M oliya 4-bob. Moliyaviy boshqaruv

А. V. Vahobov, T.S. Malikov
4.2. Moliyaviy boshqaruv organlari va ularning vazifalari
M oliya tizim ini um um iy boshqarish m am lakatning oliy 
hokimiyat va boshqaruv organlari tom onidan amalga oshiriladi. 
U m um davlat miqyosida moliyaviy boshqaruv tizim i quyidagi 
boshqaruv organlaridan tashkil topishi mumkin:
• Prezident va Prezident devoni;
• Oliy Majlis va moliya, byudjet, soliq va bank masalalari 
bo‘yicha Oliy Majlis palatalarining tegishli qo‘mitalari;
• Vazirlar Mahkamasi;
• Hisob palatasi;
• Moliya vazirligi va uning joylardagi, jum ladan, G ‘aznachilik 
tizimi organlari;
• Markaziy bank;
• Davlat soliq qo'mitasi;
• Davlat bojxona qo‘mitasi; '
• Davlat mulk qo‘mitasi;
• Qimmatli qog‘ozlar b o ‘yicha komissiya;
• Byudjetdan tashqari fondlarning ijroiya idoralari
• va boshqalar.
Mamlakat Prezidenti (Prezident devoni) moliya tizimi faoliya- 
tini tartibga soladi, mamlakat byudjetini imzolaydi, Parlament tom o­
nidan qabul qilingan moliyaviy qonunlarga «veto» qo‘yish huquqiga 
ega.
Ikki palatadan (Senat va Qonunchilik) iborat b o lg an Oliy majlis 
soliqlar, yig‘imlar, soliqdan tashqari to ‘lovlarni belgilaydi, Davlat 
byudjetini ko‘rib chiqadi va tasdiqlaydi. Shuningdek, u Davlat 
byudjeti ijrosi to ‘g‘risidagi hisobotni ham tasdiqlaydi, moliyaviy 
qonunlarni (masalan, Soliq kodeksi va boshqalar) qabul qiladi. Bir 
vaqtning o'zida davlat ichki va tashqi qarzining tegishli darajasini 
belgilash ham Oliy Majlis tom onidan amalga oshiriladi.
Moliyaviy boshqaruvning umumiy boshqaruv organi sifatida 
Vazirlar M ahkamasi Davlat byudjetini ko‘rib chiqadi, moliyaviy 
boshqaruvning yagona um um iy markazi sifatida ish yuritadi.
Davlat moliyaviy nazorat organi sifatida Hisob palatasi moliya­
viy boshqaruvga oid quyidagi vazifalarni bajaradi:
w w w .ziyouz.com  kutubxonasi

---

M oliya
• hajmi va maqsadga moMjallanganligi b o ‘yicha Davlat byudjeti 
va byudjetdan tashqari fondlari daromadlar va xarajatlari o ‘z vaqtida 
ijro etilishi ustidan nazoratni tashkil qilish va amalga oshirish;
• davlat m a b la g ‘la rin in g sarflan ish va d av lat m u lk id a n
foydalanishning maqsadga muvofiqligi va samaradorligini aniqlash;
• Davlat byudjeti va byudjetdan tashqari fondlarni shakllantirish 
va ulardan foydalanishga ta ’sir ko‘rsatadigan yoki xarajatlarning 
Davlat byudjeti hisobidan qoplanishini ko‘zda tutadigan davlat 
hokimiyatining qonunlari va normativ-huquqiy hujjatlarini moliyaviy 
tahlil qilish;
• Davlat byudjetining ijrosi va amalga oshirilayotgan nazorat 
tadbirlari natijalari to ‘g‘risida Oliy Majlisning Senati va Qonunchilik 
palatasiga doimiy ravishda m a’lum otlarni taqdim etish;
• va boshqalar.
Moliyaviy boshqaruvning markaziy organi M oliya vazirligi va 
uning joylardagi organlari hisoblanadi. U m am lakat miqyosida 
yagona m oliyaviy, byudjet, soliq va valyuta siyosati am alga 
oshirilishini ta ’m inlaydi. M oliya vazirligining asosiy vazifalari 
quyidagilardan iborat:
• yagona davlat moliya siyosatini ishlab chiqish va uni amalga 
oshirish;
• Davlat byudjeti loyihasini tuzish va uning ijrosini ta ’minlash;
• byudjet mablag'lari va byudjetdan tashqari fondlar mablag‘lari 
oqilona va maqsadli ishlatilishi ustidan moliyaviy nazoratni amalga 
oshirish;
• davlat moliyasining barqarorligini ta ’m inlash va moliyaviy 
bozorni rivojlantirishga oid chora-tadbirlarni ko‘rish;
• mamlakat byudjet tizimini takomillashtirish, bu borada tegishli 
takliflarni ishlab chiqish va ularni hayotga tatbiq etish choralarini 
ko'rish;
• m a m la k a t ijtim o iy -iq tis o d iy ta ra q q iy o tin in g u s tu v o r 
yo'nalishlariga moliyaviy resurslarni to ‘plash;
• Davlat byudjeti va jam lanm a byudjetning ijrosi haqida hisobot 
tayyorlash;
• davlat tom onidan qarzlarni olish dasturini ishlab chiqish, 
davlatning ichki va tashqi qarzlarini boshqarish;
w w w .ziyouz.com  kutubxonasi

---