M. N. Musayev sanoat chiqindilarini tozalash texnologiyasi
2. m ni aniqlash uchun f
Download 3.87 Mb. Pdf ko'rish
|
|
4 2. m ni aniqlash uchun f ni topamiz: / - >
3. m ni topamiz: 0,67 + 0 ,1-^/7 + 0 ,3 4 -^ // 4. Koeffitsient n ni V dan foydalanib topamiz: agarV m < 0,3 n = 3 AT agar 0,3 n = 3 - ^ ( F w - 0 , 3 ) - ( 4 , 3 6 — Vm) agar Vm > 2 n = l 1
№ ChiqiiwtiLir nrfqdori, M,, g«fc N H, M D, Ш w .
m& T* °c Tv. ° c
A Mco
Ч ю ^ duaq
1 13,0
0,85 6,0
13,3 1 30 1,1 13,0
195 23,4
200 2 170,0 3,7 32,6
20,8 1 33 1,3 1Z6
182 20,4
200 3 217,0 6,3 57,4
28,2 1 40 1,4 13,2
173 15,4
240 4 325,0 8,2 67,6
38,2 1 45 1,5 1Z2
167 24,6
240 5 189,3 8,8 62,4
20,6 2 50 1,6 13,5
154 18,6
200 6 206,5 9,8 68,2
27,8 2 55 1,6 14,2
146 24.5
200 7 220,0 10,6 79,4
35,3 2 60 1,6 14,4
142 26,4
240 8 848,6 56 368
168 2 100 2,5 18,8
135 30,0
200 9 1200 84 478
206 2 110 2,8 20,6
130 28,5
240 10 1296 92 502
220 3 120 Z8 22,0
120 20,0
240 11 2380 106 684
265 3 125 3,0 20,8
118 22,5
200 12 3050 127 805
297 3 130 3,0 21,4
115 24,8
200 13 4150 157 950
325 3 145 3,0 220
114 25,6
200 M* - bitta m anbadan chiqayotgan chiqindi miqdori. 365 www.ziyouz.com kutubxonasi 5. (1) formula yordamida har bir chiqindi gaz uchun C mco, C mN° 2, Cms02, Smchai,g miqdori hisoblab topiladi. 6. Sm= S f yig'indisi REK bilan solishtiriladi. 7. Havoga tashianadigan h ar bir m odda uchun (2) form ula yordamida RET hisoblanadi. 8. Agar havoga tashianadigan zararli m oddaning M miqdori hisoblab chiqarilgan R ET dan ko'proq bo'lsa, ushbu m oddani zararsizlantirish uchun qanday tozalash uskunasini o 'rn a tish lozimligi ko'rsatiladi. 2-M AS ALA K o r x o n a d a x o m a s h y o n i ta y y o r l a s h d a is h la b t u r g a n u skunalardan chang chiqadi, bu chang v e n tila to r yordam ida so ‘rilib atm osferaga chiqarib tashlanadi. T ashlanm a W ,, m /sek tezlikda balandligi H m, diam etri D b o 'lg an m o 'rid a n havoga tashlanadi. 1. Changning kutilgan eng katta konsentratsiyasi C m ni hisoblab toping va uni REK-0,5 m g /m 3 qiymati bilan solishtirib к o'ring. 2. Chang uchun R ET g/sek ning qiymatini toping va uni haqiqiy tashlanayotgan M -m iqdori bilan solishtirib ко‘ring. 3. Ventilator yordamida chiqarib tashlanayotgan chiqindi Havo yo‘liga chang tutib qoluvchi uskuna qurish zarurhgini asoslab ko‘rsating. Yechish: Sovuq tash lan m alar u c h u n C mi R E T quyidagi fo rm u lalar yordamida hisoblab chiqariladi:
"
'J h -8 i ;
( R E K - С Г) - Н . Ц Н - Ъ Л \ ( 2 ) A - F - n - Д bunda: A — ob-havo, iqlim hamda zararli moddalarni havoda vertikal, gorizontal yo'nalishda tarqalish shart-sharoitiga bog‘liq bo‘lgan koeffitsient; F — moddalarning o'tirib qolish tezligini e ’tiborga oluvchi koeffitsient, F =3 n — m oddalarni m a ’lum manbadan qanday shart-sharoitlarda chiqarib 'chlanayotganini e ’tiborga oluvchi koeffitsient. 366
www.ziyouz.com kutubxonasi 1. Changli havoning hajmi V, = n D ■ w ' 4 2. n-n i aniqlash uchun Vm ni hisoblab chiqaram iz Agar Vm= 0,3 n=3
