Mahalliy mineral xom ashyolar asosida olovbardosh silikat materiallarini olish usullarini takomillashtirish Reja kirish I bob. Mahalliy xom-ashyolarni chidamli silikat materiallarini olish uchun tayyorlash

I BOB bo’yicha xulosalar
Yuqori sifatli mahsulotlarni olish uchun texnologik rejimlarni q at’iy ravishda ushlab turish zarur bo‘ladi. Keyingi yillarda murakkab jarayonlarni optimizatsiyalash uchun tajribalarni rejalashtirishning satatistik usulidan keng niKiyosda foydalanilmoqda. Tadqiqotlarning oxirgi natijasi jaravmilarning adekvat m atem atik m odeli bo ‘lib, texnologik rejim - I.uning optimal variantlarini topishga imkon beradi. ladqiqotlarni rejalashtirish — bunda tadqiqotlar ilgaridan tuzilgan, o‘zida optimal xossalarni jam lagan reja asosida (matritsa) amalga oshiriladi. Rejalash usulida jarayonga ta ’sir etuvchi h a m ­ ma omillar hisobga olinib, shu yo‘l bilan bir vaqtda omillarning o’zaro ta’sir etish kuchlarini aniqlashga imkon yaratiladi. Shuningdek, bunda optimal parametrlarni aniqlashda tajriba sonini kamaytirishga erishish mumkin.
Mahalliy homashyo va chiqindilar asosida olingan ionitlarning kuchli kislotalar (HNO3 va H2SO4)ning 1% li hamda 5% li eritmalariga nisbatan kimyoviy barqaror ekanligi tajriba orqali isbotlandi. Sorbentning SAS deyarli o’zgarmaganligini ko’rishimiz mumkin. Ishqorning qaynoq eritmasiga nisbatan beqororligini SAS miqdorining keskin pasayganligini hamda sorbentning massa kamayishini 1- va 2- jadvallardan xulosa qilishimiz mumkin. Mahalliy homashyo va chiqindilar asosida olingan ionitlar kislotali muhitda hamda ishqoriy muhitda (313 K gacha haroratda) ishlatish mumkinligini olingan natijalardan xulosa qilishimiz mumkin.

II BOB. Silikat olish texnologiyasi va ishlab chiqarish sanoati
Silikat materiallar texnologiyasida materiallar va buyumlarga issiqlik ishlovmi berish ya’ni quritish, kuydirish va suyuqlantirish eng murakkab va eng mas’uliyatli jarayonlar hisoblanib, ularga ketadigan sarf-xarajatlar tayyor mahsulot narxining 30% ni tashkil etadi. Bundan tashqari, issiqlik ishloviga butun ishlab chiqarish jarayoniga sarf bo‘ladigan yoqi 1 g‘i-energe tik resurslarining 80% to‘g‘ri keladi. Ushbu jarayonlar ishlab chiqarilayotgan mahsulotning sifatiga katta ta’sir ko‘rsatadi, ichida ana shu jarayonlar kechadigan sanoat quritgichlari va pechlari esa juda murakkab ishlab chiqarish jihozlari va qurilmalari qatoriga kiradi.
Shu sababdan, yuqori sifatli mahsulotni oiish maqsadida iqtisodiy jihatdan samarador hisoblangan issiqlik jarayonlari asosida yangi va zamonaviy texnologiyalami ishlab chiqish olinayotgan mahsulot tamiarxini kamaytirishga olib keladi. Ushbu texnologiyalami yaratish uchun esa, talabalar issiqlik ishlovi masalalari bo'yicha yctariicha bilirnlarga ega bo‘lishi, issiqlik ishlovi qurilmalarining tuziUshi, ishlash tartibi. ulaming turlari, ishlash jarayonidagi samaradorligi haqida to‘liq ma’lumotlarga ega bo‘lishlari lozim. Buning uchun siiikat material lar ishiab chiqarish texnologiyasining nazariy va texnologik asoslarini materialga issiqlik ishlovi berish qonun- qoidalari hamda issiqlik ishlovi qurilmalari da sodir bo‘ladigan issiqlik-texnik qonuniyatlar bilan chambarchas bog‘liq holda o‘rganish talab etiladi. Shulami nazarga olgan holda, ushbu fanni o‘rganish jarayonida Curli xildagi keramika, bog‘lovchi va shisha materiallarga issiqlik ishlovi berish jarayonlarining fizik-kimyoviy mohiyati, dastlabki va yakuniy parametrlari hamda ularga ta’sir etish yo‘llari ham o‘rganiladi. Fanni o‘zlashtirish davrida eng zamonaviy, iqtisodiy jihatdan samarador hisoblangan avtomatlashtirilgan issiqlik qurilmalarini loyihalashtirish, ulardan foydalanish va ularni ishini nazorat qilish borasida yetarli ma’lumotlar beriladi. Silikat materia]lar texnologiyasining issiqlik jarayonlari va qurilmalari fanining asosiy maqsadi bo‘lajak bakalavr mutaxassislarga issiqlik jarayonlari va issiqlik texnikasining nazariy asoslari hamda keng turdagi keramika, shisha va bog‘lovehi materiallar ishiab - chiqarish texnologiyasida qo‘llaniladigan pech va quritgichlaming tuzilishi va ishlash tartibi haqida bilimlar berish, issiqlik qurilmalarining hisobi va loyihalashtirish asosiari, yoqilg‘ini youish jarayoni, issiqlik, qurilmalarining moddiy va issiqlik balanslari, ularda kechadigan issiqlik almashuvi va gazlar mexanikasiga oid mufassal tushunchalar berish, energotexnologik tizimlar va energetik balanslaming tahlili va hisob-kitob ishlarini amalga oshirish bo‘yicha yetarlicha ko‘nikma va malakalarni shakllantirish hisoblanadi. Shular bilan bir qatorda, ushbu fanning zimmasiga bo‘lajak mutaxassislarga texnologik obyektlarda issiqlikni generatsiya qilish. energotexnologik kombinatsiyalash, issiqlik sxemalami muvofiqlashtirish, ikkilamchi energiya resurslaridan to‘g‘ri foydalanish, jarayonlaming energetik effektini baholash, issiqlikni yo'qolishini kamaytirish kabi masalalar bo'yicha kerakli bilim va ko‘rsatmalar berish ham kiradi. Ushbu tadqiqotimizni o‘rganish asosan fizika, amaliy matematika, noorganik, organik va fizikaviy kimyo, kimyoviy texnologiyaning jarayonlari va uskunalari kabi tabiiy- ilmiy va umumkasbiy fanlarga tayanadi.