M. N. Musayev sanoat chiqindilarini tozalash texnologiyasi


-rasm.  To‘siqli  aralashtirgich


Download 3.87 Mb.
Pdf ko'rish
bet17/46
Sana12.12.2017
Hajmi3.87 Mb.
#22110
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   46

18.2-rasm.  To‘siqli  aralashtirgich:

1-koridor;  2-to‘siq;  3-oynachalar.

Mexanik  aralashtirgichlarda  aralashtirish  jarayoni  mexanik 

aralashtirgichlar yordamida amalga oshiriladi.  Lekin aralashtirishni 

ohistalik  bilan  b ir  m arom da  olib  borish  lozim ,  chunki  tez 

aralashtinlganda hosil boMayotgan pag'alar yemirilishi mumkin.

Oqova suvni reagentlar bilan aralashtirilib bo'lingandan keyin, suvni 

pag‘a hosil  qilish kamerasiga yuboriladi.  Bu yerda pag‘a hosil bo‘lishi 

asta-sekin amalga oshadi.



18.3-rasm.  To'siqli 

pag‘a  hosil  bo‘lish 

kamerasi:

l -кофш ;  2-to‘siqlar;

3-tuynuklar.

C h o ‘ktirgichga

Oqova suv va kaogulant

175

www.ziyouz.com kutubxonasi



Odatda bu bosqich 10—30 daqiqa vaqtni tashkil etadi.  Ushbu to‘siqli 

kameraning sxemasi  18.3-rasmda keltirilgan.

U shbu  kamera  qator  ketm a-ket  joylashgan  to 'siq lar  bilan 

jihozlangan rezervuar bo'lib,  unda koridor bo'ylab suvning harakat 

tezligi 0,2—0,3 m/s atroflda bo'ladi.

Quyidagi jadvallarda  sanoatda  ishlatiladigan  aluminiy  va  temir 

tarkibli  koagulantlar  ro'yxati  keltirilgan.

Aluminiy  tarkibli  koagulantlar:

K o a g u la n t

Form ula

T arkibi,  %  (m assa)

a i

2

o



3

E rlm aydlgan

a ra la sh m a la r

Aluminiy


sulfat

tozalanm agan

A12(S 0 4)3  18H20

9

23



tozalangan

A12( S 0 4)3  18H20

13,5

1

N atriy  alum inat



NaA 102

45 —


55

6-8


Aluminiy oksixlorid

Al2{OH)5C ls

4 0 ­

44

-



Kvasslar

alum iniy

kaliyli

KA1(S04)2-12H20



10,2­

10,7


0,004-0,2

ammiakli


N H

4

A1(S04)



2

-12H20


11,0­

11,2


-

Temir  tarkibli  koagulantlar:

K oagulant

Form ula

Tarkibi,  %  (m assa)

a i

2

o



3

E rim aydigan

a ra la sh m a la r

Temir  xlorid

FeCl3-6H20

>  0,5


Temir  kuporosi

F e S 0 4-7H20

>  47


<  1

Temir  sulfat

Fe2(S 0 4)3-2H20

68-76


<  40

Bundan tashqari A12(S 0 4)3  va  FeCl3  tuzlarini  1:1  dan  1:2 gacha 

nisbatdagi  aralashmasi,  aluminiy  tarkibli  chiqindilar,  shlaklar, 

pastalar ham koagulant sifatida ishlatilishi mumkin.  Oqova suvdagi 

aralashmalaming  konsentratsiyasiga  qarab,  koagulant  dozasini 

aniqlash quyidagi jadvalda keltirilgan.

Koagulatsiya jarayonida aluminiy va tem ir gidrooksidlarining 

suvdagi pag'alarini hosil bo‘lishini tezlashtirish  uchun yuqorida 

aytib  o ‘tilgandek flokulyantlar ishlatiladi.  Flokulant sifatida faol

176

www.ziyouz.com kutubxonasi



S uvdagi

ara lash m ala r

kon sen tratsiy asi,

m g /l

Q uruq


k oagulant

dozasi,


m g /l

S uvdagi


ara lash m ala r

konsentratsiyasi,



m g /l

Q uruq


k oagulant

dozasi,


m g /l

100  gacha

25-35

801-1000

60-90

101-200

30-45

1001-1400

65-105

201-400

40-60

1401-1800

75-115

401-600

45-70

1801-2200

80-125

601-800

55-80

2201-2500

90-130

kremniy  kislotasi  (x  S i0 2 • у  H 20 )   va  poliakrilamid  ishlatiladi. 

