M. Dáwletov, Sh. Allaniyazova, D. Seytqasımov, A. Dáwletova


qaray? qashan? qansha ret? neshe ret? ne sebepten?


Download 1.37 Mb.
Pdf ko'rish
bet44/96
Sana23.10.2023
Hajmi1.37 Mb.
#1716665
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   96
Bog'liq
8-klass Qaraqalpaq (Mamleketli) tili

qaray? qashan? qansha ret? neshe ret? ne sebepten? 
ne sebepli? ne ushın? nege? ne maqset penen? ne
qılsa? ne qılsań? ne qılsa da? ne qılǵan menen? hám 
t.b. sorawlarǵa juwap beredi.
Pısıqlawıshtıń mánisi, kóbinese bayanlawıshqa qat-
naslı boladı. Sonlıqtan ol bayanlawısh penen gramma-
tikalıq baylanısqa túsedi. Mısalı: 1. Búgin (qashan?) 
klasqa erte (qashan?) keldi. (E.E.) 2. Keshe (qashan?) 
usı fermaǵa (qayda?) keldim. (J.S.) 3. Kesheden berli 
(qashannan berli?) Dármenbay ekewi joq. (G.Q.)
4. Hámme Jiyengúlge tıǵılıp (qáytip?) qaladı. (Sh.A.)
5. Ernazar uyalıp (ne sebepten?) ishke kirip ketti. 
(T.Q.) 6. Berseń (ne qılsań?) alarsań, ekseń (ne qıl-
sań?) orarsań. (naqıl).
Pısıqlawıshlar, kóbinese ráwish, eliklewish sóz, kel-
betlik, sanlıq, hal feyil, seplik jalǵawlı hám tirkewishli 
atlıq sózler arqalı bildiriledi.
Pısıqlawıshlar dúzilisine qaray jay, qospa hám 
keńeytilgen pısıqlawısh bolıp úshke bólinedi.


63
81-shınıǵıw. Oqıń. Pısıqlawıshlardı tabıń. Olardıń sorawların 
hám bir-birinen dúzilisi boyınsha qalay ajıralıp turǵanın aytıń.
1. Reyimbay qızıp sóyledi. 2. Ekewi birden erinbey 
eńbek etedi. 3. Búgin xalıq qatarına qosıldıń. 4. Toyǵa 
qonaqqa shaqıradı. 5. Hámme xalıqtıń tilegi tuwısqan-
lıq, doslıqta jasaw. 6. Kóp waqıtqa shekem jurt jım-
jırt boldı. 7. Ol sizge hesh waqıtta da jamanlıq oylamaydı.
8. Qámekbay kún batar aldında dalaǵa shıqtı. (J.A.
82-shınıǵıw. Qara hárip penen jazılǵan sózlerdiń gáptiń qaysı 
aǵzası bolatuǵının hám qanday sorawlarǵa juwap beretuǵınlıǵın 
aytıń.
Jáhángir azanda erte turdı. Sırtqa shıǵıp arman-berman 
qır dógeregine názer taslap, álle qáyerlerge tigilip qaradı. 
Jáhángir jańa ǵana sheti kórine baslaǵan quyashqa qaradı. 
Házir kúnniń rámáwizi jaman emes. Kún keshe ǵana,
hátte, túni menen aspandı bult basıp tur edi. Kórdiń be, 
házir aspan jaynap ashılıp, jıllı samal esip tur.

Download 1.37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   96




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling