Maden tetkik ve arama genel müDÜRLÜĞÜ mta doğal kaynaklar ve ekonomi BÜlteni yil: 2012 sayi: 13 ocak haziran

66

GEÇMİŞİN VE GÜNÜMÜZÜN ZENGİN-

LİKLERİNİ SERGİLEYEN MTA TABİAT 

TARİHİ MÜZESİ YENİDEN KAPILARINI 

AÇTI

Ebru ALBAYRAK*

1935 yılında Ulu Önder Atatürk’ün di-

rektifleri ile kurulan MTA Enstitüsü, 1960’lı 

yılların başlarına kadar ülkemizin hemen her 

bölgesinde gerçekleştirdiği yer bilimlerine ait 

çalışmalarla sayıları gün geçtikçe artan fo-

sil, kayaç ve mineral örnekleri Tabiat Tarihi 

Müzesi’nin ilk koleksiyonlarını oluşturmuştur. 

Başta dönemin Genel Müdürü Dr. Sadrettin 

Alpan, Müze İcra Kurulu Başkanı Sehavet 

Mersinlioğlu ve Dr. Fikret Ozansoy olmak 

üzere, konu ile ilgili tüm personelin üstün per-

formansı ile 7 Şubat 1968 tarihinde müzenin 

açılmasından sonra hem MTA’nın daha son-

raki çalışmalarından gelen örnekler hem de 

yurt içi ve dışı üniversitelerden ve çeşitli kurum 

ve kuruluşlardan gelen armağanlar da kolek-

siyonlara eklenmiştir (Şekil 1). 2003 yılında 

yeni binasına taşınana kadar Genel Müdürlük 

binası içinde yer alan müze (Şekil 2), geçirdiği 

tadilat sonrasında 24 Mayıs 2011’de yeniden 

ziyaretçilerine kapılarını açtı (Şekil 3, 4).

*

  

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Tabiat Tarihi Müzesi - Ankara 

Şekil 1-   Dr. Sadrettin Alpan yönetiminde oluşturu-lan ilk yönetim kurulu ve müzenin açılma aşamaları 

MTA’DAN__67'>MTA’DAN

67

Ülkemizin ve Dünya’nın geçmişte ve 

günümüzde sahip olduğu yaşam çeşitliliği-

nin sergilendiği fosil ve mineral örneklerini 

gözler önüne seren müze yoğun bir ziya-

retçi potansiyeline sahiptir. Okulların açık 

olduğu dönemlerde günde ortalama 1000 

ziyaretçisi ile müze ülkemizin en kapsamlı 

Tabiat Tarihi Müzesi’dir. 

Tabiat Tarihi Müzesi, Güneş Siste-

mi’nden fosillere, minerallerden kayaçlara 

kadar çok sayıda örneği ile ziyaretçilerine 

görsel olarak geçmişimizi ve günümüzü 

göstermektedir.

Güneş Sistemi Bölümü’nde uzaya 

yapılan görsel yolculuk sırasında gezegen-

ler tanıtılıyor ve 16 Kasım 2002 tarihinde 

saat 21.30’da Ankara’da gökyüzündeki yıl-

dızların konumu görülüyor (Şekil 5). Müze-

nin önemli örneklerinden ay taşı, yıldırım 

taşı ve uzayın postacıları olan gök taşları 

da yine başka bir yerde görülemeyecek ör-

neklerden.

Şekil 2- Müzenin eski binasından görüntüler

Şekil 4-   Müzenin açılışından görüntüler

Şekil 3-  Tabiat Tarihi Müzesi’nin yeni binası.