Flokulantlami tindirgichga solinadigan dozasi poliakrilamid uchun

0,4  dan  1,5  mg/l.gacha,  kremniy  kislotasi  uchun  2-3  mg/l  deb 

qabul  qilingan.

Koagulantlar eritma yoki suspenziya ko‘rinishida tayyorlanadi. Ular 

maxsus baklarda (kamida 2 ta) tayyorlanadi.

Koagulant eritmasinmg konsentratsiyasi  10 — 17%li bo‘lishi kerak. 

Eritish vaqti suv harorati  10°C bo‘lganda  10—12 soatni tashkil etadi. 

Aralashtirish  uchun  qisilgan  havo  beriladi.  Bakning  quyi  qismi 

konussimon  ko‘rinishda  bo‘lishi  kerak  va  u  diametri  150  mm  dan 

kam bo‘lmagan quvurga ulanadi.

Oqova  suvni  koagulant  eritm asi  bilan  aralashtirish  uchun 

aralashtirgichlar qo'llaniladi.  Ular teshikchali,  to ‘siqchali,  vertikal 

va panjasimon aralashtirgichli bo‘lishi mumkin.

Teshikchali aralashtirgich temir betonli yoki teshikli to‘siqlardan 

iborat metall lotokli bo‘lishi mumkin. To'siqlar oralig'idagi masofa 

lotok eniga mos bo‘ladi.

Hozirgi kunda oqova suvni tozalashda koagulatsiya va flokulatsiya 

jarayonlari neftkimyo va kimyo korxonalarida keng qo‘llaniladi.



Nazorat исЬш  savollar:

1.  Koagulatsiya jarayonida qanday koagulantlar qo‘llaniladi?

2. Koagulatsiya jarayoni necha bosqichda o‘tkaziladi?

3.  Flokulatsiya  nima,  ushbu  jarayonda  qanday  flokulyantlar 

qo‘llaniladi?

177

www.ziyouz.com kutubxonasi



4.  Koagulatsiya  jarayonida  qo'llaniladigan  pag‘a  hosil  bo'lish 

kamerasining tuzilishi  qanday?

5. Oqova suvni koagulant eritmasi bilan aralashtirish uchun qanday 

aralashtirgichlar  qo'llaniladi?

6.  Koagulant eritmasining konsentratsiyasi qanday bo'lishi kerak?

7. Oqova suvni koagulatsiya va flokulatsiya usulida tozalash jarayoni 

necha bosqichdan iborat bo'ladi?

8.  Koagulant dozasi qanday aniqlanadi?



Flotatsiya  usuli

Flotatsiya usuli oqova suvda  o'z- o'zidan cho'kmaydigan mayda 

zarralar uchraganda qo'llaniladi. Ba’zi hollarda flotatsiya usuli erigan 

moddalarni  ushlashda,  masalan,  PAV  (sirt  aktiv  moddalar)lami 

ushlashda ham qo'llanadi.  Ushbu jarayonni ko'pikli separatsiya yoki 

ko'pikli  konsentratsiyalash  deb  ham  ataladi.

Flotatsiya tozalash usuli neftni qayta ishlash, sintetik tola, qog'oz- 

selluloza,  teri,  mashmasozlik,  oziq-ovqat,  kimyo  sanoati 



oqova 

suvlarim  tozalashda  keng  qo'llaniladi.  Bu  usul  bioximik  tozalash 

usulidan  keyin  qoldiq  aktiv  il(balchiq)ni  ajratishda  ham  ishlatilishi 

mumkin.


Bu  usulning  afzalligi  — jarayonni  uzluksiz  olib  borish  mumkin, 

kapital va ekspluatatsiya xarajatlari nisbatan kam, sodda apparaturaga 

ega,  tozalash samarasi  esa yuqori  (95-98%).

