M xoliqova, sh. Ergasheva

«Devonu lug‘otit-turk» asaridan

---

89
AXLOQ
Suv, Olov va Axloq – uchovi do‘st tutinishibdi. Bir 
kuni ular sayrga chiqishibdi. Bir-birlaridan xavotir olib, 
Suvdan so‘rashibdi:
– Agar yo‘qolib qolsang, seni qayerdan topamiz?
– Qayerda sharillash ovozini eshitsangiz, men o‘sha 
yer da bo‘laman, – debdi Suv.
So‘ngra Olovdan so‘rashibdi:
– Seni yo‘qotib qo‘ysak, qayerdan topamiz?
– Qayerda tutun ko‘rsangiz, men o‘sha joyda 
bo‘laman, – debdi Olov.
Navbat Axloqqa kelganda u shunday javob beribdi:
– Meni yo‘qotsangiz, izlab yurmang. Hech qayerdan 
topa olmaysiz.
«Sirli, ibratli va hayotiy hikoyalar» kitobidan
1. Nima uchun Sharq xalqlari, shu jumladan, 
otabobolarimiz axloq-odobga katta e’tibor qa-
ratishgan?
2. «Odobni odobsizdan o‘rgan» maqolini qanday 
izohlaysiz?
3. Yaxshi inson qanday fazilatlarga ega bo‘ladi?
4. Husayn Voiz Koshifiy suhbat odobida nima-
larga rioya qilish kerakligini uqtirgan?
5. Axloqning «Meni yo‘qotsangiz, izlab yur-
mang. Hech qayerdan topa olmaysiz», degan 
so‘zlaridan qanday xulosa chiqarish mumkin?
6. Daftaringizga xulqingizdagi yaxshi va yo‘qo-
tishim shart, deb o‘ylagan odatlaringizni yozing.

---

90
UMUMLASHTIRUVCHI DARS
BILIMNING KUCHI
Hind xalqining noyob yozma yodgorligi – 
«Maxob xorat» dostonida ibratli bir hikoya bor. 
Unda Yud xishtxira o‘z ukalarini o‘limdan saqlab 
qolish uchun o‘rmon devining savollariga javob 
berishiga to‘g‘ri keladi.
...Yudxishtxira ovoz kelgan tomonga yurdi va to‘sat-
dan daraxtlarning quyuq barglari orasida turgan o‘rmon 
deviga ko‘zi tushdi. Uning bo‘yi palmaday kelar, tanasi 
olovday yonib, nur taratib turar, ko‘zlari dum-dumaloq, 
kiprik qoqmas edi. U kuchli shalolaning shovqinini es-
latuvchi guldiragan ovoz bilan so‘radi:
– Sen javob berasanmi? Yoki shu yerda manguga 
qolmoqchimisan?
– So‘rayver, – dedi Yudxishtxira.
O‘rmon devi savol berishga ulgurmasidanoq tayyor 
javob larni ola boshladi.
– Qanday qilib aqlli bo‘lish mumkin?
– Donolar bilan suhbatda.
– Jangchi uchun eng qimmatli narsa nima?
– Qurol.
– Yer haydovchi uchun eng zarur narsa nima?
– Yomg‘ir.
– Urug‘ sepuvchiga-chi?
– Urug‘.
– Nima osmondan ham yuqori?
– Ota.
– Nima shamoldan ham tez chopadi?
– Fikr.

---

91
– Nima ko‘zini yummasdan uxlaydi?
– Baliq.
– Nima tug‘ilgandan keyin qimirlamaydi?
– Tuxum.
– Sovuqdan kishini nima saqlaydi?
– Olov.
– Otaning jon-u dili kim bo‘lishi mumkin?
– Farzand.
– Eng yaxshi boylik nima?
– Bilim.
– Qanaqa kasal davosiz?
– Ochko‘zlik.
– Ey, odamzodning eng donosi, sen mening ham-
ma savollarimga to‘g‘ri javob berding.
Shu so‘zlarni aytib o‘rmon devi ko‘zdan g‘oyib bo‘ldi.