agar 0,3 < Va < 2 и = 3 - ^ - 0 , 3)(4,36-Г .) (4) agar Vm > 2 n = l 3. Aniqlangan kattaliklar (1) formulaga qo'yflib changni Cm chang konsentratsiyasi hisoblab topiladi. 4. Changni Sra konsentratsiyasi R EK bilan taqqoslanadi. 5. Changli chiqindi gaz uchun (2) form ula yordam ida RET hisoblanadi. 6. R ET natijasi changli chiqindi gazning haqiqiy M miqdori bilan solishtiriladi. 7. Adabiyotlardan foydanallb changli gaz chiqish yo'liga qanday chang tutuvchi uskuna qurish zarurligi asoslab beriladi. 2
№ Mchang g/s s, m g/m3
H m D m W m /s A 1 4 0 18 1,0 8,2 200
2 6 0,1 25 2,0
10,0 200
3 5 0,2 20 1,2
8,6 210
4 3 0,15 20 1,1
7,8 210
5 7 0,3 19 1.3
8,1 220
6 3 0,3 20 1,5
8,2 200
7 4 0,2 23 2,0
8,0 230
8 5 0,15 25 1,2
7,8 240
9 6 0,25 18 1,5
10 220
10 7 0,4 24 2,1
8,4 200
11 2 0,3 20 1,2
7,6 210
12 9 0,35 17 1,0
9,1 230
3-M AS ALA K orx o nan in g T °C h a ro ra tli ch iq in d i gazlari atm osferaga balandligi — H m keladigan tu tu n chiquvchi m o ‘ri orqali havoga 367
www.ziyouz.com kutubxonasi tashlanadi, bunda m o‘lining ustki qirrasi bo‘yi — L m va kengligi — V m keladigan to‘rtburchak shaklida. Chiqarib tashlanayotgan gazning harorati — T°C, tashlanmaning o'rtacha tezligi W m/sek.
1. Zararli moddalar ko‘plab tashlanish M -m iqdorini (g/sek) ularning C m— konsentratsiyasiga qarab toping. 2. Zararli moddalam ing ham m a kom ponentlarining RET ini hisoblab chiqaring va ularni haqiqatdan tashlanayotgan M miqdori bilan solishtirib ko‘ring. 3. M o‘ri orqali tashlanayotgan gazni tozalash uchun qanday qurilmani o‘rnatish zarurligini asoslab ko'rsating. Havoga tashlanayotgan issiq gazlar uchun RET va M ni quyidagi formulalar yordamida hisoblab topiladi: Bunda: A — ob-havo, iqlim hamda zararli moddalami havoda veitikal va gorizontal yo ‘nalishda tarqalish shait-sharoitiga bog'liq bo‘lgan koeffitsient; 0 ‘rta Osiyo va Q ozog‘iston uchun — 340, Volga bo‘yi Osiyo, Ural, Ukraina uchun — 160, Markaziy Yevropa uchun — 120 va hokazo. F — zararli moddalaming pastga o'tirib qolish tezligini e ’tilxMga oluvchi o ‘lchovsiz koeffitsient. m, n — chiqindilar qanday shart-sharoitda tashlanayotganini e ’tiborga oluvchi koeffitsient. 1. M o‘rining samarali diametri: 2. Chiqayotgan gazlaming hajmi: Yechish:
( 1 ) A -F -m-n M = C-V, (
)
www.ziyouz.com kutubxonasi 3. m ni aniqlash uchun aw al koeffitsient f ni topamiz: / = .
H ' - A T 4. Koeffitsient m ni aniqlaymiz: 1
0,67+0,1-77 + 0,34-^7 5. Koeffitsient n ni V qiymatiga qarab topam iz:
6. (2) form ula yordamida har bir chiqindi gazlar uchun ulaming m iqdori — M topiladi. 7. (1) form ula yordam ida h ar b ir chiqindi gaz uchun R ET aniqlanadi. 8. G azlarining M miqdori RET bilan taqqoslanadi. Agar biror bir chiqindi gazning M — miqdori R E T natijasidan yuqori bo ‘lsa, o ‘sha gazni tozalash yoki zararsizlantirish uch u n qanday tozalash (zararsizlan tirish ) uskunasini o 'rn a tis h asoslab k o 'rsatilad i. Uskunaninig texnoiogik sxemasi adabiyotdan foydalanib keltiriladi.