Flotatsiyada flotoagent ko'pigi suvdagi zarrani  o'ziga ilakishtirib 

suv  yuzasiga  chiqadi  va  bu  ko'pik  zarralar  bilan  birgalikda  suzib 

olinadi.  Ko'pikka  ilashish  zarraning  ho'llanish  qobiliyatiga bog'liq. 

Flotatsiya  yordamida  ajratish  havo  pufakchalarining  miqdoriga  va 

razmeriga  bog'liq.  Pufakchalaming  optimal  razmeri  odatda  15—30 

mkm  bo'lishi  lozim.  Buning  uchun  suv  havo  pufakchalari  bilan 

to'liq  to'yinishi  kerak  yoki  havoni  suvga  ko'plab  berish  lozim. 

Pufakchalami stabillash uchun ko'pik hosil qiluvchi moddalar suvga 

aralashtiriladi.  Ulaiga daraxt  moyi,  kreozol,  fenol,  natriy alkilsulfat 

va shu kabi moddalar kiradi.

Ko'pik hosil bo'lishi uchun flotatoiga havo beriladi, shunda flotagent 

ko'piradi va suv tarkibidagi zarrani  o'ziga ilashtirib yuqoriga qarab 

yo'naladi(18.4-rasm).  Flotatsiyani turlicha olib borish mumkin.



178

www.ziyouz.com kutubxonasi



:D

18.4-rasm.  Flotatsiyaning  elementar akti:

1-  gaz  ko'pigi;  2-qattiq  zarra.

Flotatsiyani  vakuum  ostida,  hamda  napor  ostida  olib  borish 

mumkin. Vakuum ostida olib borilganda oqova suv aw al atmosfera 

bosimi ostida havo bilan to‘yintiriladi. Keyin vakuum nasos yordamida 

30—40 kPa vakuum hosil qilingan flotatsion kameraga yuboriladi.  Bu 

yerda ajralayotgan mayda pufakchalar  o‘zi bilan zarralami yuqoriga 

chiqaradi.  Flotatsiya jarayoni 20 daqiqa davom etadi.  Lekin keyingi 

paytlarda  napor qurilmasi  keng tarqaldi  (18.5-rasm).

Suv-havo 

 

aralashmasi

Havo  4  - b  

T

Oqova suv |   I 

г  

,

>-£ZD 

/

P=0,15-0,4  Mpa



18.5-rasm.  Naporli  flotatsiya  qurilmasi  sxemasi:

1-sig‘im;  2-nasos;  3-napor  baki;  4-flotator.

Ushbu qunlmalar sodda va ishlashi ishonchli. Oqova suv  1-sig‘imga 

oqib  tushadi.  U  yerdan  2-nasos  yordamida  so‘rilgan  suv-havo 

aralashmasi  3-napor bakiga yuboriladi. Bu yerda 0,15—0,4 MPa bosim 

ostida havo suvga erib yutiladi. Keyin suv-havo aralashmasi atmosfera 

bosimida ishlovchi 4-flotatorga beriladi. Bu yerda, yutilgan havo suvdan 

pufakchalar  ko‘rinishida  ajralib  chiqa  boshlaydi  va  suv  tarkibidagi 

zarralami  o‘zi bilan yuqoriga olib chiqadi.  Suv yuzasida to ‘plangan 

ko‘piklar  maxsus  mexanizm  yordamida  suzib  olinadi.  Tozalangan 

suv esa flotatoming tagidan  keyingi bosqichga  uzatiladi.

Flotatorlaming  boshqa  konstruksiyalari  ham  mavjud.  Quyidagi 

chizmada (18.6-rasm) ko‘p kamerali flotatsion qurilmaning sxemasi 

keltirilgan.