MTA’DAN

68

Müzede sergilenen fosiller omurgasız 

hayvanlardan omurgalı hayvanlara kadar 

büyük bir çeşitlilik gösteriyor. Geçmişte ül-

kemizde yaşamış ammonit gibi omurgasız 

hayvanlar ile dev kara kaplumbağası, filler, 

gergedanlar, zürafalar, atlar gibi omurgalı 

hayvanlara ait fosiller müzedeki çok sayıda 

örnekle görülebilir. Müzenin değerli fosilleri 

arasında bulunan yaklaşık 185 milyon yıllık 

dev ammonit, günümüzden yaklaşık 3500 

yıl öncesine ait Maraş fili (Şekil 6), 13.000 

yıl öncesine ait insan ayak izleri (Şekil 7) zi-

yaretçileri geçmişte bir yolculuğa çıkarmak-

tadır. Ayrıca geçmiş zamanda Anadolu’da 

yaşamamış olan dinozorlara ait maketler 

de bu canlıların ne kadar ihtişamlı oldukla-

rını gösteriyor (Şekil 8).  Ülkemizde başka 

bir müzede örnekleri bulunmayan, gelmiş 

geçmiş en büyük kara memelisi olan, dev 

gergedan Baluchitherium’a ait fosiller, geç-

mişte ülkemizin nasıl canlılara ev sahipliği 

yaptığını gözler önüne sermekte.

Şekil 

6- 

 Müzenin önemli örneklerinden Maraş 

filine ait iskelet.

Şekil 5-   Güneş Sistemi Bölümü’nde uzaya yapacağınız yolculukla gezegenleri tanıyacaksınız.

MTA’DAN__70'>MTA’DAN

69

Şekil 7- 13.000 yıl öncesine ait insan ayak izi.

Eğer ülkemizde yaşamış son Anado-

lu panterini (Şekil 9) ve artık çok nadir bulu-

nan Ankara tavşanının (Şekil 10) örneklerini 

görmek isterseniz yine Tabiat Tarihi Müzesi 

Diyorama Bölümü size kapılarını açıyor.

Müzede fosiller dışında bulunan çok 

sayıda kayaç ve mineral örnekleri ülkemizin 

yer altı kaynakları açısından zenginliğini or-

taya koyuyor (Şekil 11). Özellikle Süs Taşları 

Bölümü’nde yer alan taşlar sizi başka diyarlara 

götürüyor. Günlük hayatta kullandığımız araç 

ve gereçlerin kaynakları olan maden ve ham 

maddeleri merak edenlerin ziyaret etmesi ge-

reken bölüm ise Yer Altı Kaynakları Bölümü.

Şekil 8- Allosaurus fragilis’e ait iskelet kalıbını ve maketini müzede görmek mümkün.

Şekil 10- Ankara tavşanı.

Şekil 9-  1974  yılında Beypazarı’nda vurulmuş 

olan, bilinen son Anadolu panteri.

MTA’DAN__72'>MTA’DAN

70

Anadolu’da insanın sosyal ve kültürel gelişi-

miyle paralel olarak madenciliğin gelişimini ise Tür-

kiye Madencilik Tarihi Bölümü’nde sergilenen birbi-

rinden değerli örneklerle göreceksiniz (Şekil 12).

Müzede sadece geçmiş ve günümüze ait ör-

nekler sergilenmemekte, çeşitli ziyaretçi grupları-

na özel bölümler de sunulmaktadır. Örneğin bir ilk 

olan Görme Engelliler Bölümü’nde müzeyi her haf-

ta ziyarete gelen engellilerle birebir ilgilenilerek, bu 

gruba özel hazırlanmış örnekler incelenmektedir. 

Bu bölümde müzede sergilenen örneklerinin bir 

kısmının kalıpları görme engellilerin özel alfabesi 

olan Braille alfabesiyle hazırlanmış etiketlerle an-

latılmaktadır. Ayrıca yine bu özel alfabeyle hazır-

lanmış, müzeyi ve doğa tarihini anlatan broşürle 

birlikte CD ile yapılan sesli anlatım sayesinde bu 

özel ziyaretçilerimize daha önce bilmedikleri bir 

dünya tanıtılmaktadır (Şekil 13).

Şekil 11- Müzede sergilenen mineral ve kayaçlardan örnekler.

Şekil 12- Anadolu’nun madencilik tarihini anlatan örnekler.

Şekil 13- Görme Engelliler Bölümü’nde her 

ziyaretçi ile tek tek ilgileniliyor.

MTA’DAN

71

Müzenin teşhir dışında yürüttüğü bi-

limsel projeler, müzenin sadece görsel ola-

rak bulunmadığını bilimsel çalışmalarla da 

önemli bir konumda olduğunu gösteriyor. 

