M s h. Nurmatova, s h. T. Xasanova, D. E. Azimova ustaxonada amaliy

Tabiiy m atcrialdan m ozaika ishlari. M o za ik a m o n u m e n t a l
dek o ra tiv s a n 'a t tu rl a r i d a n biridir. T u rli d av rla rd a va turli m a m -
la k a tla r d a m o z a i k a q o 'l l a n i l a d i g a n m a te r ia lla rig a k o 'r a h a m ,
n aqshi va ra sm lariga k o 'r a h a m o 'z ig a xos xususiyatlarga ega 
b o 'lg a n . O 'r t a O s iy o d a m a d ra s a la r, m a c h itla r, h u k m d o r l a r n i n g
saroylari m o z a i k a bilan bez atilg a n . M o z a ik a bilan b i n o l a r n i n g
tash q i q ism la ri, i n te re r d e vorla ri va xalq am aliy s a n 'a t i asarlari 
b e z a tila d i. M o z a i k a is h la rid a o y n a , s o p o l p l i ta la r d a n f o y d a ­
lanilad i. L a o s d a rangli k o 'z g u p a r c h a l a r i d a n ajoyib m o z a ik a
asarlari y a r a t ila d i , u lar q u y o s h d a b ir-b irig a q o 's h ilib va p o rlab , 
sh o d lik k a y fiya tini y aratad i.
M ozaika bu rasm sathiga ay rim -a y rim parch alar (q og'oz, o yna, 
sopol plita, gultojibarglari, u ru g ', tu x u m po'sti va shu kabilar) 
qo'yib chiqishdir. T u x u m po 'stid an m ozaika ishlarini bajarish u c h u n
tu x u m p o 'sti kerakli ranglarga b o 'y a la d i. Yuvib quritilgan tu x u m
p o 'sti m o 'y q a l a m y o r d a m i d a akvarel b o 'v o q la r bilan bo 'y a la d i. 
B uyoq q u r i g a n d a n keyin p o 's tn i t a n l a n g a n rasm ga k o 'r a m a y d a
va yirik bo'laklarga b o'linadi. T u x u m p o 'stid a n applikatsiya qilishda 
sh u n d ay tasvirlarni tan lash kerakki, ularning tarhlari m u m k in q a d a r 
tekis va m a y d a , egri-bugrilari bo'lm aslig i kerak. T a rh q o ra q o g 'o z
125

---

o rqa li o 'tk a z ila d i yoki s h a b lo n d a n aylantirib chiziladi. A w a l rasm
sath in in g bir qism iga yelim surtiladi. U yerga tu x u m p o 'sti terib 
chiqiladi, keyin ikkinchi qismi ham ish shu tartibda davom ettiriladi. 
O rt iq c h a yelim to z a latta bilan artib t a s h la n a d i, p o 'st yaxshiroq 
yopishishi u c h u n u stidan sekin bosib q o 'y ilad i. B u n d ay ish o d a td a
eng o d d iy ta r h la rd a n boshlanadi. Turli m eva va sabzavot, poliz 
e k in la rin in g uru g 'la ri, d a n a k , baliq tan g ala ri, c h i g 'a n o q , m ay d a 
to s h la r bilan xilm a-xil applikatsiya ishlarini bajarish m u m k in . Ayni 
bir ishda xilm a-xil m a te ria ld a n foydalansa b o 'lad i.
Q u y id a tu x u m p o 'c h o g 'i d a n applikatsiya ishlari n a m u n a la ri 
ko'rsatilgan.
126

---

t a b g a c h a t a ' l i m m u a s s a s a l a r i d a
mavjud.
Biz bolalam i m e h n a tg a o 'r g a tib - 
r “ 
g ina q o lm a sd a n ularni tejam k o rlik k a 
**-'