopiq test “Tezkor savolga tezkor javob” oyini 1. Organizmdagi ma’lum barcha genlar yig’indisi nima deb ataladi? 2. G. Mendel o’z qonunlarini qachon e’lon qildi? 3. Qaysi olimlar G.Mendel qonunlarini qayta o’rganib chiqishdi? 4.Organizmdagi barcha belgi va xususiyatlar yig’indisi nima deb ataladi? 5.Tana tuzilishi va organlar tuzilishi qaysi fenotipik guruhga kiradi? Javob kaliti; Yopiq testni javoblari. 1) genotip; 2) 1865 yil; 3) E. Chermak, K. Korrens, G.De- Friz; 4) fenotip; 5) anotomik III- topshiriq. ” O’yla , izla, top” jadval no’xat o’simligidagi quydagi dominant ressesiv belgilar jadvalga yoziladi. Sariq, silliq, yashil , bo’g’imli, qizil, oq, burishgan, uzun , kalta, oddiy deb yozilgan jadval guruhdagi o’quvchilar qo’liga topshiriladi. Quydagi jadvalni to’ldiring.
Dominant belgi Ressesiv belgi Donning rangi
Poyaning uzunligi
Donning shakli
Dukkakning tuzilishi
III- topshiriqni javob kaliti. Har bir guruh raqib komandani ishlarini javob kalitga qarab tekshirib beradilar. Yangi mavzu rejasi: 1.Monoduragay chatishtirish. 2.Mendelning birinchi qonuni. 3.Dominant va retsessiv belgilar. 4. Mendelning ikkinchi qonuni. Yangi darsni bayoni: Multimediya orqali o’quvchlarga qisqacha I-II qonunlar isbotlab o’quvchilarga tushintirib beriladi. I-qonun dominantlik qonuni ushbu sxema orqali tushintiriladi.
Mendelning ikkinchi (belgilarni ajralish) qonuni. Agar geterozigota holatdagi F x
bo'g'inlar o'zaro chatishtirilsa, ikkinchi bo'g'in (F 2 )da ajralish hodisasi kuzatiladi: II- qonun qonuni ushbu sxema orqali tushintiriladi. Mustahkamlash: “ Auksion” o’yini Quydagi rasmlar orqali no’xot o’simligini dominant va retsessiv belgilarini toping. Rasmlar ekranda namoyish etiladi va guruhlarning javoblari eshitiladi.
Mendel guruhiga savollar: 1. Medelning birinchi qonuni nima deb nomlanadi? 2. Mendelning II-qonuni genatip bo’yicha ajralish qanday nisbatlarda bo’ladi? 3. Prokariot organizmlarga misollar keltiring? 4. Boburmirzoning o’g’ilarinig ismlari? 5.2016- yil qanday nomlanadi? E. Chermak guruhiga savollar: 1. Medelning ikkinchi qonuni nima deb nomlanadi? 2. Mendelning II-qonuni fenatip bo’yicha ajralish qanday nisbatlarda bo’ladi?
3. Hayotni hujayrasiz shaklini ayting. 4. Preztidentimizni yangi asarini nomi? 5. O’zbekistondagi eng katta ekologik muammoni ayting?
1.AA- belgisi qanday belgi hisoblanadi? 2. Tahliliy chatishtirishda fenatip bo’yicha ajralish qanday nisbatlarda bo’ladi? 3. Oqsillarni monomerini ayting? 4. Xazrat Navoiyning eng do’sti kim edi? 5. Yurtimizda qaysi kompazitorni 100 yillik to’yi nishonlanmoqda? G. De -Friz guruhiga savollar: 1.Aa- qanday organizm hisoblanadi? 2. “Yukasak ma’naviyat yengilmas kuch “ asarini muallaifi kim? 3.Tahliliy chatishtirishda genatip bo’yicha ajralish qanday nisbatlarda bo’ladi? 4.Nuklein kislotalarning monomerini nomini ayting? 5. Qaysi bola o’qimasdan ham turli kasbni egallash mumkin deb o’ylaydi? Har bir guruhga I- II qonunlar bo’yicha masala beriladi.
1.A.Zikiryaev,A. To’xtaev, I.Azimov, N.Sonin 9-sinf darslik Biologiya sitologiya va genetika asoslari. O’zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi umumta’lim maktablari uchun darslik sifatida tavsiya etilgan. Qayta ishlangan 5-nashri.Toshkent “Yangiyo’l poligraf servis” 2014yil 2.J.Tolipova, M. Umaralieva Botanika o’qituvchilar uchun o’quv qo’llanma “Taffakur” nashiryoti Toshkent -2011.
4. “ O’zbek o’quvavtomatika” RIO’MSHIM 2- Dars: 6-sinf Botanika I.MAVZU. Ikki urug’pallalilar mavzusida umumlashtiruvchi dars. II.Maqsadlar: ta’limiy: O’quvchilarning ikki urug’pallalilar o’simliklar bo’limi bo’yicha olgan bilimlarini mustahkamlash va sistemaga solish. tarbiyaviy: O’quvchilarni bir- biriga o’zaro hurmat, jamoa bo’lib ishlash, o’zaro ba’ho berish va ma’suliyatni sezish ko’nikmalarini tarkib toptirish. rivojlantiruvchi: O’quvchilarning kitob bilan ishlashlarini rivojlantirish,fikrini aniq ifodalashga o’rgatish. Dars tipi:Aralash. Dars turi:No’ananaviy Dars o’tish uslublari: “Savol bering – javob beramiz”, “Qaysi hayvon…”, “O’yla,izla, top” “Muzyorar” ,”Auksion” Dars jihozlari: buklet, kompyuter, tarqatma materiallar,darsliklar, rasmlar,ekran, Umumlashtiruvchi darsni tashkil qilish. “muzyorar” o’yinini qo’lagan holda sinf oquvchilari 4 guruhga bo’linadi. Har bir guruhga nom beriladi . Topshiriqlar yozma, og’zaki, rasmlar orqali o’tkaziladi. Har bir javob uchun ball berib boriladi, olingan ballar dosksga yoziladi. Agar birinchi guruh savollarga javob bera olmasa ,ikkinchi guruh javob berib qo’shimcha ball oladi. VIII . REJA. 1.”Savol bering – javob beramiz” 2.”Aqliy hujum” 3. “Auksion” 4.”Oyla, izla, top” 5.” Qaysi o’simlik”
Download 406.16 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|