M s h. Nurmatova, s h. T. Xasanova, D. E. Azimova ustaxonada amaliy

K IR IS H
Orzu-tilok yo'li mehnat tagida, 
Xozinaning mo ‘li mehnat tagida.
Abu Shukur Balxiy
M a'lum ki, mustaqil Respublikamizda yosh avlodni har 
tomonlama barkamol inson qilib tarbiyalash muhim hayotiy 
vazifalardan biri hisoblanadi. Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar 
mehnatining mazmuni «Uchinchi ming villikning bolasi dasturi»da 
alohida ko'rsatib o'tilgan. Unga bolalarning mehnat jarayonida 
tarkib topadigan shaxsiy fazilatlariga qo'yiladigan talablarning asta- 
sekin murakkablashib borishi masalalariga alohida e'tibor qarati- 
ladi. Yorqin kelajakni Ьафо etadigan kishilar mehnatga muhabbati 
bilan ajralib turishi kerak. Shuning uchun, bolalarda bog'cha 
yoshidanoq oddiy mehnat ko'nikmalarini, jamoatchilik va o‘noqlik 
tuyg'ularini shakllantirish dolzarb masalalardan biridir.
O'quv qo'llanmada qog'oz va uning paydo bo'lish tarixi, 
qog'ozni qayta ishlash, bo'yash, ta’mirlash, undan har xil buyumlar 
yasash texnologiyalari bayon etilgan.
Shu bilan birga unda qog'ozdan csdaliklar yasash, bayramlar 
uchun ijodiy ishlar, harakatli o'yinchoqlar tayyorlash yo'l-yo'riqlari 
mufassal bayon qilingan. Sluiningdek. ko'rgazmali qurollar 
texnologiyasi, qo'g'irchoq teatri, uning turlari, qo'g'irchoqlarni 
yasash, bolalarni applikatsiyada qo'llaniladigan tabiiy materiallar 
bilan tanishtirish, o'simlik urug'lari va barglaridan applikatsiya 
qilish, gazlama bilan ishlash, kashtachilik, zardo'zlik hunarining 
sirlari, yumshoq o'yinchoq tikish jaravoni ko'rsatib berilgan. Bola­
lar tabiatan kattalarning dunyosiga tezroq qo'shilishni xohlaydilar. 
Bog'cha yoshidagi bolalarda ijodkorlik hissini o'stirish jarayonida 
ularga oddiy mehnat ko'nikmalarini o'rgatibgina qolmay, ayni 
vaqtda zarur axloqiy sifatlarni: mustaqillik, maqsadga intilish, 
topshirilgan ish uchun mas'uliyatni his qilish, maqsadga erishish 
uchun qat'iyatlilik, tengdoshlariga xushmuomalalik va hokazolami 
singdirish juda muhimdir. Maktabgacha ta’lim muassasasidagi 
mehnat tarbiyasi bolalarni o'zlarining qo'llaridan keladigan mehnat 
faoliyatiga jalb qilishdan iboratdir. Mehnat turini tanlashda ishning

---

ko'pchilik bo’lib bajaradigan shaklini tanlash lozim. Mana shunday 
yo'lga qo'yilgan mehnat juda katta tarbiyaviy ahamiyatga ega 
bo'ladi. U bolalarda hayotiy tashkilotchilik malakalarini rivojlan- 
tiradi, ongli intizomga o‘rgatadi. Uyushqoqlik bilan tashkil etilgan 
mehnat bolaning o‘z kuchiga to’g'ri baho berishiga yordam beradi.
Maktabgaclia ta'lim muassasasidagi mehnat tarbiyasining 
zamon talablari asosida olib borilishi ham hozirgi kun tartibida 
turgan dolzarb muammolardandir.
Bolalar mehnati, ularga hayotiy tajriba, tushunchalar berish 
bolalarning ijodkorligiga asoslangan faoliyatning muhim vositasi 
hisoblanadi. Ayniqsa, axloqiy tarbiya berishda uning ahamiyati 
kattadir. Bolalar mehnatining kattalar mehnatiga nisbatan o’ziga 
xosligi shundaki, unda mehnatning samarali natijasi darhol na- 
moyon bo’lavermaydi. Dastlabki bosqichlarda bolalar mehnati 
ko’proq o’yin shaklida tashkil etiladi. Kichik maktab yoshidagi 
bolalarning mehnat faoliyati cheklangan bo’lib, asosan, o’z-o’ziga 
xizmat ko'rsatish mehnatidan iboratdir. Bolalarning mehnati 
ularning yoshiga ko’ra asta-sekin o’ziga xos tashkiliy shakllarga 
ega bo’la boradi. Har bir bola qiziqadigan va umumiy maqsadlarni 
hal etishda muayyan natijalarga erishishga yo’naltirilgan jamoa 
mehnati katta tarbiyaviy ahamiyatga egadir.
Bilim berishga asoslangan ba'zi bir mehnat turiarini mash- 
g'ulotlarda bajarish ham o’quv qo'llanmada ko’zda tutilgan.

---