M. G. Safin,D. G‘. Hayitov, yu. S. Ruziyev

Kerakli biomaterial: siydik. 
Kerakli jihozlar: voronka, qog‘oz filtr, probirkalar. 
Kerakli reaktivlar: otquloq kislotasining natriyli tuzini to‘yingan 
eritmasi, ammiakning 15 % li eritmasi (tayyorlash:konsentrlangan 
ammiakni urometr yordamida solishtirma og‘ irligi aniqlanadi va 1 l 
hajmda eritma tayyorlash uchun solishtirma og‘irligi 0,882 bo‘lsa 486 ml; 
0,884 bo‘lsa 497 ml; 0,886 bo‘lsa 514 ml; 0,888 bo‘lsa 530 ml; 0,890 
bo‘lsa 542 ml suv qo‘shiladi), sirka kislotasini 2 % li eritmasi, molibdenli 
reaktivi( tayyorlash:18,75 g ammoniy molibdatga 250 ml suv va 250 ml 32 
% li nitrat kislota solinadi hamda tuz erib ketguncha aralashtiriladi),bariy 
xlorning 1% li eritmasi,kumush nitratning 1% li eritmasi, nitrat kislota 
konsentrlangan eritmasi.
 
1 –tajriba. Kalsiy, magniy va fosfatga xos reaksiya 
Siydik tarkibidagi kalsiyni otquloq kislotani ammoniyli tuzini qo‘shib 
kalsiy oksalatga aylantirish yo‘li bilan aniqlasa bo‘ladi. Reaksiya 
tenglamasi: 

---

167 
Ca
2+ 
+ S
2
O
2-
4
=CaS
2
O
4 
Kalsiy oksalatni filtrlab ajratib olingandan keyin filtrat tarkibida 
magniy va fosfatni aniqlash mumkin bo‘ladi. Buning uchun filtratga 
ammiak qo‘shiladi: 
Mg
2+
+PO
4
+NH
4
+
NH
4
MgPO
4
Ishni bajarish tartibi.Probirkaga 3 ml siydik olib, 5 tomchi sirka 
kislota va 5 tomchiammoniy oksalat qo‘shiladi. Hosil bo‘lgan cho‘kma 
filtratdan ajratib olinadi.Filtratga 4 tomchi ammiak tomiziladi va birozdan 
so‘ng yengil magniy ammoniy fosfat cho‘kmasi hosil bo‘ladi. 
2 –tajriba. Molibden reaktivining fosfat bilan reaksiyasi
 
Ishni bajarish tartibi.Probirkaga 3 tomchi siydik, 5 tomchi tarkibida 
ammoniy molibdat bo‘lgan molibden reaktivi tomiziladi va biroz 
qizdiriladi. Aralashma oldin sariq rangga kiradi, so‘ng qiyin eriydigan 
magniy fosfomolibdat cho‘kmasi hosil bo‘ladi.