Tozalangan  suv



179

www.ziyouz.com kutubxonasi



Ushbu qurilmada  oqova suv  aw al  1-sig‘im va  2-nasos orqali 4- 

gidrosiklonga beriladi.  Bu yerda suv tarkibidagi muallaq zarralarning 

bir  qismi  ajraladi.  Keyin  suv  birinchi  kameraga  beriladi.  Bu  yerda 

suv  pastda  7-aerator  yordamida  berilayotgan  havo  bilan  to ‘yingan 

sirkulatsion suv bilan  aralashadi.  Havo  kameraning yuqori  qismida 

ajralib  pufakchalarga  aylanadi  va  suv  tarkibidagi  zarralami  o'ziga 

ilashtirib  yuqoriga  yo'naladi.  Hosil  bo'lgan  ko'piklar  5-mexanizm 

yordamida  shlam  ko‘rinishida  suzib  olinadi.  Tozalangan  suv  esa 

flotatsion  kameraning yuqori  qismidan ajratib olinadi.  Sistemadagi 

havo  bilan  to‘yingan  sirkulatsion  suv  2-nasos  va  6-napor  baki 

yordamida hosil qilinadi.

18.6-rasm.  Ko‘p  kamerali  retserkulatsiyali  flotatsion  qurllmaning  sxemasi:

1-sig‘im;  2-nasos;  3-flotatsion  kamera;  4-gidrosiklon;  5-ko‘pik  olgich;

6-napor  baki;  7-aerator.

Flotatsiya jarayonida havo mexanik aralashtirgich yordamida ham 

berilishi  mumkm.  Bunda  havo  nasosga  o'xshab  ishlaydigan  — 

impellerlar  yordamida  beriladi  (18.7-rasm).  Bunday  flotatsion 

uskunalar oqova suvda dispers zarralar ko‘p bo‘lganda yaxshi natija 

beradi (2 g/1 ortiq). Impeller aylanganda suvda o'rama hosil bo'ladi va 

natijada ko'piklar hosil bo'ladi.

Im peller  aylanganda  quvur  ichidagi  bosim  kamayadi  va 

tash q arid an   havo  so 'rilad i.  Bu  havo  suv  orqali 

o 'tib   uni 

to 'y in tira d i.  N a tija d a   suvda  p u fak ch alar  hosil  b o 'lib   suv 

tarkibidagi zarralam i  o'ziga  ilashtiradi va yuqoriga yo'naladi.

Oqova suvda impeller mexanizmiga nisbatan agressiv bo'lgan erigan 

moddalar mavjud bo'lsa, flotatsiya jarayonini pnevmatik qurilmalarda 

o'tkazish maqsadga muvofiq (18.8-rasm). Bunda havo maxsus soplolar 

orqali  yetkaziladi.  Soplolardagi  teshikchalar  diametri  1—1,2  mm,



180

www.ziyouz.com kutubxonasi



18.7-rasm.  Impellerli  flotator:

1-kamera;  2-truba;  3-val;  4-impeller.

Shlam


Oqova suv

18.8-rasm.  G‘ovak 

qalpoqchali  flotator:

1-kamera;  2-teshikli 

qalpoqchalar;  3-ko‘pik 

yig'gich;  4-sath  ushlagich.

Havo


N

ТТП


oaooo

d p

Tozalangan 

suv

ungacha  bo'lgan  bosim  0,3—0,5  MPa  atroflda  bo‘ladi.  Soplodan 



chiqayotgan havo oqimining tezligi  100—200 m/s bo‘ladi.  Flotatsiya 

jarayoni  15—20 daqiqa  atroflda olib boriladi.

Ushbu flotatorda oqova suv yuqoridan,  havo esa soplolar orqali 

pastdan  beriladi.  Hosil  b o ‘lgan  ko ‘pik  jelobga  quyilib  ajratib 

olinadi.  Tindirilgan  suv  esa  sath  ushlagich  orqali  chiqarib 

yuboriladi.  Katta  quvvatli  qurilm alarda  havo  plastinalar  orqali 

beriladi  (18.9-rasm).

