Махсус қисм б и р и н ч и б ў л и м шахсга қарши жиноятлар I боб. ҲАётга қарши жиноятлар 97 м о д д а. Қасддан одам ўлдириш

299 - м о д д а. Учиш ёки учишга тайёргарлик
кўриш қоидаларини бузиш
Учиш ёки учишга тайёргарлик кўриш қоидаларини, шунингдек, учиш аппаратларидан фойдаланиш қоидаларини бузиш ҳалокат юз беришига ёки бошқа оғир оқибатларга сабаб бўлса, -
беш йилдан ўн йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазо­ланади.
1. Шарҳланаётган модданинг объекти Қуролли Кучларда ўрнатилган учиш ва учишга тайёргарлик кўриш тартиби ҳисобла­нади. Ушбу қоидалар қатор норматив актлар, шу жумладан барча авиация бошқармаларининг ҳаво бўшлиғида учиш қоидалари, инженер-авиацияси, штурманлик, метеорологик ва бошқа авиация хизматининг махсус ҳарбий кўрсатмалари ва инструкциялари би­лан белгиланади.
2. Учиш аппаратлари жиноятнинг предмети ҳисобланади. Бу­ларга Қуролли Кучларга тегишли бўлган жанговар ва транспорт самолётлари, ёқилғи қуювчи самолётлар, вертолётлар ҳамда учувчисиз самолётлар ва планерлар киради^[459].
3. Объектив томондан ушбу жиноят учиш ёки учишга тайёр­гарлик кўриш қоидаларини, шунингдек, учиш аппаратларидан фойдаланиш қоидаларини бузувчи ҳаракат ёки ҳаракатсизлик, муайян ижтимоий хавфли оқибатлар ва ижтимоий хавфли қил­миш билан келиб чиққан оқибат ўртасидаги сабабий боғлиниш билан тавсифланади.
Учиш деганда, учиш аппаратининг двигатели ишлай бошла­шидан унинг тўхташигача бўлган вақт тушунилади.
4. Учиш аппарати эксплуатацияси деганда, ундан вазифаси бўйича фойдаланиш тушунилади. Эксплуатация тушунчаси учиш аппаратларининг ҳалокатларсиз ишлашини таъминловчи система ва агрегатлардан фойдаланишни ҳам ўз ичига олади.
Учиш аппаратининг эксплуатацияси учиш ёки учишга тайёр­гарлик кўриш тушунчаларига қараганда кенгроқ тушунча ҳисоб­ланади. Агар учиш жараёни эксплуатациядан ажралмас бўлса, унда эксплуатация алоҳида эмас, балки учиш жараёнида амалга оширилади.
5. Учиш аппаратини ҳавода ёки учиш-қўниш йўлагида учиш ёхуд двигатель тўхтагунча қўниш жараёнида бошқариш қоидала­рини, шунингдек, машинани ва экипажни учиш олдидан тайёр­лаш қоидаларини бузган шахс Жиноят кодексининг ушбу мод­даси бўйича жиноий жавобгарликка тортилиши мумкин.
Машинанинг ҳавога кўтарилиши ёки қўниши билан боғлиқ бўлмаган ҳодисалар ЖК 299-моддаси билан жавобгарликка тор­тишга асос бўла олмайди ва бошқа жиноят таркибини ташкил этиши мумкин^[460].
6. Учиш қоидаларини бузиш кемани бошқаришда йўл қўйилган хатоликлар, белгиланган мўлжал ёки йўл бошқаруви­нинг йўқотилиши, шўнғиш ҳолатидан чиқишда кечикиш, қўниш жойига етиб келмасдан ёки у ердан ўтиб кетиб қўниш, қўна­ётганда пасайиш тезлигини ошириш ва ҳоказолар билан боғлиқ бўлиши мумкин.
Учишга тайёргарлик кўриш қоидаларини бузиш экипаж аъзоларини учишга тайёрлаш ва рухсат бериш қоидаларини ба­жармаслик ёки машинанинг ўзини учишга тайёрлаш қоидаларига риоя қилмаслик билан боғлиқ (масалан, бемор учувчининг учиши, тиббий кўрикдан ўтмаслик, машинани техник носозлик­лар билан учишга чиқариш ва ҳоказолар)^[461].