M. N. Mamadjonova tta farmakologiya kafedrasi katta ukituvchisi

5.2. Mashgulot mazmuni:
Peshob ajralishini kupaytiruvchi vositalar :
(Diuretiklar).
Bu gurux moddalar organizmdan peshob ajralishini kuchaytirib , tukimalar va seroz bushliklardagi suyukliklarni kamaytiradi (asstit, gidrotoraks, gidroperikard va boshkalar). Peshob xaydovchi vositalar asosan organizmda suyuklikni tuplanib kolishi bilan kechadigan xastaliklarda (surunkali kon aylanish etishmovchiligida, nefrotik sindrom , jigar stirrozi), xafakonlik, glaukoma va boshkalarda kullaniladi. Bundan tashkari turli xil zaxarlanishlarda zaxarni tezrok chikarish maksadida xam ishlatiladi. Masalan: boshkariladigan kon suyultirish bilan birgalikda peshob ajralishini jadallashtirish. Peshob xaydovchi vositalarning bunday tasiri peshobni xosil bulishi jarayoniga tasir kursatishlari bilan boglik. Peshob xosil bulishi 3 jarayondan iborat: filtrastiya, reabsobstiya va sekrestiya.
Diuretik vositasi tasirida peshob ajralishini kuchayishi ularning buyrakga tanlab tasir kilishi va birinchi navbatda Na+ va u bilan boglik Cl- va suvning buyrak kanalchalaridan surilishini kamayishi bilan boglikdir. Reabsorbstiyani kamaytirishni yoki naychalar epitileysi xolatini susaytirish , yoki kanalchalar ichidagi suyuklikning osmotik bosimini oshirish xisobiga amal oshirish mumkin. Malumki, peshob xosil bulishi neygumoral omillar nazoratida buladi. Ayniksa, gormonlarning (vazopressin-antidiuretik, aldosteron-mineralkortikoidlar) axamiyati katta ( yurak bulmachasidagi (“natriy uretik omil”)).
Tasir mexanizmiga karab diuretiklar 2 ga bulinadi :

1. 
   Buyrakning peshob xosil kilish funkstiyasiga bevosita tasir etuvchi vositalar.
   
2. 
   Peshob xosil bulishining gormonal boshkarilishiga tasir etuvchi vositalar.
   

Xozirgi zamon peshob kuchaytiruvchi vositlar kuyidagi guruxlarga bulinadi :

1. 
   Buyrak naychalari epiteliysiga bevosita tasir etuvchi diuretiklar :
   
   1. 
      Molekulasida sulfanilamid guruxi bulgan moddalar.
      

A) tiazidlar :dixlotiazid, stiklometiozid.
B)tiazid bulmagan yoki turli xiltuzilishga ega moddalar :furosemid, klopamid, oksodolin.
2. Dixlorfekosi sirka kislota xosilasi: etakrin kislotasi.
3. Ksantinlar : temisal, eufillin .
4. Pteridinxosilalari: triamteren .
5. Pirozinoilguandin unumlari: amilorid.
II. Aldosteron antogonistlari :spironolakton.
III. Osmotik faol diuretiklar: mannat, mochevina.

4. 
   Kislota xosil kiluvchi vositalar: ammoniy xlorid.