Bunda  havo  keramikali  plastinkalar  orqali  o‘tadi  va  mayda 

pufakchalar  hosil  bo‘ladi.  Ushbu  flotator sodda  tuzilgan,  energiya 

sarfi  kam  (nasos,  impeller  ishlatilmaydi).  Oqova  suv  yuqoridan 

beriladi, havo esa pastdan. Teshikchalar razmeri 4—20 mkm, bosim

0,1—0,2 MPa, havo sarfi 40—70 m3/s, flotatsiya vaqti 20—30 daqiqa



181

www.ziyouz.com kutubxonasi



с

л

plastinali  flotator:

1-kamera;  2-filtrli 

plastinalar;  3-yig‘gich;

18.9-rasm.  Filtrlovchi

Ha v o


I  I  I  I  I  I

4-shlam  yig'gich.

Nazorat  uchun  savollar:

1.  Flotatsiya usuli oqova suvda qanday zarralar uchraganda qo‘l- 

laniladi?

2.  Flotatsiya  usuli  qaysi  korxonalaming oqova  suvlarini  tozalash 

uchun  ishlatiladi?

3.  Flotatsiya jarayoni qanday amalga oshiriladi?

4.  Flotatsiya jarayoni qanday bosimlar ostida olib boriladi?

5.  Flotatorlaming qanday konstruksiyalari bor?

Adsorbsiya usuli oqova suvda erigan organik birikmalar uchrasa, 

y a’ni  fenol,  gerbitsid,  p estitsid,  arom atik  n itro b irik m alar, 

bo‘yoqlar,  PAV va shu kabi moddalar uchraganda keng  qo‘llaniladi. 

Adsorbsiya usulida tozalash bilan birga  ushlangan  moddalar qayta 

ishlanadi  yoki  adsorbent  bilan birga  yo‘qotiladi.  Tozalash  darajasi 

80—90%  ni tashkil etadi. Adsorbentlar sifatida aktivlangan ko‘mir, 

shlaklar,  qipiq,  loy,  silikagel,  alumogel,  metall  gidrooksidlari 

ishlatiladi.

Adsorbsion  qurilmalarda  oqova  suvni  tozalash  3  usulda,  ya’ni 

ad so rb en tn i  suv  bilan   in ten siv   a ra lash tirish ,  q o ‘zg‘alm as 

adsorbent  qatlami  orqali  suvni  o‘tkazish,  hamda  adsorbentni 

mavhum qaynash  rejimida ishlatish  orqali  amalga oshiriladi.

Adsorbentni suv bilan aralashtirish usulida zarralaming o‘lchamlari

0,1mm  bo‘lgan  aktivlangan  ko‘mir  ishlatiladi.  Jarayon  bir  necha 

bosqichda  amalga  oshiriladi.  Agar  adsorbent  arzon  bo‘lsa,  yoki 

adsorbent  sifatida  biror-bir  korxona  qattiq  chiqindisi  ishlatilsa



Adsorbsiya  usuli

182

www.ziyouz.com kutubxonasi



(masalan,  shlaklar,  kullar)  unda adsorbsiya jarayoni bir bosqichda 

amalga oshiriladi.

Bunda ishlatilgan adsorbent tashlab yuboriladi. Tozalash jarayoni 

bir necha bosqichda olib borilganda adsorbent sarfi kamroq bo‘ladi, 

samarasi  esa  yuqoriroq  bo'ladi  (18.10-rasm).  Oqova  suv  1— 

aralashtirgichga beriladi, bu yerda adsorbent bilan aralashadi.  Keyin 

2— tindiigichga yuboriladi, bu yerda oqova suv tarkibidagi moddalami 

yutgan  adsorbent  cho'ktiriladi  va  qayta  ishlashga  yuboriladi. 

Tindirgichning yuqori qismidan esa tozalangan suv keyingi tozalash 

bosqichiga uzatiladi.  Bunda suv tarkibidagi qolgan qoldiq moddalar 

qaytadan yangi berilgan adsorbentga yuttiriladi.  Tozalash jarayoni 

bir  necha  bosqichda  amalga  oshiriladi,  har gal  tmdirgich  tagidagi 

ishlatilgan adsorbent qayta ishlashga yoki regeneratsiyaga yuboriladi.

Adsorbsion 

Adsorbsion 

Adsorbsion

Ishlatilgan  adsorbent

18.10-rasm  1.  Adsorbsion  qurflmaning  sxemasi:

1-aralashtirgich;  2-tindirgich.