Gelmiş geçmiş en büyük kara meme-

lisi Baluchitherium üzerine yürütülen proje ile 

ülkemizde ilk ve tek olarak bu canlıya ait bu-

luntular günyüzüne çıkarılmaktadır. Pakistan, 

Çin, Moğolistan, Rusya, Kazakistan, doğu 

Balkanlar ve Kafkasya’dan sonra ilk kez mü-

zenin projesi ile ülkemizde bu dev gergedanın 

varlığı ortaya konmakta ve bulunan çok sa-

yıda fosil müzede depolanmaktadır (Şekil 14, 

15). Proje ile sadece Baluchitherium ile veri-

ler açığa çıkmamakta, ayrıca Çankırı-Çorum 

Havzası’nın jeolojik, paleontolojik, paleocoğ-

rafik yapısı da ortaya konmaktadır.

Şekil 14- Baluchitherium gelmiş geçmiş en büyük 

kara memelisi olarak bilinir.

Ülkemizin ham maddeleri içerisinde 

geleceği en parlak ve en yüksek getirisi 

olabilecek ürünlerin başında yer alan süs 

taşlarının potansiyeli yine müzenin bir pro-

jesi ile ortaya çıkmaktadır. Bu proje ile na-

dir bulunan en değerli süs taşı yataklarının 

Şekil 15- Ergin bireye ait alt çene.

MTA’DAN

72

ekonomik rezervi duyurulacak ve ülkemiz 

madencilik sektörüne süs taşlarının ilavesi 

sağlanacaktır.

1976 yılında müzede ilk adımları 

atılan Madencilik Tarihi çalışmaları,  şimdi 

ayrıntılı bir proje ile ele alınmakta. Böyle-

ce geçmişte işletilmiş maden sahaları in-

celenerek envanterleri çıkartılmakta ve bu 

eski madenlerde bulunan cevher, cüruf, taş 

havanlar, aydınlatma araçları gibi değerli 

örnekler müzenin koleksiyonuna katılmak-

tadır (Şekil 16).

Geniş bir ziyaretçi portansiyeline sa-

hip müze teşhirde sergilediği çok sayıdaki 

değerli örnekle yerel ve ulusal basının da 

büyük ilgisini çekmektedir. Atlas dergisi, 

Hürriyet ve Sabah gazeteleri gibi oldukça 

büyük yayın organları müzeyi çeşitli sefer-

lerde haber yapmıştır. Ülkemizin en büyük 

Tabiat Tarihi Müzesi olarak müzemiz Enerji 

Bakanımız Taner Yıldız’ın da oldukça ilgi 

gösterdiği bir mekandır. Bu nedenle CNN 

Türk (Şekil 17) ve Habertürk televizyon ka-

nallarında katıldığı canlı yayınları müzede 

gerçekleştirmiştir. 

Tabiat Tarihi Müzesi Ülkemize ve Ge-

n el Müdürlüğümüze gelen yabancı heyetler 

ve Ankara’da bulunan yabancı ülke temsil-

cilerinin de her zaman ziyaret açısından ilk 

başlarda tercih ettikleri bir mekandır.

Şekil 16- Geçmişte işletilmiş madenler.

MTA’DAN

73

Şekil 17-  Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, CNN Türk’te katıldığı canlı yayını müzede 

gerçekleştirdi.

MTA’DAN

74

TÜRKİYE DENİZ ARAŞTIRMALARINDA 

YENİ BİR DÖNEME GİRİYOR

Kerim Tuncer SARIKAVAK*

GİRİŞ

Bilindiği üzere, ülkemiz deniz araş-

tırmaları faaliyetleri kapsamında MTA Ge-

nel Müdürlüğünce 1976 yılından bu yana 

MTA SİSMİK 1 (Hora) araştırma gemisiyle 

özellikle Ege ve Akdeniz’deki hak ve men-

faatlerimizin korunmasına yönelik stratejik 

öneme haiz çalışmalar başta olmak üzere, 

tüm denizlerimizde yerli ve yabancı kurum 

ve üniversiteler işbirliğinde birçok bilimsel 

araştırmalar gerçekleştirilmiştir. Bu sürecin 

ardından ekonomik ömrünü tamamlayan 

MTA SİSMİK 1 gemisi (Şekil 1) 2004 yılı 

itibariyle İTÜ Denizcilik Fakültesi’ne eğitim 

amaçlı kullanılmak üzere hibe edilmiş bu-

lunmaktadır.

