M etning nom i tilga olinmasa, ulardan saqlanish mumkin, deb o ‘ylashgan

tadhir bo 'tar edi»

Hulatdan lasliqari,  «Qutadg'u bilig»da «vasiyatnoma, pandnoma va nasi- 

halnoma

»  m a’nolarida birikma shaklidagi qumaru /;/% termini ishlatilgan: 

«Ayloldi  cligka qumaru  bitig  qodmishin  ayur.  Ya’ni:  Oyto‘ldi eligga  nasi- 

h at noma yozib qoldirishini aytadi».

  Ushbu term in tarkibidagi  qumaru so‘zi 

qadimgi turkiy tilda  «vasiyai; pand-nasihat,  о ‘git» m a’nolarini ifodalagan.

Asarda  Yusuf Xos  Hojib  birikma  shaklidagi  k a g ‘az  bitig term inidan 

ham  foydalanadi.  Bu term in yozuv qog‘ozini ifodalaydi:  «1327.  Bitigunla 

aldi bu kag‘az bitig,  Bayat ati birla bitidi bitig.  Ya’ni:  Siyohdon bilan yozuv 

qog‘ozi oldi,  Xudo  nomi bilan  ( y a ’ni bismillo  deb) xatyozishga  kirishdi».

Taxminan XVJ-XVII  asrlardan e’tiboran bitik mustaqil term in sifatida 

iste’m oldan  chiqib,  uning  «пота»,  «maktub»,  «yozuv» m a’nolari  o'rnida 

arab  va  fors-tojik  tillaridan  o'zlashgan  xat,  kitobat,  kitob,  noma  kabi 

terminlar manbalarda faol qo'llana boshlandi.

Bitik

 terminining kelib chiqishi haqida tadqiqotchi olimlar tom onidan 

turlicha fikrlar bildirilgan.  Eski o ‘zbekchada faol, hozirda kam b o isa-d a, 

iste’molda  bo'lgan  «yozuv»,  «kitob»,  «xat»  m a’nolarini  ifodalovchi  bitik 

terminining  bitmoq fe’lidanyasalganligi hammamizga yaxshi m a’lum.  Bu 

haqda tilshunos olim E.V.Sevortyan o'zining «Этимологический словарь 

тюркских языков» nomli kitobida atroflicha to'xtalib o'tgan.  U nda b it// 

biti

 fe’Harming etimologiyasiga oid turli ko'rinishdagi  fikr va farazlar b e­

rilgan.  Lug'atda biti fe ’lining quyidagi  m a’nolari bayon qilinadi:  yozmoa,