M a r ip o V, М. Fayziyeva, S. D o t t o y e V web texn ologiyalari

P O S T metodi
PO ST m etodida fo rm alar xuddi G E T m etodidagidek kodlanadi, 
lekin so‘rov qismi U R L ga qo'shilm aydi, balki PO STning am allari, 
ya’ni b erilganlar bloki qism idek yuboriladi. Agar action atributi mav- 
jud bo'lsa, u n d a U R L ushbu berilganlar blokini qayerga jo ‘natishni 
aniqlaydi. Bu m etod yuqorida aytib o ‘tilgandek k atta hajm dagi 
m a ’lum o tlar blokini jo ‘natish uchun q o ‘llaniladi.
Jo'natilayotgan faylning uzunligi c o n te n tle n g th doirasida- 
gi o ‘zgaruvchilarga jo ‘natiladi, m a’lum o tlar tipi esa content type 
o ‘zgaruvchisiga jo 'n atilad i.
M a’lu m o tlarn i post m etodi bilan jo ‘n atish n i faqat H T M L form a- 
si yordam ida am alga oshirish m u m kin , chunki m a’lu m o tlar G ET- 
dagidek so'rov sarlavhasiga em as, balki so'rov qism iga jo ‘natiladi. 
Shunga ko 'ra faqatgina form aga kiritilgan qiym atni o ‘zgartirish orqali 
p aram etr q iym atini o ‘zgartirish m um kin. Foydalanuvchi PO STdan 
foydalanayotganda serverga berilayotgan m a’lum otlarni ko‘rm aydi.
PO ST so'rovlarining asosiy xususiyati u n in g xavfsizligi kattaligi 
va funksionalligidadir. Shuning uchun PO ST m eto d idan katta hajm ­
dagi va kerakli m a’lum otlarni jo ‘natishda foydalaniladi. Lekin bu

---

m exanizm ga ham butu n lay ishonib b o im a y d i, chunki u n d a ham
PO ST so'rovlarini o ‘zgartirish m um k in. M asalan, htm l-faylini o‘z 
m ash in a m izd a yaratib uni kerakli m a’lu m o tlar bilan to ‘ldirilsa ki- 
foya. B u n d an tashqari PO ST m eto did an h a m m a m ijozlar foydalana 
olm aydilar, chu nk i u n in g ishlatish variantlari cheklangan.
M a’lu m o tlarn i serverga istalgan yo‘1 bilan jo 'n a tish d a faqat 
m a’lu m o tlar em as, balki foydalanuvchi to m o n id a n kiritilgan bir 
qator doiraviy o ‘zgaruvchilar nom li o‘zg aruvchilar qatori, m ijozni 
xarakterlaydigan param etrlar, u n in g ishi haqidagi m a’lum otlar, fayl- 
larga yo‘l va h .k.lar ham beriladi. Q uyida doiraviy o ‘zgaruvchilardan 
ay rim larin i keltiram iz:
R E M O T E A D D R — xost (kom pyuter)ning so‘rov jo ‘natilayotgan 
IP -m anzili;
R E M O T E _ H O S T — so‘rov jo ‘n atilgan x o stning nom i;
H T T P R E F E R E R — joriy skriptga m u ro jaat (ssilka) etiladigan 
q ato r m anzili;
R E Q U E S T M E T H O D — so‘rovni jo ‘natish d a q o ‘llanilgan m e ­
tod;
Q U E R Y _S T R 1N G — U R L d a so‘roq belgisidan keyin joylashgan 
so‘rov qism i;
S C R IP T N A M E — bajarilishi kerak b o ‘lgan v irtual dasturga
y ° i;
H T T P U S E R A G E N T — m ijoz foydalanayotgan brau zer haqida 
m a’lum ot.