M. F. Ziyayeva xirurgik kasalliKlar bilan og‘rigan va intensiv terapiyani o‘tayotgan beMorlarda HaMsHiraliK parvarisHi

Davosi. Konservativ tadbirlar antikoagulantlar (geparin, 
neodi kumarin, fibrinolizin) yuborishga va tomir spazmini 
yo‘qotishga (pa paverin, novokain blokada) qaratilgan. Antikoa-
gulantlar protrom bin indeksini nazorat qilib turgan holda qo‘l-
laniladi. Oyoq baland ko‘tarib qo‘yiladi va mutlaqo orom beri-
ladi. Yirik arteriya tomirlari emboliyasida zudlik bilan operatsiya 
qilinadi – embolni olib tashlash (embolektomiya).

---

119
yaralar
Yara deb teri yoki shilliq qavat defektiga aytiladi. Yaraning 
surunkali kechishi uning asosiy xususiyati hisoblanadi.
Yaraning hosil bo‘lish sabablari turli xil, biroq ularning 
asosida to‘qimalar oziqlanishining buzilishi yotadi, bu distro-
fik holatga va nekrozga olib keladi. Yaralar ko‘proq oyoq 
venalarining varikoz kengayishi, obliteratsiyalovchi endarterit 
va ateroskleroz zaminida paydo bo‘ladi. Ba’zan trofik yaralar 
nerv tolalari shikastlanganda hosil bo‘ladi.
Davosi. Yaralarni hosil qilgan sabablarni aniqlash zarur. 
Uning sababini bartaraf etish, odatda yaraning tuzalishiga olib 
keladi. Venalar varikoz kengayganda ular olib tashlanadi yoki 
bog‘lab qo‘yiladi. Yara kesiladi va hosil bo‘lgan teri nuqsoni katta 
bo‘lsa, teri transplantanti bilan berkitiladi.
Asab tomirlari shikastlanishi natijasida paydo bo‘lgan 
yaralarda ular chandiqli to‘qimalardan xalos qilinadi, anatomik 
jihatdan batamom uzilganida tikiladi. Keyinchalik yara o‘z-
o‘zidan bitib ketadi.
oqma yaralar
Oqma yara deb, a’zo va bo‘shliqlardan tashqariga yoki 
bo‘shliqlarga ochilgan kanallarga aytiladi. Oqma yaralar tug‘ma 
va orttirilgan bo‘ladi.
Tug‘ma oqma yaralar: embrional davrda yoriqlar va 
yo‘llarning o‘sib yetilmasligidan hosil bo‘ladigan tug‘ma (bo‘yin, 
kindik, qovuq va b.) yaralar.