M kariyev, R. Alimov

0‘pka shishida massiv qon chiqarish 
1. Shok rivojlanuvchi xavfini tug'diruvchi transport immobolizat- 
siyasi yetishmovchiligini yo'qotish. 
2. Aniq shok holati kuzatilmagan, lekin oyoq va qo‘llar jarohatini 
novokain bilan blokada qilish. 
3. Antibiotik yuborish. 
4. RM va boshqalar bilan jarohat yuqqanda, bog'lovlarni almash- 
tirish. 
BrTP tibbiy hujjatlari 
l.BTK. 2. Jarohatlanganlarni va bemorlarni hisobga olish jarida- 
si. ВТК tibbiy ko'chirish bosqichlarida tibbiy yordamni ta’minlovchi 
hisoblanadi. 
ВТК yuridik hujjat bo'lib fakt, vaqt, jarohatning sababi va xarak- 
teri, frontda bo'lganligini tasdiqlovchi yuridik xujjatdir. 
ВТК yuridik hujjat ko'chirish bosqichlarida tibbiy saralashni oson- 
lashtiradi, yaradorni davolanib bo'lguncha kuzatiladi, so'ngra arxivga 
topshiriladi. ВТК BrTPda to‘ldiriladi, ya’ni saralash maydonchasida 
shu bilan birga ATO ga va davolash muassasasi jarohatlarga va be* 
morlarga 
ВТК 
siz 
tushganlarga 
bog'lov 
xonasida 
to'ldiriladi. 
Jarohatlanishi umumiy ma'lumotlari beriladi: diagnoz, sana, jarohat 
aniq vaqti, hajmi, yordam ko‘rsatilgan joyi, ko'chirish usuli va vositasi. 
Qoldirib bo'lmaydigan yordamda yoki umumiy oqimdan yaradorni 
ajratish uchun BrTPni rang barang chiziqlari tibbiy ko'chirish keyin- 
gi bosqichlarini belgilaydi. 
188 

---

Qizil chiziq-navbatsiz zudlik yordam, bu chiziqni tibbiy yordam 
ko‘rsatgan joyda ko'rsatiladi. 
Qora chiziq-infeksion yoki psixik kasallik ko'rsatkichi, buni zud- 
lik bilan ajratish kerak. Bu chiziq to davolanib bo'lguncha turadi. 
Ko'k chiziq—radiatsiyali jaroliat, bunga zudlik bilan maxsus muola- 
jalar o'tkaziladi. Radiatsiya bilan jarohatlanganlar ma’lumoti kasallik 
tarixiga kiritiladi. 
Sariq chiziq- ZM bilan zararlangan maxsus muolaja zarur. BTKni 
to'ldirishda chiziqchalar saqlanadi. Chunki og‘ir jarohatlangan yara- 
dorni keyingi bosqichlarda birinchi navbatda tibbiy yordamga muhtoj 
bo'lgani uchun aralash jarohatlarga 2 yoki 3 ta chiziq qo‘yiladi, ya’ni 
jarohat kasallik yoki shikastlanish bilan birga bo'lganligiga qarab tib- 
biy yordam ko'rsatilganidan so'ng chiziqlar olib tashlanadi. Tibbiy 
kartochka bilan birga koreshok toMdiriladi va shu koreshok ВТК 
to‘ldiriladigan joyda qoladi, pasporl turini ko'chirilib sarlavhadan keyin 
yozib qo'yiladi. Tashxisi aniq yozilib, tibbiy yordam ko'rsatish grafa- 
si toMdiriladi. To'ldirilgandan so'ng vrach familiyasi, yordam bergan 
shaxs, qism nomeri yoziladi. ВТК ni to'ldirib bo'lgandan so'ng uni 
bog'lovga yoki kamzulining chap cho'ntagiga qo'yiladi. BrTP yor- 
dam hajmi qilish jang maydonidan shikastlanganlarni yoki jarohat 
olganlarni ommaviy tushishiga bog'liq. 1 kuniik jangda 150—200 
yarador qabul qiladi. Shulardan 50 foizi og'ir yoki o'rta holatdagi 
jarohatlanishlar bo'ladi. Bitta tibbiy brigada o'rtacha bir kunda jaro- 
hatlangan yaradorga 20 ming bemorga xizmat ko'rsatadi, bitta be- 
morga 3 daqiqa vaqt ajratiladi. Jarohatlanganlarni ommaviy tushgan- 
ida 12-15% ini BrTP bog'lov xonasiga yuboriladi. 
Ko'chirish maydonida feldsher va sanitar ishlaydi. U yerda 19—20 
ta joy bo'lib, moslashtirilgan o'rinlaiga joylashtiriladi. Yengil jarohat 
olganlar joyini alohida qiladi. Yozgi paytda ko'chirish maydoni brezent 
ostida joylashgan bo'lib, bunda tagliklar nosilka ostiga oziq uchun, 
idish tovoq uchun tibbiy yordam stol tagiga qo'yish mumkin. Ko'chirish 
joyida bog'lovlarni to'g'rilab bintlash muolajalarini o'tkazib, og'riq 
qoldiruvchi moddalar yuboriladi. Jarohat olganlarni ko'chirish navbatiga 
va transport xiliga qarab joylashtiriladi.Birinchi navbatda ichki qon 
ketish, qorin sohasida yoki ko'krak sohasida jarohat olganlar ko'chiriladi. 
Jarohat olganlarga ovqat yoki suv beriladi. Ko'chirishdan awal 
hujjat tekshiriladi. Maxsus ishlov berish maydonini alohida, ya’ni 
funksional bo'limlardan uzoqroq joylashtiriladi. Uni tasmalar bilan 
belgilab ikkiga bo'ladi: toza va kiiga. 
M1M alohida dezaktivatsiya, degazatsiya, dez.infeksiya vositalar 
bilan ta’minlanadi. MIM da sanitar-instruktor yoki sanitar ishlaydi. 
Izolyator 2 lager palatkalarga yoki yer ostida bo'linadi. Nosilka 
ostiga idish-tovoq, umivalnik, tagiga taglik bilan ta’minlanadi. 
189 

---