M. M. Aliyev 2019 raqamli texnika va mikroprotsessorlar
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
Алиев М.М.
4.1.4. D – triggerlar
D triggerlari 0 va 1 holatni qabul qilishi uchun 1 ta axborotli kirish (D- kirish) dan iboratligi bilan yuqorida koʻrib chiqilgan triggerlardan farqlanadi. D- triggerlarining funksional ma’qulligi shundan iboratki, Q-chiqishisdagi signal n+1 taktda D kirish signalining oldingi n taktdagi holatini takrorlaydi va shu holatini keyingi taktli impulsgacha eslab qoladi. Boshqacha qilib aytganda, D triggeri D kirishidagi mavjud axborotni bitta taktga saqlab qoladi. D toifasidagi triggerlar shunisi bilan ajralib turadiki, Q toʻg‘ri chiqishidagi signallar D kirishidagi signallarga nisbatan inversli qiymat qabul qiladi. D nishoni-ingliz DELAY soʻzining birinchi harfidan olingan va kechiktirish, ushlab qolish ma’nosini anglatadi. Shu sababdan, D-triggerlari koʻpincha ushlab qolish triggerlari deb ataladi. D triggeri quyidagi qonun asosida ish yuritadi. Q n+1 =D n 4.3- jadvalda D-triggerining ish tartibi koʻrsatilgan. D-triggerining holati 4.3-jadval 112 X shuni anglatadiki, holati “muhim” emas, ba’zan “tilde” deb belgilanadi. Qisqartirish birinchi toʻrtta qatorning olib tashlanganligi hisobiga amalga oshiriladi. Bu hol taktli impulslarning yoʻqligida axborotni saqlash (ushlab turish) holatida sodir boʻladi. Trigger holatining almashishi taktli impulsning ta’siri natijasida (C=1) sodir boʻladi. Qisqartirilgan jadval D-triggerning texnik koʻrsatmasida va zavoddan chiqqan nishonda keltirilgan boʻladi. Agarda sinxron RS yoki JK-triggerining axborot kirishlariga bir vaqtning oʻzida oʻzaro inversli D va D signallari yuborilsa, unda ular asosida D-triggerini hosil qilish mumkin boʻladi. D-triggerida axborotni saqlashni sinxronizatsiya zanjiri ta’minlaydi. Taktli kirish orqali boshqaruv statik, dinamik hamda ikkita bosqichli boʻlishi mumkin. 4.10-rasmda sinxronli D-triggerining mantiqiy tuzilishi keltirilgan. Trigger VA-YOʻQ elementi asosida bajarilgan. 3 va 4 elementlar xotira yacheykasini, 1- va 2- elementlar boshqaruv sxemasini tashkil qiladi. Taktli impulslar orasidagi pauza vaqtida 1- va 2- elementlar yopiq boʻladi va ularning chiqishida q 1 =q 2 =1 signallari mavjud boʻladi. Agar sxemadagi VA-YOʻQ elementi YOKI-YOʻQ elementi bilan almashtirilsa, unda D-trigger hosil boʻladi. Shu turdagi triggerlarni sinxronizatsiyalash uchun nol darajadagi taktli impulslar kerak boʻladi, impulslar orasidagi pauza vaqtida C kirishida mantiqiy bir bolishi lozim. 4.10-rasm. Statik boshqaruvli D-trigger( TTL 7474, CMOS 4013)) 113 Ikkita taktli impuls orasidagi minimal interval t min =4t зд.р.ср ga teng. Maksimal chastota f max =1/t min = 0.25 t зд.р.ср . D – triggerning ishlash vaqtli diagrammasi: 4.11-rasm. D-triggerining vaqt diagrammasi Trigger faqat sinxron signali bilan ishlaydi. C mantiqiy nol boʻlsa, Q chiqishi yozma holatni saqlaydi, D girdoshidagi kuchlanish darajasi esa uni hech qanday tarzda ta’sir qilmaydi. Sinxronizatsiya ma’lumotiga “1” ni yuborsangiz, qurilma “shaffoflik” rejimida ishlaydi - chiqish signali darhol kirish signali takrorlanadi. Ammo soat oʻchirilgan boʻlsa, kirishning soʻnggi holati tetik xotirasida qoladi va u Q.da boʻladi. Ya’ni, “yoping kirish signali” olinadi. Dastlab ishlaydigan D-trigger sinxronizatsiya (takt) signalining davomiyligini nazorat qilishni talab qilmaydi, chunki signalning old qismi C darhol oʻtib ketadi (uzoq vaqt davom eta olmaydi). Sinxronlash signalining old qismidagi ma’lumotlarni eslab qoladigan trigger faqat ikki D-triggerlardan, antifazda yuboriladigan takt signalidan tuzilishi mumkin: 4.12-rasm. 114 Shunga mos ravishda, mantiqiy elementlarning sakkizta AND-NOT va bitta teskari blok yordamida qurilishi mumkin (4.13-rasm): 4.13-rasm. 4.14-rasm. Front boʻyicha ishlaydigan D-triggerning vaqt diagramasi Ishlash tamoyilini koʻrib chiqamiz. Q' triggerning birinchi chiqishi, Q esa ikkinchisidir. Takt signalining birinchi va ikkinchi kiritmalarga teskari boʻlishi sababli, keyin biri saqlash rejimida boʻlsa, ikkinchisi kirishdan chiqishga ma’lumotni uzatadi. Diagramma shuni koʻrsatadiki, triggerning Q chiqishidagi qiymat faqat sinxronizatsiya (taktli) signalining (C) signal tushayotgan tomonida oʻzgaradi. Ya’ni, sinxronlash signali 1 dan 0 ga oʻzgartirilganda Q qiymatida D qiymatidagi kuchlanishga mos keladi. 115 Ushbu qurilma ikkita oddiy qurilmadan iborat boʻlganligi sababli, uning an’anaviy belgilari quyidagicha (4.15-rasm): 4.15-rasm. CMOS texnologiyasi asosida ishlab chiqarilgan K561 mantiqiy chiplari seriyasida D-trigger to'plamlari mavjud. Masalan 4.16 - rasmda, K561TM2 chipida bitta korpusda ikkita D-trigger mavjud. K561TM3 chipida allaqachon to'rtta D-trigger mavjud. Ushbu mikrochiplar oddiy hisoblagichlar va chastota ajratgichlarini qurish uchun ancha qulaydir. 4.16-rasm. Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling