Mahsulot sifatini nazorat qilishning elektromagnitli usuli Mundarija Kirish

Ikkinchi tamoyil - bu ishlab chiqarishdagi xavfni yoki uning paydo bo'lish 
ehtimolini (minimallashtirishni) bartaraf etish uchun muhim nazorat nuqtalarini 
aniqlash, ko'rib chiqilayotgan oziq-ovqat ishlab chiqarish operatsiyalari esa xom 
ashyo etkazib berish, tarkibiy qismlarni tanlash, qayta ishlash, saqlash, tashish, 
saqlash va sotishni qamrab olishi mumkin;
Uchinchi tamoyil - HACCP tizimining hujjatlarida yoki texnologik 
ko'rsatmalarda parametrlarning chegara qiymatlari o'rnatilishi va kritik nazorat 
nuqtasi nazorat ostida ekanligini tasdiqlash uchun kuzatilishi kerak;
To'rtinchi tamoyil - rejalashtirilgan chora-tadbirlar yoki kuzatuvlar asosida 
tanqidiy nazorat punktlarini nazorat qilishni ta'minlash uchun monitoring tizimini 
ishlab chiqish; 
Beshinchi tamoyil- bu HACCP tizimining samaradorligini ta'minlash uchun 
muntazam ravishda amalga oshirilishi kerak bo'lgan tekshirish tartiblarini ishlab 
chiqish; 
Oltinchi tamoyil - bu HACCP tizimiga tegishli barcha tizim protseduralarini, 
ma'lumotlarni ro'yxatdan o'tkazish shakllari va usullarini hujjatlashtirish. 
Yettinchi tamoyil-HACCP tizimi bu HACCPni amalga oshirish uchun zarur 
bo'lgan tashkiliy tuzilma, hujjatlar, ishlab chiqarish jarayonlari va manbalar 
to'plamidir. 
HACCP tizimi oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishning barcha 
bosqichlarida, xavfli vaziyatlar yuzaga kelishi mumkin bo'lgan va asosan oziq-ovqat 
ishlab chiqaruvchilari foydalanadigan mahsulotlarni ishlab chiqarish, saqlash va 
sotishning istalgan nuqtasida nazoratni ta'minlaydi.
Ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar va xizmatlar sifatiga bevosita bog'liq 
moliyaviy xarajatlarni o'lchash va tahlil qilish J. Juran Amerika iqtisodiyotining "oltin 
koni" ning sifatsizligi sababli yo'qotishlarni birinchi bo'lib nomlagandan so'ng AQSh 
va Kanadada juda mashhur bo'ldi. Sifat xarajatlari odatda ikki turga bo'linadi. 
O’zg
 
varaq
 
Hujjat
 
Imzo
 
Sana
 
varaq
 

---

Birinchisi, "mos kelmaslik qiymati" - mos kelmaydigan mahsulotlarni ishlab 
chiqarish natijasida to'g'ridan-to'g'ri yo'qotishlar, ikkinchisi - "moslik narxi" - sifatsiz 
mahsulotlarni ishlab chiqarishni oldini olish yoki ular yetib kelguniga qadar xarajatlar 
iste'molchiga. Sifatni ta'minlash va past sifatli mahsulotlarni boshqarish xarajatlari 
bilan bog'liq xarajatlarning har ikkala turi ham sifatli xarajatlar yoki oddiygina 
xarajatlar deb nomlanadi. Ular birgalikda ushbu maqolaning mavzusi bo'ladigan 
sifatning umumiy narxini tashkil qiladi.
Sifat xarajatlari tahlilini qo'llash uchun dastlabki turtki 1963 yilda AQSh Mudofaa 
vazirligining Sifat dasturining talablari deb nomlangan direktivasi edi. Vazirlik 
ishlarning yuqori narxi va pudratchilar tomonidan ortiqcha xarajatlardan xavotirda 
edi. Ushbu yo'riqnomada mudofaa buyurtmalarini bajaradigan barcha tashkilotlarga 
mos kelmaydigan mahsulotlarni ishlab chiqarish bilan bog'liq xarajatlarni (mos 
kelmaslik xarajatlari) baholashni va ushbu xarajatlar uchun to'liq moliyaviy hisobotni 
taqdim etishni majbur qilish to'g'risida ko'rsatma berilgan.
Sifat narxini baholashga bo'lgan keyingi qiziqish o'tgan asrning 80-yillarida sifat 
sohasidagi iqtisodiy tushunchalardagi inqilob bilan yuzaga keldi. O'shanda ko'plab 
kompaniyalar sifatni tahlil qilishning yangi usullaridan foydalanishning moliyaviy 
foydasini angladilar. Yuqori darajadagi menejment va o'rta menejerlar endi 
tashkilotlarning TQM tamoyillarini hamma joyda amalga oshirishga qaratilgan sa'y-
harakatlarini e'tiborsiz qoldirolmaydilar. Bu qiziqish shu kungacha kamaygani yo'q. 
J. Juran o'zining so'nggi intervyusida, xususan: "Yuqori menejmentni sifatga sarmoya 
kiritishi uchun, sifat menejmenti tushunchalari tilini tushunarli pul tiliga tarjima qilish 
kerak" dedi.
Bugungi kunda Amerika iqtisodiyotida ikkita muhim tendentsiya mavjud bo'lib, 
ular narx-navo sifatini tahlil qilishning keng qo'llanilishiga turtki bo'lmoqda. 
Birinchisi, ISO 9000: 1994 seriyasidan ISO 9000: 2000 seriyasiga o'tish 
tashkilotlarning e'tiborini sifat masalalariga qaratdi. Ma'lumki, yangi standartlar 
boshqaruvning jarayonli yondashuviga asoslangan. Ular nafaqat tashkilotda sodir 
bo'layotgan jarayonlarni kuzatish va sinchkovlik bilan o'lchash muhimligini 
O’zg
 
varaq
 
Hujjat
 
Imzo
 
Sana
 
varaq
 
26

---

ta'kidlabgina qolmay, balki tashkilotning sifat menejmenti tizimi doimiy ravishda 
takomillashib borayotganligi to'g'risida hujjatlashtirilgan dalillarni talab qiladi. Sifat 
xarajatlari to'g'risidagi doimiy ravishda yangilanib turadigan hujjatlashtirilgan 
ma'lumotlar bazasini yaratish auditorlar bilan o'zaro aloqalarni ancha soddalashtiradi.
ISO 9004: 2000 standartidagi "Moliyaviy resurslar" da: "Sifat menejmenti 
tizimi va mahsulot sifati bilan bog'liq faoliyat uchun moliyaviy hisobot menejmentni 
ko'rib chiqishda qo'llanilishi kerak" deyilgan.
Yana bir tendentsiya - Olti Sigma kontseptsiyasining tarqalishi. Ko'pgina 
tashkilotlarda faoliyat yuritadigan ushbu sifatni oshirish dasturi korxona faoliyatini 
yakuniy moliyaviy ko'rsatkichlar bo'yicha baholashni o'z ichiga oladi. Shu nuqtai 
nazardan, sifatni tahlil qilish skeptik moliyachilarni qabul qilingan sifatni yaxshilash 
choralari katta daromad keltirayotganiga ishontirishning juda samarali vositasidir.
G. Taguchi nazariyasiga muvofiq aniqlangan sifat yo'qotishlarini, qoida 
tariqasida, korxona faoliyatini takomillashtirish bo'yicha aniq choralar bilan o'zaro 
bog'lash qiyin. Aksincha, ular sifat bilan bog'liq yashirin xarajatlarni baholash 
vositasini taklif qilishadi.