M. F. Ziyayeva xirurgik kasalliKlar bilan og‘rigan va intensiv terapiyani o‘tayotgan beMorlarda HaMsHiraliK parvarisHi

Traxeya intubatsiyasi
Traxeya intubatsiyasi – nafas yo‘llarining o‘tkazuvchanligini 
ta’minlash va o‘pkaning sun’iy ventilatsiyasi uchun germetiklik 
hosil qilish maqsadida traxeya ichiga intubatsion naycha 
kiritishdir. Intubatsiyadan oldin laringoskopiya va traxeya 
intubatsiyasini 
yengil lashtirish 
maqsadida 
analgetiklar, 
anestetiklar, trankvilizatorlar, miorelaksant va narkotiklardan 
foydalaniladi (sababi laringospazm, yurak faoliyati buzilishi) 
keyin kislorod bilan ingalyatsiya va yordamchi ventilatsiya qilib 
so‘ng intubatsiya qilinadi.
Agar bemor koma holatida bo‘lib traxeal va hiqildoq 
refleks lari so‘ngan bo‘lsa, laringoskopiya va intubatsiya 
uchun qo‘shim cha narkotik analgetiklar va trankvilizator, 
mioreleksantlar qilish ning hojati yo‘q. Gipoksiyada va 
bradikardiyada vagus refl eks larini bartaraf qilish uchun tomir 
ichiga atropin sulfat, metasin yuboriladi. Traxeya intubatsiyasi 
laringoskop bilan og‘iz orqali (orotraxeal intubatsiya) amalga 
oshiriladi. Orotraxeal intu bat siyada 2 ta holatdan foydalaniladi. 
Ikkala holatda ham bemor chalqancha yotqiziladi. Klassik 
qulaylashtirilgan Djekson holatiga bosh ostiga 6–8 sm. li 
yostiqcha qo‘yiladi (bunda ko‘rinish yaxshilanadi), o‘ng qo‘lning 
1 va 2 barmoqlari bilan bemorning tishlari va lablari suriladi. 
Chap qo‘lda laringoskopni ushlab klinok o‘rta chiziq bo‘yicha 
tish va tanglay orasiga kiritiladi. Til yuqoriga va biroz chapga 
suriladi. Bemor labi tish bilan klinok orasiga kirib qolmasligi 
uchun uni o‘ng qo‘l bilan suriladi.

---

265
Klinok kiritilishi bilan yumshoq tanglay, tilcha va hiqildoq 
qopqog‘i ko‘rinadi. To‘g‘ri klinokdan foydalanilganda hiqildoq 
qopqog‘i ko‘tariladi va ovoz paylari ko‘rinadi. Qizilo‘ngachga 
kirish hiqildoq ostida tirqishga o‘xshash ko‘rinishga ega. Agar 
klinok bukilgan bo‘lsa, til ildizi va hiqildoq qopqog‘i asosiga 
qo‘yiladi va klinok uchi ko‘tarilganda hiqildoq qopqog‘i ochiladi, 
ovoz bog‘lamlari harakatsiz ochiq holatda ko‘rinadi va traxeya 
intubatsiya qilinadi. Laringoskopiya vaqtida oldingi kesuvchi 
tishlarga klinokni tirash tishlar sinishiga, pastki jag‘ chiqishiga 
sabab bo‘lishi mumkin. Bemor nafas olayotgan bo‘lsa, ovoz 
bog‘lamlari ochilib-yopilib turadi. Ovoz yorig‘i yuqorida bo‘lsa, 
hiqildoqni o‘ng qo‘l bilan pastga ezib obzor va intubatsiya 
osonlashtiriladi.
Vizual nazorat ostida o‘ng qo‘l bilan kerakli kattalikdagi 
naychani klinok ariqchasi 2–3 sm yoni bo‘ylab ovoz boylamlari 
orasidan o‘tkaziladi. Intubatsion trubka ovoz bog‘lamlari orqasiga 
manjetka kirguncha yuboriladi. Manjetkaga havo yuborilib, 
germetizm hosil qilinadi. Trubka to‘g‘ri turganligini ko‘krak 
qafasi ekskursiyasidan va o‘pkani eshitib ko‘rib aniqlanadi 
(chuqur kiritilganda o‘ng o‘pkaga kirib qolishi mumkin). 
Endotraxeal trubka kattaligi maxsus formula va qo‘llanmalarda 
foydalanib tanlanadi.