M porsaev, B. Sh. Safarov, D. Q. Usmanova raqamliiqtisodiyot asoslari

Infratuzilish raqamli platformasi. Axborotlashtirish bo- zori ishtirokchilarining ekotizimiga asoslangan raqamli platforma, uning maqsadi bozorni tezlashtirish va iqtisodiy sohadagi iste’- molchilarga o‘zlarining faoliyatini avtomatlashtirish uchun ye- chimlarni (IT - xizmatlar) raqamli ma’lumotlarning so‘nggi texno- logiyalaridan foydalangan holda va ma’lumot manbalariga kirish- ni ta’minlash; ushbu ekotizim infratuzilmasida amalga oshiriladi.

Amaliy raqamli platforma. Raqamli texnologiyalardan foydalanish va mehnat taqsimotidagi o‘zgarishlar tufayli tranzak- tsion xarajatlarni kamaytiradigan yagona axborot muhitida bitim- larni amalga oshirish orqali bozorning katta miqdordagi mustaqil ishtirokchilari o‘rtasida ma’lum qiymatlarni algoritmlashtirilgan almashinuvini ta’minlaydigan biznes-model.

1.2.1 -jadvalda ko‘rsatilgan raqamli platformalarning xarak- terli xususiyatlariga asoslanib, raqamli platformalarning turlarini taqqoslash taqdim etiladi, bu ularni tasniflashga yanada tizimli yondashish va undan keyinchalik tavsiya etilayotgan platfor­maning turini aniqlashda qo‘llash imkonini beradi .

1. 
   jadvalda keltirilgan raqamli platformalarning turlari aslida mavjud va yaratilgan raqamli platformalar yuqoridagi bel- gilar va xususiyatlarning biriga yoki boshqasiga to‘liq mos kel- masligi mumkinligi nuqtai nazaridan juda umumiydir. Bundan tashqari, ko‘pincha u yoki bu raqamli platformaning mohiyatini tushunish qiyin, chunki bitta bozor ishtirokchisi bir vaqtning o‘zida turli xil raqamli platformalarni amalga oshirishi mumkin, ammo marketing nuqtai nazaridan buni bitta brend ostida amalga oshirish qiyin.
   

1.2.1-jadval
Raqamli platforma turlarining o‘ziga xos xususiyatlarini
taqqoslash jadvali

	Instrumental raqamli da’vo platforma	Infratuzilma raqamli da’vo plat forma	Raqamli dastur platformasi
Platformaga asoslangan asosiy biznes	Dasturiy va texnik yechimlarni ishlab chiqish	Qaror qabul qi- lish uchun IT xizmatlari va ma’lumotlarni taqdim etish	Belgilangan bo- zorlarda ma’ lum iqtisodiy qiymatlarning almashinuvi
Natijada faoliyat platformasida	Axborotni vos ita sifat- ida qayta ish- lashga mo‘ljal langan mah- sulot (dasturiy yoki apparat vositalari)	IT - servis va uning ishining natijasi - biznes faoliyat- ida qaror qabul qilish uchun zarur bo‘lgan ma’lu- motlar	Bitim Muayyan b ozor ishtirok- chilari o‘rtasida tovarlar / xizmatlar almashinuvini o‘rnatuvchi bitim
Ishtirokchilar guruhlari	Platforma ishlab chiqaruvchisi, yechim ishlab chiquvchilari	Axborot provay- derlari, platformasi operator, platforma tuzuvchi, chiquvchilar IT xizmatlari, iste’molchilar IT xizmatlari	Iqtisodiy ishtirokchilar: tovarlar / xizmatlar va ishlab chiqarish resurslarini yetkazib beruvchilar; iste’molchilar. Plat forma operatori va regulyatorlari

Axborotni qayta ishlash darajasi	Axborotni qayta ishlash- ning texnolo- gik operat- siyalari	Xo‘jalik subyekti darajasida qaror qabul qilish uchun ma’lumot ni ishlab chiqish	Bir nechta xo‘jalik yurituvchi subyektlar o‘rta sida bitim tuzish va uni bajarish haqida ma’lumotni qayta ishlash
Asosiy benefisiar va uning talablari	Amaliy dasturiy ta’minot yoki apparat- dasturiy yechimlarni ishlab chi- qish, texnik talablar	Iste’molchi ( ma hsu lot mutax- assisi ) uchun mi jozning IT-xiz- mati, funksional talablari, ma’ lumot- larning tar- kibi talablari	Bozordagi yaku niy iste’­molchi, biznes masalasini hal qilish, biznes talablari . Regulyator (ixtiyoriy) - qonuniy talablar
Misollar	Java, SAP HANA, Android OS, iOS, Intel x86, Amazon veb-xiz- matlari, Mi­crosoft Azure, bulutli quyish	General Elec­tric Predix , ESRI ArcGIS	Uber, AirBnB, Aliexpress , Booking.com, Avito, Boeing yetkazib beruvchilari portali, Ap­ple AppStore, AviaSales , Facebook, Alibaba, Yan­dex Taksi, Appstore

Manba: Dastur B.M.Glazkova rahbarligida ishtirokchilari tomonidan ishlab chiqilgan tasnif. "Rossiya Federatsiyasining raqamli iqtisodiyoti"
Umumiy holda, raqamli platformalarning ajralib turadigan turlari ierarxiyani shakllantirishi mumkin, bunda raqamli raqamli platformalar infratuzilmaning raqamli platformalari ekotizimlariga kiritilgan va raqamli platformalar infratuzilma, o‘z navbatida, iqti­sodiyotning turli sohalarida qo‘llaniladigan raqamli platforma­larning ishlashini ta’minlaydi (1.2.3-rasm):