Bir bosqichli jarayon uchun adsorbentning sarfi quyidagi material 

balans tenglamasi  orqali  aniqlanadi:

m  =  Q(cb  -  co)/a

bu yerda, m—adsorbent sarfi; Q—oqova suv hajmi; eb va co -oqova suv tarkibidagi 

aralashmalaming boshlang'ich va oxirgi konsentratsiyasi; a —adsorbsiya koeffitsienti.

Oqova suvdagi aralashmalaming n ta bosqichli qurilmada tozalash 

jarayonidan keyin oxirgi konsentratsiyasi quyidagicha aniqlanadi:

cn =[Q/ (Q + km) J c h

bu yerda,  к  — taqsimlash koeffitsienti ho‘lib,  u  quyidagicha  aniqlanadi: 

к = a j a  = {ch

  — 


с0

)

l(cb - c j *

  0 , 7 - 0 , 8

bu  yerda, 

a r - T —

vaqt  davomidagi  solishtirma  adsorbsiya  ko‘rsatkichi;  cm— 

aralashmaning  muvozanat  konsentratsiyasi.

183

www.ziyouz.com kutubxonasi



Har bir bosqich  uchun adsorbentning sarfi  quyidagi  formuladan

topiladi: 

_

mh  = Q l k Q c b l c „ - \ )

Kerakli  bosqichlar  soni  :



n = l g c b  - l g c „ /   [ l g ( £ ? + b / , ) - l g g ]

Keyingi sxemada  tozalash jarayonida yangi  adsorbent bir marta 

so‘nggi aralashtirgichga beriladi. Shundan keyin ishlatilgan adsorbent 

tindirgichda ajratilgandan so‘ng bir necha marta aralashtirgichlarga 

qaytadan beriladi  (18.11-rasm).

Ushbu qiirilmada adsorbsiya jarayoni uzluksiz olib borilib, bunda 

adsorbentning  sarfi  nisbatan  kam  bo'ladi.  Lekin  ushbu  qurilmada 

ekspluatatsion xarajatlar ko'proq.

Oqova  suv  tarkibidagi  n  ta  bosqichdan  keymgi  aralashmaning 

konsentratsiyasi quyidagicha aniqlanadi:



c0n=(km/Q- 

\ ) c j \ ( k m I Q ) " - \ \

18.11-rasm.  Qarama-qarshi  oqimda  ishlovchi  adsorbsion  qurilma:

1-aralashtirgich;  2-tindirgich;  3-adsorbent  qabul  qilish  sig'imi;  4-nasos.

Oxirgi  bosqichga  beriladigan  adsorbentning  dozasini  quyidagi 

tenglamadan  aniqlash  mumkin:

am"*1

  -  


Pm - /  = 0

bu  yerda, 

a  



( k l Q T l;  P  = kcbIQcn\  у  = cb/ c „ - l

Bosqichlar soni quyidagicha aniqlanadi:

n = K -  1,  bu yerda  K = 

{\g[cb( k m l Q - \ )  + cn] - \ g c ^ l \ g ( m - Q ) k

184

www.ziyouz.com kutubxonasi



Dinamik  sharoitlarda  tozalash  jarayoni  oqova  suvni  adsorbent 

qatlamidan  o ‘tkazish  orqali  amalga  oshiriladi.  Adsorbent  qatlami 

orqali  flltratsiya  tezligi  oqova  suv  tarkibidagi  erigan  moddalar 

konsentratsiyasiga  bog‘liq  bo‘lib,  2—4  dan  5—6  m 3/(m 2)soatgacha 

o'zgarib  turadi.  Suv  kolonnanmg  pastidan  tepasiga  qarab  harakat 

qilib, butun yuzani to‘ldirib boradi. Adsorbent zarralarining o‘lchami 

1,5—5 mm atrofida bo‘ladi.  Zarralar ushbu o'lchamdan kam bo‘lsa, 

qarshilik ortib boradi. Aktivlangan ko‘mir reshotka ustiga yotqizilgan 

shag'al  ustiga  joylashtiriladi.  Adsorbentning  g'ovaklarini  tiqilib 

qolmasligi  uchun  oqova  suv  tarkibida  muallaq  zarralar bo‘lmasligi 

lozim. Qurilmalami to ‘xtovsiz ishlashini ta’minlash maqsadida uchta 

kolonna  o‘matilishi lozim.  Bunda doimo ikkita kolonna ishlab turadi, 

bittasi esa regeneratsiya  o'tkazish uchun o'chirilgan bo‘ladi (18.12-rasm).