№ C h iq ^ n d fla id a g i z a ra rli b i r l k m a l a r k o n s e n tr a ts i y a s i , S, m g /m 3 H . m
m 2 w ,
m / s Tfl.
° s T x ,
eS CO N O j s o 2 N H 3
1 3630
85 380
200 7 0 ,5 0,4 14 7 5,0
21,4 2 3630 - 200
7 0 ,6 0 ,5 14 75,0
21,4 3 9500 - 1200
- 10 0,& 0,5 12 7 5,0
30,0 4 5520 - 242
10 0 ,5 0 .5 15 7 0 ,0
15,0 5 6900 124 555
9 0,5-0,5
15 74,0
22,5 6 5580 55 396
325 8 0 ,5 0 ,5 11 8 0,5
20,0 7 9843 126 70G
590 11 0 ,5 0 ,5 13 8 0 ,0
2 1,5 8 2500 30 500
160 8 0 ,5 0 ,4 12 7 8 ,0
22,0 9 2900 110 220
160 9 0 .5 0 ,4 12 7 8 .0
22,0 10 8830 55 270
330 12 0.4-0,4 12 7 8 ,0
22,0 11 5660 50 1160
500 15 0 .S 0 .4 12 7 8 ,0
22,0 12 4380 350 Г 263
175 8 0 ,5 0 ,4 15 7 8 .0
22,0 13 660 66 1300
500 8 0 ,5 0 ,4 20 78.0
22,0 F = l , A =200, C P CO, N O , S 0 2, N H , = 0,5 REK 369
www.ziyouz.com kutubxonasi 4-MASALA Yoqilayotgan yoqilg‘ining tarkibiga qarab tutun gazlarining miqdorini hisoblash Tarkibida og‘irlik bo'yicha % hisobida С (uglerod), N (vodorod), О (kislorod), S (oltingugurt) mavjud bo'lgan Q yoqilg‘ini (kg/ soat) yonishidan hosil bo'ladigan tutun gazlarini hajmini (Vg m 3/ soat) hisoblash kerak (agar xromatografik analiz asosida tu tu n gazlarining % miqdori m a’lum bo ‘lsa). Yoqilg'ining to'liq yonishi uchun m a’lum miqdorda pech zonasiga bug‘ qo‘shiladi (m, kg yoqilg‘iga kg). Hisoblash yo‘li: 1.
1 kg yoqilg‘mi yondirish uchun kerak bo'ladigan havorring miqdori aniqlanadi (Lx, kg/kg), r
------------------------------- ( П
32
32 — kislorodning molekular og'irligi; 12 — uglerodning atom og'irligi; 0,23 — kislorodning havodagi massa ulushi. 2. 1 kg yoqilg‘ini yondirish uchun kerak b o ‘ladigan havoning hajmi quyidagi formula bilan aniqlanadi (Wx, m 3/kg)
1 , 2 9 3 ’ bu yerda, p — havoning zichligi — 1,293 kg/m 3 ga teng. 3. 1 kg yoqilg‘ini yonishidan hosil boiad ig an m ahsulotlam ing mol miqdori quyidagi formula bilan aniqlanadi (N R02 kg-m ol/kg)
10012 100-32 (12-uglerodning atom massasi, 32 - oltingugurtnmg atom massasi). H ' - ° 100-2 18 370
www.ziyouz.com kutubxonasi bu yerda, m — 1 kg yoqilg'ini yondirish uchun forsunkaga uzatilayotgan bug‘ning (kg) miqdori, 2 — vodorodning molekular o g ‘irligi, 18 — suvning molekular og'irligi. 4. N 2, 0 2, CO va boshqa gazlaming (analiz m a’lumotlariga ko‘ra) qiymatlariga qarab ortiqcha havoning haqiqiy koeffitsienti belgilanadi:
5. Ortiqcha havoning aniqlangan koeffitsientiga qarab ikki atomli gazning mol miqdori hisoblanadi: A7
W x ( a - 0 , 2 l ) n 2+°2 -
^ bu yerda, 0,21-yonishda ishtirok etadigan kislorodning havodagi ulushi. 22,4 — m ol gazning hajmi. 6. R 0 2, H 20 , N 2 va 0 2 lam ing um umiy yig'indisi topiladi: ^ N = NK()^ + N + N n ,+ o . 4-masala variantlari JVo
Q kg soat Yoqilg‘i tarkibi % og‘irlik bo‘yicba m ,
IsblatUgan gazning miqdori % urn. С H О S kg n2 o2
CO co2
