Magnit maydon elektromagnit induksiya elektromagnit tebranishlar elektromagnit to‘lqinlar

Masala yechish namunasi

1. Ikkita kosmik kema Yerdan qarama-qarshi tomonga harakat qilmoqda va ularning har birining Yerga nisbatan tezligi 0,5 c ga teng. Birinchi kemaning ikkinchi kemaga nisbatan tezligi qanday?

Formulas i: Yechilish i:

_{u =} υ₁−υ_{2
u =} 0,5 c−(−0,5 c) ₌ c
= 0,8 c _.

nis
υ₁ ⋅ υ₂

nis
0,5 c ⋅ (−0,5 c)
1,25

1− _c2

1− _c2


Javobi: 0,8 c.

5-mashq

1. Qaysi biri ko‘p energiyaga ega: 1 kg suv (E₁), 1 kg ko‘mir (E₂) yoki 1 kg benzin (E₃)? (Javobi: E₁= E₂= E₃)

   
   
2. 
   
   m massali ko‘mir qanday energiyaga ega (c – yorug‘lik tezligi, λ – so-
   

lishtirma erish issiqligi, q – solishtirma yonish issiqligi). (Javobi: mc²)

3. 0,6 c tezlik bilan harakatlanayotgan zarraning kinetik energiyasi uning tinchlikdagi energiyasidan necha marta kichik? (Javobi: 4 marta)

   
   

4. Zarraning tezligi qanday bo‘lganda uning kinetik energiyasi uning

   
   

tinchlikdagi energiyasidan 2 marta katta? (Javobi: 2 /3 c)

5. Elastiklik koeffitsiyenti 20 kN/m bo‘lgan prujina 30 cm ga cho‘zilsa, uning massasi qanchaga ortadi? (Javobi: 1 · 10^–14 kg)

   
   

6. 1 kg suvning temperaturasi 81 K ga orttirilsa, uning massasi qanchaga ortadi (kg)? (Javobi: 3,78·10^–12)

   
   

7. Massasi 20 kg bo‘lgan azot doimiy bosimda 0°C dan 200°C gacha qiz- dirildi. Azotning massasi qanchaga ortgan? Azotning doimiy bosimdagi issiq- lik sig‘imi 1,05 kJ/(kg · K). (Javobi: 4,7 · 10^–8 gr)

   
   

8. Quyoshning nurlanishi 3,78 · 10²⁶ W. 1 s da Quyosh nurlanish natijasida qancha (kg) massa yo‘qotadi? (Javobi: 4,3 · 10⁹ kg)

   
   

9. Jism 0,89 c tezlik bilan harakatlanmoqda. Uning zichligi tinch holatiga nisbatan qanday o‘zgaradi? (Javobi: 5 marta ortadi).

   
   

10. Myuon (myu mezon) atmosferaning yuqori qatlamlarida paydo bo‘lib, parchalanishga qadar 5 km ga uchib boradi. Agar uning xususiy yashash vaq- ti 2 μs bo‘lsa, u qanday tezlik bilan harakatlangan? (Javobi: 0,99 c)

    
    

11. Agar kometaning “ko‘rinma” uzunligi uning xususiy uzunligi (l₀) dan

    
    

marta kam bo‘lsa, kometaning kuzatuvchiga nisbatan tezligini aniqlang.

(Javobi: ² c ≈0,71 c)
2

12. Agar proton 240000 km/s tezlik bilan harakatlanayotgan bo‘lsa, uning massasi tinchlikdagi massasidan necha marta katta? c = 300 000 km/s.

    
    

m

m
(Javobi: ≈ 1,67 marta)
0

13. Sterjen u tezlik bilan K – sanoq sistemasiga nisbatan harakat- lanmoqda. Tezlikning qanday qiymatida shu sanoq sistemasida uning uzunligi xususiy uzunligidan 0,5 % ga kam bo‘ladi? (Javobi: u ≈ 3 · 10⁷ m/s)

    
    

14. Agar τ₀ = 5 s vaqtda K – sanoq sistemasida harakatlanayotgan soat

    
    

∆t = 0,1 s ga kech qolsa, u qanday tezlik bilan harakatlangan? (Javobi: u = 0,2 c)

15. Zarraning relyativistik impulsi Nyuton (klassik) impulsdan 2 marta

    
    

2
katta bo‘lsa, zarraning tezligini aniqlang. (Javobi: u = ³ c)

16. Zarraning kinetik energiyasi uning tinchlikdagi energiyasiga teng

    
    

2
bo‘lgan holdagi tezligi topilsin. (Javobi: u = ³ c)

17. Tezlatgich elektronga 4,08 · 10⁶ eV energiya beradi. Elektronning tezligi va massasini aniqlang. (Javobi: u ≈ 0,98 c, m = 9 m₀)

    
    

V BOBNI YAKUNLASH YUZASIDAN TEST SAVOLLARI

1.