Şekil 1- MTA Sismik-1 araştırma gemisi

Bununla beraber, dünyamızın kara 

alanlarındaki enerji kaynaklarının hızla tü-

ketilmesi, petrol ve doğal gaz kaynaklarının 

sınırlı olması özellikle son dönemlerde deniz-

lerdeki araştırmaların önemli ölçüde artışına 

sebep olmuş, bu durum ise; ülkemizde, başta 

Genel Müdürlüğümüz olmak üzere konuyla il-

gili kurum/kuruluş ve üniversitelerimiz tarafın-

dan yapılmakta olan deniz araştırmalarımızın 

belirli bir sistem ve disiplin içerisinde yeniden 

ele alınmasını, bu konudaki sevk ve idare 

mekanizmasının oluşturulmasını gerekli hale 

getirmiştir.

MTA’DA YENİ  BİR YAPILANMA: DENİZ 

VE ÇEVRE ARAŞTIRMALARI DAİRESİ 

BAŞKANLIĞI

Ülkemizde yer bilimlerinin tüm disip-

linlerinde olduğu gibi deniz araştırmaları ko-

nularında da öncülük etmiş olan MTA’nın bu 

konumunu güçlendirmek amacıyla, bugüne 

dek başta ülkemizin acil ihtiyacı olan çok 

amaçlı modern bir sismik araştırma gemisi 

tedarik çalışmalarının yanı  sıra hali hazırda 

faaliyette bulunan MTA SELEN araştırma 

botunun işletme ve idamesinin yürütüldüğü 

Deniz Araştırmaları Koordinatörlüğü’nün ha-

reket alanını genişletmek, idari ve mali ko-

nulardaki işleyişlerini hızlandırarak bilimsel 

ve teknik alt yapısını geliştirmek ve ülkemiz 

deniz araştırmalarının daha etkin bir şekilde 

gerçekleştirilebilmesine imkan sağlamak üze-

re MTA Genel Müdürlüğü bünyesinde bir Dai-

re Başkanlığı’nın kurulmasının gerekliliği hasıl 

olmuştur.

Bu hedef doğrultusunda yürütülen ça-

lışmalar sonucunda ise; 24.01.2012 tarih ve 

28183 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak 

yürürlüğe giren MTA yönetmeliğinin 6. mad-

desinin (a) bendi ile MTA Genel Müdürlüğü 

bünyesinde yer alan Ana Hizmet Birimlerine 

eklenen “Deniz ve Çevre Araştırmaları Dairesi 

Başkanlığı” faaliyete başlamış bulunmaktadır.

DENİZ VE ÇEVRE ARAŞTIRMALARI 

DAİRESİ BAŞKANLIĞI’NIN GÖREV TANIMI

Deniz ve Çevre Araştırmaları Dairesi 

Başkanlığı, Maden Tetkik ve Arama Genel 

*

  

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Deniz ve Çevre Araştırmaları Dairesi - Ankara 

MTA’DAN__77'>MTA’DAN

75

Müdürlüğü’nün 2804 sayılı kuruluş kanu-

nunda belirtilen görevlerin ifasında, ülkemiz 

deniz yetki alanları başta olmak üzere tüm 

kıyı ve kıyı ötesi (deniz, göl, akarsu vb.) alan-

larda, su kolonu, deniz ve göl dibi ile dip al-

tının özelliklerinin ve cansız doğal kaynakla-

rın araştırılması, tabiatı ve çevreyi etkileyen 

doğal ya da insan kaynaklı her türlü unsurun 

ve etkilerinin belirlenmesi, gerekli tedbir ve 

önlemlerin alınarak etkilerinin azaltılmasına 

yönelik uzun ve kısa vadeli faaliyetleri icra 

eder. Buna göre Deniz ve Çevre Araştırma-

ları Dairesi Başkanlığı’nın görevleri;

a) Deniz ve çevre araştırmaları konu-

sunda başta yer bilimleri olmak üzere çok 

disiplinli bilim dallarını esas alarak uzman-

lık düzeyinde araştırmalar yapmak. 

b) Ülkemiz için stratejik öneme sahip 

kıta sahanlığı ve deniz yetki alanlarına yö-

nelik bilimsel alt yapı verileri üretmek. 

c) Deniz/göl dibi ve dip altı ile su kolo-

nunun araştırılmasına yönelik jeoloji, jeofizik, 

hidrografi ve oşinografi çalışmalarını yapmak, 

bunlara ilişkin verileri, numuneleri toplamak, 

işlemek, sayısal ve basılı sonuçları üretmek.

d) Tabiatı ve çevreyi etkileyen doğal 

ya da insan kaynaklı her türlü unsurun ve 

etkilerinin belirlenmesi, gerekli tedbir ve 

önlemlerin alınarak etkilerinin azaltılması-

na yönelik deniz altı aktif tektoniği, kıyı ve 

deniz alanlarının kullanım potansiyeli, tıb-

bi jeoloji, çevre ve kıyı ötesi kirlilik, küresel 

ısınma ve iklim değişikliği, madencilik fa-

aliyetlerinden kaynaklı çevresel etkiler vb. 

konularda çalışmalar yapmak.

e) Kara ve denizde yapılacak mü-

hendislik yatırımlarının yer seçimi ve ÇED 

süreçlerinde değerlendirme ve destek sağ-

lamak. Genel Müdürlüğümüzün arama fa-

aliyetleri ile ilgili ÇED süreçlerini yürütmek.

DENİZ VE ÇEVRE ARAŞTIRMALARI DAİRESİ BAŞKANLIĞI ORGANİZASYONU

MTA’DAN

76

DENİZ VE ÇEVRE ARAŞTIRMALARI 

DAİRESİ BAŞKANLIĞI MEVCUT PERSO-

NEL YAPISI

Toplam Personel 77

Doçent

1

Doktor

7

Yüksek Mühendis

17

UNVAN

Mevcut

Jeoloji mühendisi

23

Jeofi zik Mühendisi

13

Hidrojeoloji Mühendisi

3

Fizik Mühendisi

2

Maden Mühendisi

5

Makine Mühendisi

2

Elektronik Mühendisi

2

Ziraat Mühendisi

3

Kimya Mühendisi

2

Çevre Mühendisi

2

Su Ürünleri Mühendisi

1

Harita Mühendisi

1

Biyolog

1

Elektronik Teknikeri

2

Mekatronik Teknikeri

1

Makine Teknikeri

2

Mekatronik Teknisyeni

1

Gemi Adamı

6

Memur

2

İşçi

3

DENİZ VE ÇEVRE ARAŞTIRMALARI 

DAİ RESİ BAŞKANLIĞINCA YÜRÜTÜLEN 

FAALİYETLER

Çok amaçlı modern sismik araştırma

gemisi tedarik projesi

MTA Genel Müdürlüğü, “MTA SİS-

MİK-1” (Hora) gemisinin ekonomik ömrünü 

tamamlayarak  İTÜ Denizcilik Fakültesi’ne 

eğitim amaçlı verilmesinin ardından, son 

teknolojiyle donatılmış  (iki ve üç boyutlu 

sismik arama yapacak) yeni araştırma ge-

misinin alımıyla ilgili çalışmalarının önemli 

bir bölümünü tamamlamış bulunmaktadır.

Proje tedarik süreci

Deniz yetki alanlarımız öncelikli ol-

mak üzere tüm denizlerde petrol ve doğal 

gaz araştırmalarının ve diğer deniz araştır-

ma faaliyetlerinin etkin bir şekilde icra edi-

lebilmesi amacıyla ülkemizin acil ihtiyacı 

olan iki ve üç boyutlu sismik kapasiteli çok 

amaçlı modern, yeni bir araştırma gemi-

sinin anahtar teslim tedarikine ilişkin MTA 

Genel Müdürlüğü’nce hazırlanan fizibilite 

raporu DPT tarafından 2008 yılında onay-

lanmıştır.

Bu tarihten sonra, MTA Genel 

Müdürlüğü’nce söz konusu geminin tedarik 

sürecinin, Savunma Sanayii Müsteşarlığı 

(SSM) tarafından yürütülmesi yönündeki gi-

rişimleri neticesinde konu, Başbakan, Genel 

Kurmay Başkanı, Milli Savunma Bakanı ve 

Savunma Sanayii Müsteşarı’nın katılımlarıy-

la 18 Aralık 2008 tarihinde gerçekleşen “Sa-

vunma Sanayii İcra Komitesi Toplantısı”nda 

görüşülmüş ve geminin temin sürecinin, 

SSM tarafından yürütülmekte olan “DzKK 

Denizaltı Kurtarma Ana Gemisi (MOSHIP) 

tedarik projesi” kapsamına dahil edilerek te-

min edilmesi kararlaştırılmıştır.

Bu karar doğrultusunda MTA ile SSM 

arasında koordinasyon sağlanarak çalış-

malara derhal başlanmış, SSM, Deniz Kuv-

vetleri Komutanlığı (DzKK) ve MTA Genel 

Müdürlüğü personelinden oluşturulan ça-

lışma grubu tarafından temini planlanan 

araştırma gemisinde kullanılması öngörü-

len araştırma sistemleri ve teknenin yapısı 

hakkında teknik dokümanları içeren Tek-

nik Şartname hazırlanmıştır. Bu aşamada; 

MTA’DAN

77

SSM, MTA Genel Müdürlüğü, Dışişleri Ba-

kanlığı, Genel Kurmay Başkanlığı ve DzKK 

koordinasyonunda görüşmeler yapılmış ve 

tedarik edilecek geminin ulusal deniz araş-

tırmaları ihtiyacını ne ölçüde karşılanacağı 

hususunun belirlenmesine yönelik olarak 

ilgili kurumların ve üniversitelerin görüşle-

rinin yeniden sorulması kararlaştırılmıştır. 

Bu karar doğrultusunda SSM önder-

liğinde Dışişleri Bakanlığı, Genel Kurmay 

Başkanlığı, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, 

Seyir Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Baş-

kanlığı, TPAO Genel Müdürlüğü ve Dokuz 

Eylül Üniversitesi temsilcilerinin katılımlarıyla 

düzenlenen toplantılarda ulusal deniz araş-

tırmaları ihtiyacının karşılanması için gemi-

nin 1.fizibilite raporunda tanımlanan teknik 

özellik ve kapasite koşullarının geliştirilme-

sinin gelecekte duyulacak ihtiyaçların şimdi-

den karşılanabilmesi yönünde yarar sağla-

yacağı hususunda görüş birliğine varılmıştır.

Söz konusu sismik araştırma gemisi-

nin tedarik ihalesinin gerçekleştirilmesinin 

hemen ardından başlanan sözleşme gö-

rüşmeleri süreci de tamamlanarak 24 Nisan 

2012 tarihinde sözleşme imzalanmış bulun-

maktadır. 

Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM) 

Konferans Salonunda Savunma Sanayii 

Müsteşarlığı ile İstanbul Denizcilik Gemi İnşa 

Sanayi ve Ticaret AŞ arasında imzalanan 

söz konusu tedarik sözleşmesi, MTA Genel 

Müdürlüğü adına, 2 ve 3 boyutlu sismik araş-

tırma kapasitesinin yanı sıra diğer jeofiziksel, 

jeolojik, jeoteknik, batimetrik, hidrografik, oşi-

nografik, hidroakustik araştırmalar ile doğal 

afet ve çevre araştırma projelerini gerçekleş-

tirmek üzere inceleme/örnekleme çalışmala-

rını icra etme kabiliyetine haiz bir adet Sismik 

Araştırma Gemisi’nin yurt içinde tasarım ve 

inşasını kapsamaktadır.

İmza Törenine Milli Savunma Ba-

kanımız Sn. İsmet Yılmaz, Enerji ve Tabii 

Kaynaklar Bakanımız Sn. Taner Yıldız, Sa-

vunma Sanayii Müsteşarı Sn. Murad Bayar, 

MTA Genel Müdürü Sn. Mehmet Üzer ile 

Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma 

Bakanlığı, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, 

Sahil Güvenlik Komutanlığı, Savunma Sa-

nayii Müsteşarlığı, MTA Genel Müdürlüğü 

ve ilgili kurum ve kuruluşlardan üst düzey 

sivil ve askeri yetkililer katılmışlardır (Şekil 

2).

Şekil 2-   Savunma  Sanayii  Müsteşarlığı ile 

İstanbul Denizcilik Gemi İnşa Sanayi ve 

Ticaret AŞ arasında tedarik sözleşmesi 

imza töreni.

2012 Eylül ayında inşaatına baş-

lanacak olan geminin 2014 yılı itibariyle 

denize indirilerek test, deneme ve eğitim 

çalışmalarına başlanılması planlanmakta 

olup, yapımı tamamen Türk firmalarınca 

İstanbul’da gerçekleştirilecek yeni geminin 

sismik aletleri ile diğer teçhizatı yurt dışın-

dan ithal edilmek suretiyle karşılanacaktır.

Türkiye’nin yeni araştırma gemisi, 

modern sevk ve manevra sistemleriyle bir-

likte, jeofizik (2 ve 3 boyutlu sismik ve gra-

vite-manyetik) sistemler ve deniz tabanı 

ayrıntılı görüntüleme/haritalama sistemleri, 

uzaktan kumandalı robot araç (ROV) yanı 

sıra su kolonu ve deniz tabanından jeolojik 

MTA’DAN

78

örnekleme yapabilecek ekipmanla donatı-

lacak olup, alınan verilerin işlemesi, analizi 

ve değerlendirmesine yönelik olarak jeofi-

zik, jeolojik, oşinografik ve biyolojik araş-

tırma laboratuvarları yer alacaktır. Gemide 

ayrıca uluslararası standartlarda bir heli-

kopter pisti de bulunacaktır (Şekil 3). 

Şekil 3- Modern sevk ve manevra sistemleriyle 

donatılmış araştırma gemileri.

Kendine ait derin (deniz tabanından 

itibaren yaklaşık 10.000 m – 15.000 m de-

rinlikte) sismik araştırmalar yapabilecek 

veri toplama ve enerji kaynağı kapasitesine 

sahip bir gemisi olmadığı için bu tür gemile-

ri yurt dışından kiralayan ülkemiz, projenin 

hayata geçirilmesiyle bu alandaki dışa ba-

ğımlılığından kurtulmuş olacaktır.

Ülkemiz adına petrol araştırmaları 

için halen TPAO tarafından kiralanan bü-

yük boyutlu yabancı sismik araştırma ge-

milerinden yararlanılmakla birlikte, kıyıdar 

ülkeler tarafından imzalanan uluslararası 

anlaşmalar neticesinde münhasır ekono-

mik bölgeleri belirlenmiş olan Karadeniz 

dışında, yabancı bayraklı araştırma gemi-

lerinin, özellikle Ege ve Akdeniz’de ülkemiz 

ve komşu ülkeler arasında yer alan bazı ih-

tilaflı deniz alanlarında araştırma yapmak-

tan kaçınmaları, çalışmaları zaman zaman 

başarısız kılıyor. 

Nitekim, 1974 yılında Ege Denizi’nde 

ülkemiz adına karasularımızda sismik araş-

tırma yapan yabancı bir geminin siyasi dış 

müdahalelerle bölgeden ayrılmak zorunda 

bırakılmasında olduğu gibi, geçtiğimiz bir-

kaç yıl içerisinde Akdeniz’deki deniz yetki 

alanlarımızda, gerek TPAO tarafından pet-

rol ve doğal gaz araştırmaları yapmak üze-

re ve gerekse DSİ’nin Kıbrıs’a su götürme 

projesi kapsamında kiralanan yabancı araş-

tırma gemileri yine komşu ülke hükümetle-

rinin müdahaleleri sonucunda çalışmalarına 

kısmen son verdikleri bilinmektedir.

Bununla beraber, yabancı gemiler-

le deniz yetki alanlarımızda yapılan araş-

tırmalarda elde edilen bilgi ve bulguların 

gizlilik ve stratejik özelliğe sahip olmaları, 

özellikle yerli sismik geminin önemini daha 

da artırmaktadır.

Yeni araştırma gemisi, üzerinde bulu-

nacak olan son sistem jeofizik, hidrografik, 

oşinografik ekipmanla petrol ve doğal gaz 

araştırmalarının yanı  sıra, depremsellik, 

maden yatakları, jeotermal enerji, endüst-

riyel hammadde kaynaklarının araştırılma-

sı, ileri teknoloji ürünü uzaktan kumandalı 

robot (ROV) ile deniz tabanı detay incele-

meleri, deniz kirliliği ve deniz tabanından 

geçen boru/kablo hatlarının rutin bakımları 

için taramalar gibi çeşitli araştırmalarda da 

kullanılacak, ulusal/uluslararası kurum, ku-

ruluş ve üniversiteler ile ortak iş birliği pro-

jeleri gerçekleştirilecek (Şekil 4).