M s h. Nurmatova, s h. T. Xasanova, D. E. Azimova ustaxonada amaliy

A
Щ
1
4 1
S tol teatri. Stol te a tr in in g b ir n e c h a turi mavjud: b irida pyesa 
odd iy s a h n a d a — pardasiz s h i r m a d a , boshqasi q u tic h a g a o 'x s h a sh
sa h n a d a (k a rto n teatr), u ch in ch isi, yassi teatrda nam oyish qilinadi. 
C a h n a ikki b o 'l a k k a r to n d a n qilinadi. Bu teatrlardagi «artistlar» 
q o 'l bilan, tagliklar, sim va m ag n it orqali turlicha h arak at qiladi. 
S h a k l l a r n i n g tu z ilis h i h a m t u r l i c h a d i r . Ish e r ta k y o k i m asal 
t a n la s h d a n b o sh lan ad i, s o 'n g r a unga m o s personajlar tayyorlanadi. 
Jo n iv o rla r shakllarini b o la la r b adiiy kito b la rd an kalkaga k o 'c h i -
rishlari m u m k in . Kalkadagi rasm nusxa q o g 'o z y o r d a m id a ikkita 
o q q o g 'o z g a tushiriladi. Bu r a s m la r rangli qalam bilan b o 'y a b , 
bittasini k a rto n g a yopishtiriladi va k a r to n n i s h u rasm ta rh i b o 'y la b
qirqiladi. K artonning ikkinchi t o m o n ig a ikkinchi rasm yopishtiriladi.
87

---

s h u b ila n figura t a y y o r h i s o b la n a d i. S h u n d a n s o 'n g y a r im t a
g 'a l t a k va c h o ' p o rq a li b a la n d lig i 9 —10 sm b o 'l g a n taglik ta y - 
y o r la n a d i. C h o ' p n i n g u c h i g a figura o 'r n a t i l a d i , g 'a l t a k yiqilib 
t u s h m a s l ig i u c h u n u n i n g ta g ig a d o i r a qilib q ir q i l g a n k a r to n
y o p is h tir ila d i.
S a h n a - sh ir m a figuraning tagligi ko'rinm asligi u c h u n butu n lik d a 
qilinadi. S h irm a n i b o 'y a s h yoki unga rangli q o g 'o z yopishtirish 
kerak. S h ir m a d a n 20—22 sm oraliq dekoratsiya o 'r n a tila d i. A garda 
o 'r m o n , dala, daryo, t o g 'la rn i tasvirlash lozim b o 'ls a , m uvofiq 
keluvchi suratni topib, u n g a o q ra m k a qilish, ra s m n i k arto n g a 
yopishtirish kerak. D e k o ra tsiy a n i y arim d oira s haklida egish h a m
m u m k in . S a h n a - s h ir m a stol ustiga qo'y ilad i, u n in g o rq a s id a esa 
figuralarni y u rgazadigan va u lar u c h u n g apiradigan o 'q u v c h il a r
tu rad i. Agarda pyesa d a v o m i d a d ekoratsiya o 'z g a rib turishi kerak 
bo'lsa, kitob sifatli qilib biriashtirilgan kartonga yopishtirilishi lozim. 
U n i n g h a r bir sahifasida bitta dek o ratsiy a b o 'ladi.
88

---

Agar quyonni yasash kerak bo'lsa, avval butun figurani, so'ngra 
uning oldingi oyog'ini bir oz u z u n ro q yasab qirqib olinadi. Bu 
old oyoqqa sim o'tkaziladi. U m an a shu sim vositasida boshqariladi. 
Tavyorlab qo'yilgan old oyoqqa teshik qilinib ip o'tkaziladi, ipning 
bir uchi oyoqqa bir p arch a q o g 'o z bilan tutashtiriladi va ipning 
ikkinchi uchi figuradan o 'tk a z ilib ta ra n g ro q qilib tortiladi va 
figuraning ich to m o n ig a yopishtirib q o ‘yiladi. Quyida ertak asosida 
stol teatri qah ram o n lari n am u n ala ri berilgan:

---