h 2 o 1 7 86,0 14.0 - - - 75 7,0 7,8 7.5 3,0 2 10 86,0 14,0 - - - 74 6,0 8.6 6,8 3,4 3 20 85,3 14,6 -
-
-
8,2 0,8 8,8 2,3 5 100 85,5 13,6 0,5 0.20 0,2 77 8,8 0,6 9,4 2,8 6 125 85,0 13,2 0,8 0,30 0,2 77 8,4 0.5 8,6 3,0 7 150 85,5 12,5 1.0 0,35 0,3 76 8,8 0,5 9.2 3,2 8 175 85,0 12,5 1,0 0,40 0,3 78 8,6 0.4 8,8 3,7 9 200 84.6 13.0 1,2 0,40 0,4 78 9,0 0,5 9,0 2,8 10 250 85,0 12.5 1,5 0,45 0.5 79 8,2 0,4 8,2 3,2 11 300 85.0 12,5 1.5 0,45 0,5 80 8,6 0,3 6,8 3,5 12 350 85,0 12.5 1,5 0.45 0.5 80 8,0 0,4 7.5 3,0 371 www.ziyouz.com kutubxonasi 7. Yonish mahsulotlarining miqdori aniqlanadi (kg/soat): G = ( a - Lx + \ }-Q bu yerda, Q — yoqilayotgan yoqilg'ining miqdori (kg/soat). 8. N orm al sharoitdagi hosil bo‘layotgan tutun gazlaming hajmi aniqlanadi H • mVch:
~ ^ a •
Lx + 1
Yuqorida ko'rsatilgan gazlardan tashqari chiqayotgan gazlaming tarkibida boshqa gazlar: oltingugurt, azot oksidlari, aldegidlar, tutun gazlar mavjud.
Ushbu hisob sanoat chiqindilari — chang va S 0 2 ni tozalash natijasida ular tarifidan yetkazilishi mumkin bo‘lgan ziyonni aniqlash orqali amalga oshiriladi. Bunda m a’lum bir sanoat hududi va aholi punktida yuzaga keladigan havodagi m oddalam ing o ‘rtacha yillik konsentratsiyasi asos qilib olinadi. Atrof-muhitga yetkaziladigan ziyon quyidagilaming yig‘indisidan iborat: — aholi o‘rtasida kasalliklaming ko‘payishi sababli sog‘liqni saqlash tizimi uchun qo'shim cha mablag‘lam ing ajratilishi; — chorvachilikda mahsuldorlikning pasayishi; — qishloq xo'jaligi ekinlarining hosildorligining kamayishi; — asosiy ishlab chiqarish fondlarining yemirilishi. Bu ziyon yeming ustki qatlamidagi havoning yerdan l,2-2m yuqori qatlamidagi ifloslanish konsentratsiyasiga bog‘liq holda, masalan, bir kishi, 1 gektar va h.k. hisobida ifodalanadi. Ch aligning o‘rtacha yillik kons.
mg/m3 Zs, Zj
so‘m/lkishi yiliga
S 0 2 ning o‘rtacha yillik kons. mg/m3 Z,, Zk
so‘m/lkishi yiliga
0.3 350
0,1 250
0.5 700
0,2 570
0,9 1000
0,3 760
1,2 1140
0,4 840
1.5 1210
0.5 220
372 www.ziyouz.com kutubxonasi Shunday qilib, sog‘liqni saqlash tizimiga yoki kommunal xo‘jaligiga keltirilgan solishtirma ziyon, 1 kishi uchun so'm lar hisobida yiliga quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi. Qishloq xo'jaligiga 3 q va o ‘rm on xo‘jaligiga 1 ga yer hisobida, shuningdek, sanoatga 1 mln. so‘m hisobida, asosiy ishlab chiqarish fondlariga so‘m hisobida 1 yillik keltirilgan solishtirma ziyon quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi. U m um iy iqtisodiy ziyon quyidagi u m um iy fo rm u la bilan hisoblanadi. Cbangnlng o'rtacha yillik kons. mg/m3 Z4
yiliga
7 *-san
so'm/ yiliga
S 0 2 ning o'rtacha yillik konts. mg/m3 ^4 so'm/ yiliga 7 so'm/ yiliga 0,1
100 - 0,1 250 1,0
0,2 160
- 0,2
500 2,0
0,3 250
- 0,3
900 3,0
0,5 400
4,0 0,5
1050 5,0
1,2 - 16 1,0 1200
6,5 2,1
- - - - -
Download 3.87 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|