M porsaev, B. Sh. Safarov, D. Q. Usmanova raqamliiqtisodiyot asoslari

Elektron tijorat samaradorligi deganda ho‘jalik yurituvchi sub’yektlar tomonidan amalga oshiriladigan tijorat operatsiya- larning maqsadlariga erishgan holatda elektron tijorat texnolo- giyalari, usullari, qoydalarinin ehtiyojlarga muvofiqliq darajasini tushunishimiz mumkin.
Samaradorlikni baholash uchun mezonni shakllantirish yoki tanlash kerak. Samaradorlikni baholash mezoniga binoan biz tan- langan ishlash ko‘rsatkichlarini bir-biri bilan solishtirish yoki muayyan me’yor bilan taqqoslash qoidasini tushunamiz, agar u mavjud bo‘lsa yoki belgilanishi mumkin bo‘lganda.
Samaradorlik ko‘rsatkichi o‘rganilayotgan jarayonning u yoki boshqa tomonini miqdoriy tavsiflaydigan ma’lum miqdor bo‘lishi mumkin, ya’ni uni o‘lchash imkoni mumkin. Bu ko‘rsatkichlar nisbati orqali, ya’ni shakllantirilgan mezon or­qali va elektron tijorat texnologiyalari, texnikasi va qoidalarining ko‘rib chiqilayotgan tijorat operatsiyasining maqsadlariga erishish uchun tadbirkorlik sub’ektlarining ehtiyojlariga muvofiq- ligi aniqlanadi .
Elektron tijorat usullarida amalga oshiriladigan har bir tijorat operatsiyasi tijoratning o‘ziga xos shakliga - savdo, lizing, konsalting, sug‘urta va boshqalarga tegishli; ularning samara­dorligini baholash usullari aniq va batafsil o‘rganilgan.
Shu sababli, ushbu shaklning o‘ziga xos xususiyatlarini va ko‘rib chiqilayotgan operatsiyaning maqsadini hisobga olgan holda, elektron tijoratning ma’lum bo‘lgan shakliga nisbatan samaradorligi to‘g‘risida fikr yuritishimiz mumkin.
Masalan, savdoda samaradorlik mezonini shakllantirishda, ko‘rib chiqilayotgan rivojlanish bosqichida kompaniyaning marketing strategiyasini hisobga olish kerak. Agar strategiya bo- zorni zabt etishga qaratilgan bo‘lsa, samaradorlik mezoni bitta bo‘ladi; agar maksimal foyda olishga qaratilgan bo‘lsa mezon mutlaqo boshqacha bo‘ladi, unda boshqa iqtisodiy ko‘rsatkichlar qo‘llaniladi. Tijorat faoliyatining ma’lum bir shaklining samara- dorligini baholash uchun ko‘rsatkichlar tizimini tanlashda ikkita yondashuv bo‘lishi mumkin .