Bug1

18.12-rasm.  Q o‘zg‘almas  adsorbent  qatlamida  uzluksiz  ishlovchi 

adsorbsion  quriima:

1-  o‘rtalovchi;  2-nasos;  3-filtr;  4-6-kolonna;  7-sig‘im.

Agar  adsorbsiya  tozalash  jarayoni  qo‘zg‘almas  qatlamda  olib 

borilganda, bunda jarayon adsorbent  to‘yinguncha  olib borilar edi, 

keyin esa to‘yingan adsorbent regeneratsiya qilinar edi. Shuning uchun 

jarayonni  to'xtovsiz,  ya’ni  uzluksiz  olib  borish  uchun  bir  necha 

kolonnalar biiga parallel ishlatiladi. Adsorbent to'ymganda kolonna 

to'xtalib,  rezervdagisi  ishlatiladi.

M avhum  qaynash  rejimida  ishlovchi  adsorbsion  qurilm alar 

quyidagicha tuzilgan (18.13-rasm).

Ushbu  apparatga  adsorbent  yuqoridan  voronka  orqali  solinib 

reshotkaga joylanadi.  Reshotka teshikchalarining diametri 5 —10 mm 

bo‘ladi. Pastdan oqova suv berilib reshotka orqali  o ‘tadi va adsorbent 

bilan aralashib mavhum qaynash rejimini yuzaga keltiradi. Shunda oqova

185

www.ziyouz.com kutubxonasi



18.13-rasm.  Mavhum  qaynash  rejimida  ishlovchi  silindrik  bir  yarusli 

adsorheming  sxemasi:

1-kolonna;  2-voronka;  3-truba;  4-reshotka;  5-sig‘im  yig'uvchi.

suv tarkibidagi moddalar adsorbentga yutiladi.  Aktivlangan ko‘miming 

oitiqchasi 5 — sig‘imga tushiriladi va u yerdan regeneratsiyaga yuboriladi. 

Tozalangan suv apparatning yuqori qismidan olinadi. Shunda ilashgan 

ko‘mir qoldiqlari 5  — sig‘imga tushiriladi.

Yuqorida keltirilgan jarayonlarda ishlatilgan adsorbentlami ayniqsa 

aktivlangan  ko‘miming  regeneratsiyasi  alohida  ahamiyatga  ega. 

Regeneratsiya desorbtsiya jarayoni asosida qizdirilgan bug1 (200—300°C) 

ta’sirida olib botiladi.  Bug* bosimi 0,3—0,6 MPA bo'ladi. Desorbsiyada 

hosil  bo'lgan  bug'lar  kondensatlanadi  va  undagi  moddalar  ajratib 

olinadi.

Ba’zi hollarda adsorbentga yutilgan moddalar kimyoviy usul bilan 

boshqa  oson  ajraladigan  moddaga  aylantiriladi  va  ajratiladi.  Agar 

yutilgan modda kerakli modda bo‘lmasa, unda oksidlovchi yordamida 

oksidlab parchalanadi va adsorbent tozalanadi.

Nazorat  uchun  savollar:

1.  Adsorbsiya  usuli  oqova  suvda  qanday  birikmalar  uchrasa 

qoMlarriladi?

2.  Adsorbentlar sifatida qanday moddalar qo'llaniladi?



186

www.ziyouz.com kutubxonasi



3. Adsorbsiya tozalash jarayoni necha bosqichda olib boriladi?

4.  Adsorbsion  qurilmalar qanday tuzilgan?

5.  Adsorbsiya  usulida  oqova  suv  tarkibidagi  aralashm aning 

konsentratsiyasi  qanday aniqlanadi?



Download 3.87 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   46




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling