Mahsulot hajmiga mehnat omillarining ta’sirini tahlili

Mehnat unumdorligi tahlili

• Mehnatdan foydalanish samaradorligining eng muhim ko‘rsatkichi – mehnat unumdorligi bo‘lib, uning darajasi bir xodim uchun ishlab chiqarilgan mahsulot ko‘rsatkichi va vaqt birligida ishlab chiqarilgan mahsulot ko‘rsatkichi bilan ifodalanishi mumkin. Mehnatdan foydalanish samaradorligi quyidagi ko‘rsatkichlarni tavsiflaydi:
• mehnat unumdorligining o‘sish sur’ati;
• mehnat unumdorligi oshishi hisobiga mahsulot o‘sishi ulushi;
• bazis yilga nisbatan jonli mehnat tejami (yil hisobida xodimlar);
• mehnat haqi fondidan nisbiy iqtisod;
• mehnat unumdorligining o‘sish sur’atining o‘rtacha oylik mehnat haqi o‘sishiga nisbati.

Mehnat unumdorligi darajasi va dinamikasiga korxona faoliyatining ko‘plab ko‘rsatkichlari, jumladan mehnat ko‘rsatkichlari: mahsulot ishlab chiqarish, xodimlar soni, mehnat haqi fondi, tannarx va boshqalar bog‘liq bo‘ladi. Mehnat unumdorligi ko‘rsatkichlari tahlilining asosiy yo‘nalishi nafaqat reja qanday bajarilganligini aniqlashdan iborat, balki o‘sish dinamikasini aniqlash, rejani bajarmaslik yoki ortig‘i bilan bajarish sabablarini oydinlashtirish: mexanizatsiya vositalaridan foydalanish, asosiy va qo‘shimcha ishlarga qo‘l mehnatini jalb qilish, smena ichida va kunlab ish vaqti yo‘qotilishi mavjudligi, ishlab chiqarish me’yorlari 85 tarkibi va ularning texnikaning zamonaviy darajasiga muvofiqligini aniqlash ham uning vazifasiga kiradi. Tahlilda korxona, sexlar, uchastkalar va alohida ish joylarida mavjud mehnat unumdorligini oshirish zaxiralarini aniqlash va ulardan foydalanish bo‘yicha amaliy chora-tadbirlarni qayd qilish zarur.

Mehnat unumdorligi darajasi va dinamikasiga korxona faoliyatining ko‘plab ko‘rsatkichlari, jumladan mehnat ko‘rsatkichlari: mahsulot ishlab chiqarish, xodimlar soni, mehnat haqi fondi, tannarx va boshqalar bog‘liq bo‘ladi. Mehnat unumdorligi ko‘rsatkichlari tahlilining asosiy yo‘nalishi nafaqat reja qanday bajarilganligini aniqlashdan iborat, balki o‘sish dinamikasini aniqlash, rejani bajarmaslik yoki ortig‘i bilan bajarish sabablarini oydinlashtirish: mexanizatsiya vositalaridan foydalanish, asosiy va qo‘shimcha ishlarga qo‘l mehnatini jalb qilish, smena ichida va kunlab ish vaqti yo‘qotilishi mavjudligi, ishlab chiqarish me’yorlari 85 tarkibi va ularning texnikaning zamonaviy darajasiga muvofiqligini aniqlash ham uning vazifasiga kiradi. Tahlilda korxona, sexlar, uchastkalar va alohida ish joylarida mavjud mehnat unumdorligini oshirish zaxiralarini aniqlash va ulardan foydalanish bo‘yicha amaliy chora-tadbirlarni qayd qilish zarur.