M. G. Safin,D. G‘. Hayitov, yu. S. Ruziyev

DNK 
RNK 
H
2
PO
4 
H
2
PO
4
Dezoksiriboza 
Riboza 
Adenin 
Adenin 
Guanin 
Guanin 
Sitozin 
Sitozin 
Timin 
Uratsil 
Gidrolizat 
tarkibidan 
ko‘rinib 
turibdiki, 
DNK 
tarkibida 
karbonsuvlardan dezoksiriboza, RNK molekulasi tarkibida riboza 
uchraydi. Shuning uchun dezoksiribonuklein (DNK), ribonuklein (RNK) 
kislotalari deb nomlanadi. Ularning farqi shuki, agar DNK tarkibida azotli 
asos timin uchrasa, RNK tarkibida uratsil uchraydi. Dezoksiriboza va 
riboza DNK va RNK tarkibida ribofuranozalar shaklida uchraydi, β - 
dezoksiriboza, β - riboza deb nomlanadi: 
DNK va RNK molekulalarining asosini pirimidin va purin kabi 
aromatik geterotsiklik birikmalarya’ni azotli birikmalar tashkil etadi: 

---

71 
Molekulasitarkibidanko‘rinibturibdiki, purinmolekulasiikkihalqadan: 
pirimidinvaimidazolhalqalaridaniborat. 
Pirimidin asoslar 3 xil ko‘rinishda(sitozin, timin va uratsil) bo‘ladi: 
Purin asoslari esa 2 xil ko‘rinishda( adenin, guanin) bo‘ladi: 
Azotli asoslarga riboza yoki dezoksiriboza qo‘shilsa unda 
nukleozidlar hosil bo‘ladi va ularning nomlari o‘zaro mos holda adenin- 
adenozinga, guanin- guanozinga, sitidin- sitozinga, timin- timidinga, 
uratsil- uridinga aylanadi. Bu nukleozidlarga fosfat kislota qoldiqlari bitta, 
ikkita va uchtagacha birikishi mumkin hamda ular mono-, di- va 
trifosfotidlarhisoblanib
,ularni o‘zaro mos holda adenozin mono-, di- va 
trifosfatlar (AMF, ADF, ATF) va
hokaza
deb nomlanadi. 
Quyida o‘tkaziladigan laboratoriya mashg‘ulotlarini mavzulari 
nuklein kislotalarini biomateriallardan ajratib olish, gidrolizlash va olingan 
gidrolizatlar tarkibini o‘rganishga qaratilgan.